Jan XXI

Jan XXI

Ioannes Vicesimus Primus

Pedro Julião
Papież Biskup Rzymu
Kraj działania	Państwo Kościelne
Data i miejsce urodzenia	ok. 1210 Lizbona
Data i miejsce śmierci	20 maja 1277 Viterbo
Papież
Okres sprawowania	1276-1277
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	ok. 1272
Sakra biskupia	między 7 marca a 7 maja 1274
Kreacja kardynalska	3 czerwca 1273 Grzegorz X
Kościół tytularny	Biskup Tusculum
Pontyfikat	8 września 1276

Jan XXI (łac. Ioannes XXI, właśc. Pedro Julião; ur. ok. 1210 w Lizbonie, zm. 20 maja 1277 w Viterbo^[1]) – papież w okresie od 8 września 1276 do 20 maja 1277^[2].

Życiorys

Wczesne życie

Znany również jako Pedro Julião, Petrus Juliani, Petrus Hispanus, bądź Piotr Hiszpan, był z pochodzenia Portugalczykiem, synem lekarza^[2]. W literaturze występuje czasem pod nazwiskiem Pietro Rebulo^[3]. Początkowo uczył się w szkole katedralnej w Lizbonie, następnie studiował w Paryżu. Zajmował się dialektyką i logiką. Szczególnie jednak interesowała go filozofia Arystotelesa. W latach 1242-1252 studiował i wykładał medycynę na uniwersytecie w Sienie^[1]. Tam właśnie napisał swoje Summulae logicales (Traktaty logiczne), która przez następne trzysta lat była podstawowym traktatem na temat logiki^[2]. Za pośrednictwem ówczesnego kardynała Ottobono Fieschiego, poznał papieża Grzegorza X i został jego osobistym lekarzem^[2].

Thesaurus pauperum

Przebywając przy papieżu, Hiszpan napisał Thesaurus pauperum, w którym podawał sposoby leczenia każdej części ciała^[2]. Także i to dzieło spotkało się z dużym zainteresowaniem. W 1272 został arcybiskupem Bragi, a w 1273 kardynałem biskupem Tusculum^[1].

Po śmierci Hadriana V i wobec suspensy konstytucji Ubi periculum, kardynałowie usiłowali zebrać się w Viterbo, gdzie wybuchły zamieszki^[2]. Dzięki sugestiom Giovanniego Orsiniego, na Stolicę Piotrową wybrali Piotra Hiszpana^[2]. Przyjął imię Jana XXI pomimo tego, iż powinien był przybrać imię Jan XX^[1]. Zrobił to po zbadaniu papieskich archiwów, wyciągnął jednak z dokumentów błędny wniosek, jakoby po Janie XIV wybrany został kolejny papież o tym imieniu, który został pominięty w oficjalnej numeracji^[1]. W istocie występującym w ówczesnych kronikach papieżem Janem był po prostu Jan XIV, uwięziony przez antypapieża Bonifacego VII, który zawładnął wówczas Rzymem. Wbrew powszechnym podaniom, zmiana numeracji nie miała nic wspólnego z legendą o papieżycy Joannie.

Pontyfikat

Już na samym początku pontyfikatu wydał dwie bulle. W pierwszej potwierdzał decyzje swojego poprzednika o zmianie niektórych postanowień Soboru lyońskiego II (1274). W drugiej potępił osoby, które brały udział w zamieszkach, jakie wybuchły podczas ostatniego konklawe^[2].

Jan XXI od samego początku pontyfikatu musiał zmierzyć się z problemami politycznymi. W 1263 roku papież Urban IV oddał Karolowi Andegaweńczykowi Królestwo Sycylii. Od tamtej pory władca rozszerzał swoje wpływy w Rzymie i państwie papieskim, czemu papież starał się przeciwdziałać^[2]. Prowadził również negocjacje z królem Niemiec Rudolfem dotyczące Romanii – dawnego egzarchatu Rawenny. Chciał, by władca ostatecznie zwrócił ją państwu papieskiemu.

Papież rozpoczął też przygotowania do krucjaty, o podjęciu której zadecydował Sobór Lyoński II. Wysłał wezwania do różnych krajów. Odpowiedzieli na nie Filip III z Francji i Alfons X, władca Kastylii i Leonu^[2]. W lutym 1276 roku Filip złożył przysięgę, iż osobiście poprowadzi swoje wojska na Saracenów. Na przeszkodzie stanęła jednak wrogość pomiędzy oboma władcami, który toczyli spór o Królestwo Nawarry. Papież zaangażował się w mediacje pomiędzy nimi. Udało mu się pogodzić rządzących, jednak już w 1277 roku ponownie rozpoczęli oni przygotowania do wojny przeciwko sobie^[2].

Prowadził także negocjacje z Michałem Paleologiem dotyczące zjednoczenia z kościołami wschodnimi^[1]. Cesarz bizantyński zgodził się uznać prymat rzymski i przyjąć Filioque, jednak chciał utrzymać dotychczasowe greckie obrzędy^[1]. Gdy Michał VIII wysłał podpisany dokument w tej sprawie, papież już nie żył^[1].

Jan XXI był prawdopodobnie jedynym papieżem, który zmarł w wyniku wypadku (a nie ze starości, choroby lub wskutek morderstwa). Gdy 12 maja 1277 zasnął w nowym skrzydle swojego pałacu w Viterbo, zawalił się fragment sklepienia, poważnie raniąc papieża^[1]. Jan zmarł 20 maja, osiem dni później i pochowano go w katedrze w Viterbo^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Piotr Hiszpan, Traktaty Logiczne, przeł. Tadeusz Włodarczyk, Warszawa 1969.
• R. Stapper, Papst Johannes XXI, Kirchengeschichtliche Studien, Munster 1898
• R. Sternfeld, Der Kardinal Johann Gaetan Orsini (Papst Nikolaus III.) 1244-1277, Berlin 1905
• K. Dopierała, Księga Papieży, Poznań 1996
• Pope John XXI (XX). Catholic Encyclopedia. [dostęp 2012-12-30]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Jan XXI – dokumenty w bibliotece Polona