Jan Wszelaki

Jan Wszelaki

Jan Wszelaki z żoną Marią de Rosen
Data i miejsce urodzenia	11 listopada 1894 Warszawa
Data i miejsce śmierci	1 lipca 1965 Waszyngton
Zawód, zajęcie	ekonomista
Odznaczenia

Jan Wszelaki (ur. 11 listopada 1894 w Warszawie, zm. 1 lipca 1965 w Waszyngtonie) – polski ekonomista, dyplomata, politolog, działacz polonijny.

Życiorys

Studiował na uniwersytetach w Moskwie i w Paryżu. W okresie dwudziestolecia międzywojennego pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, zajmując wysokie stanowiska w centrali oraz na placówkach dyplomatycznych. Od 1 grudnia 1918 do 26 lipca 1921 był młodszym referentem/referentem, od 26 lipca 1921 do 26 sierpnia 1922 tytularnym sekretarzem poselstwa w Moskwie, od 26 sierpnia 1922 do 1 stycznia 1927 radcą ministerialnym Departamentu Polityczno-Ekonomicznego, od 1 stycznia 1927 do 31 grudnia 1933 sekretarzem poselstwa, później sekretarzem ambasady RP i radcą poselstwa w Londynie, od 1 stycznia 1934 radca ministerialny, zastępca naczelnika Wydziału Wschodniego, od 1 maja 1935 do 1939 Radcą Ekonomicznym Wydziału Prasowego MSZ.

W czasie II wojny światowej najpierw w Angers, potem w Londynie sprawował funkcję szefa referatu angloamerykańskiego MSZ, od lata 1942 zastępca sekretarza generalnego MSZ. Od grudnia 1944 do lipca 1945 był radcą ambasady RP w Waszyngtonie.

Po wojnie pozostał na emigracji i był przedstawicielem dyplomatycznym rządu polskiego na uchodźstwie, czynnie zaangażowanym w działalność niepodległościową. Doktoryzował się na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie, a w latach późniejszych otrzymał stanowisko profesora w American University w Waszyngtonie. W latach 1962–1965 był dyrektorem wykonawczym Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce.

W 1931 roku poślubił Marię de Rosen (18 lipca 1894– 7 lipca 1987), córkę malarza Jana Rosena i Wandy z d. Handke, siostrę artysty Jana Henryka de Rosena i Zofii Rosen. Umarła w USA.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)^[1]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)^[2]
• Złoty Krzyż Zasługi (12 lutego 1929)^[3]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Srebrny Medal za Długoletnią Służbę
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
• Wielki Oficer Orderu Leopolda (Belgia)
• Wielki Oficer Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Włochy)
• Wielki Oficer Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia)
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Feniksa (Grecja, 1938)^[4]
• Srebrny Krzyż Zasługi (Węgry)

Wybrane publikacje

• Fuel and power in captive Middle Europe, New York: Mid-European Studies Center of the National Committee for a Free Europe 1952.
• Communist economic strategy: the role of East-Central Europe, Washington: National Planning Association 1959.
• Economic developments in East-Central Europe 1954–1959, Philadelphia 1961.
• (redakcja) John F. Kennedy and Poland: selection of documents, 1948–63, pref. by Robert F. Kennedy, ed. by Jan Wszelaki, New York: Polish Institute of Arts and Sciences in America 1964.

Przypisy

Bibliografia

• Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 czerwca 1939. Warszawa: Stowarzyszenie „Samopomoc Urzędników Polskiej Służby Zagranicznej”, 1939, s. 33, 250, 258. [dostęp 2021-05-28].
• Sławomir Łukasiewicz, Trzecia Europa: Polska myśl federalistyczna w Stanach Zjednoczonych 1940–1971, Warszawa - Lublin: Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2010, s. 261–270.
• Krzysztof Tarka, Emigracyjne swary. Jan Wszelaki o emigracji i sytuacji międzynarodowej na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku [w:] Studia z dziejów Polski i Europy w XIX i XX wieku. Księga dedykowana Profesorowi Piotrowi Stefanowi Wandyczowi, pod red. Janusza Farysia, Romana Nira i Marka Szczerbińskiego, Gorzów Wielkopolski 2004, s. 147–155.