Jan Zajíc

(c) Luděk Kovář, Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0

Jan Zajíc

Pomnik Jana Palacha i Jana Zajíca w bruku przed Muzeum Narodowym w Pradze

Grób Jana Zajíca na cmentarzu w Witkowie

Jan Zajíc (ur. 3 lipca 1950 w Witkowie, zm. 25 lutego 1969 w Pradze) – czeski student, który dokonał samospalenia protestując przeciw okupacji Czechosłowacji przez wojska Układu Warszawskiego.

Jan Zajíc był synem sprzedawcy kosmetyków i nauczycielki. Od 1965 roku uczył się w szkole kolejowej w Šumperku. Pierwotnie zamierzał ukończyć liceum i studiować weterynarię, ale choroba ojca i trudna sytuacja finansowa rodziny zmusiły go do zmiany planów. W czasie nauki interesował się literaturą, poezją i próbował pisać wiersze. Był zwolennikiem praskiej wiosny.

Po samospaleniu Jana Palacha, Zajíc uczestniczył w głodówce protestacyjnej, która zakończyła się w dniu pogrzebu Palacha. Mniej więcej miesiąc później załamany postępującą tzw. normalizacją i tym, że czyn Palacha nie spowodował trwałych reakcji społecznych postanowił go naśladować. W rocznicę przewrotu komunistycznego z 1948 r. pojechał pociągiem do Pragi wraz ze szkolnym kolegą. Czechosłowacka Służba Bezpieczeństwa wiedziała o jego wyjeździe i z tego powodu Zajíc nie zamierzał się nigdzie zatrzymywać. Po przyjeździe do Pragi kupił w drogerii na ulicy Vodičkovej materiały łatwopalne, pożegnał się z kolegą, któremu oddał dowód osobisty, odezwę do narodu czechosłowackiego, list do rodziców i przyjaciela w Pradze. Potem udał się na Plac Wacława. W jego górnej części w przejeździe domu nr 39 oblał się 7–8 litrami benzyny. Zamierzał wybiec na ulicę, ale to mu się nie udało. Spłonął w głębi przejazdu i zmarł na miejscu. Tragedia rozegrała się ok. 13:30–13:45.

Jan Zajíc pragnął być pochowany w Pradze, ale na to nie zgodziła się Służba Bezpieczeństwa. Jego zwłoki przewieziono do Vítkova, gdzie 2 marca 1969 r. odbył się pogrzeb, w którym uczestniczyło ok. 10 000 osób. Nagrobek dla niego, podobnie jak dla Jana Palacha, wykonał rzeźbiarz Olbram Zoubek.

Po aksamitnej rewolucji przed Muzeum Narodowym ustawiono pomnik ku czci Palacha i Zajíca. W rodzinnym Vítkovie jego imieniem nazwano rynek. W 1991 roku został pośmiertnie odznaczony Orderem Tomáša Garrigue Masaryka I klasy^[1].

W liście, który zostawił dla bliskich napisał m.in.:

Zobacz też

• Jan Palach
• Ryszard Siwiec
• Piotr Szczęsny
• Walenty Badylak
• Romas Kalanta
• Oleksa Hirnyk
• Szmul Zygielbojm
• Márton Moyses

Przypisy

Bibliografia

• DORKO, Branislav. Jan Zajíc. Opava : Matice slezská, 2012. ISBN 978-80-86887-18-0
• Stabrava P., Zajíc Jan, [w:] Biografický Slovník Slezska a severní Moravy, t. 2, Opava-Ostrava 1994, s. 138–139.