Jan Zaorski

Jan Zaorski
Data i miejsce urodzenia

6 maja 1887
Kraków

Data i miejsce śmierci

10 marca 1956
Warszawa

Miejsce spoczynku

cmentarz Powązkowski w Warszawie

Zawód, zajęcie

chirurg

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920-1941) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921

Jan Marceli Zaorski (ur. 6 maja 1887 w Krakowie, zm. 10 marca 1956 w Warszawie) – polski chirurg, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, major lekarz Wojska Polskiego, w okresie okupacji hitlerowskiej twórca i koordynator Prywatnej Szkoły Zawodowej dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego w Warszawie (tzw. Szkoła dr. Jana Zaorskiego), w której realizowano program konspiracyjnego Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego.

Życiorys

Ukończył studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Lwowskiego, uzyskując stopień doktora w 1912. W 1913 odbył studia uzupełniające w uniwersytetach w Berlinie i Hamburgu. Pracował we lwowskiej Klinice Chirurgicznej kierowanej przez Ludwika Rydygiera. W czasie I wojny światowej dowodził szpitalem polowym przy Legionach Polskich. 1 lipca 1916 awansował na porucznika[1]. Po wojnie pracował jako lekarz powiatowy w Aleksandrowie Kujawskim i Płocku. Ponownie był dowódcą szpitala polowego w latach 1919–1920. Uczestniczył w wojnie polsko-radzieckiej w 1920. Zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z 1 czerwca w korpusie oficerów sanitarnych, grupa lekarzy[2].

Związał się następnie z II Kliniką Chirurgiczną Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, kierowaną przez Zygmunta Radlińskiego; w 1930 habilitował się na podstawie rozprawy Nowe spostrzeżenia o ruchomości części żołądka pozostałej po wycięciu.

Od 1930 był ordynatorem Oddziału Chirurgicznego i dyrektorem Szpitala Sióstr Elżbietanek w Warszawie. Zorganizował w nim pierwszy w stolicy ośrodek krwiodawstwa.

W czasie okupacji niemieckiej organizował tajne nauczanie medycyny. Na polecenie rady tajnego Wydziału Lekarskiego UW utworzył uznaną przez władze okupacyjne Prywatną Szkołę Zawodową dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego w Warszawie (tzw. Szkołę dr. Jana Zaorskiego), stanowiącą tajny wydział lekarski UW. W 1943 przez trzy miesiące był więźniem Pawiaka. Był głównym chirurgiem szpitala powstańczego w podziemiach budynku PKO.

W 1946 został profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem Zakładu Chirurgii Operacyjnej i Anatomii Topograficznej Uniwersytetu Warszawskiego. Był również ordynatorem Oddziału Chirurgicznego Szpitala Dzieciątka Jezus oraz wykładowcą anatomii w Akademii Stomatologicznej. Mianowany profesorem zwyczajnym w 1951, objął wkrótce kierownictwo III Kliniki Chirurgicznej Uniwersytetu, powstałej z Zakładu Chirurgii Operacyjnej i Anatomii Topograficznej.

Od 1948 członek korespondent, a od 1951 członek zwyczajny Towarzystwa Naukowego Warszawskiego[3].

Przyczynił się do rozwoju chirurgii wrzodu trawiennego, m.in. wprowadził modyfikacje do operacji Ludwika Rydygiera w tej dziedzinie. Jako pierwszy w Polsce zastosował frenekserezę i frenektomię w leczeniu gruźlicy płuc. Jest uważany za twórcę warszawskiej szkoły chirurgii eksperymentalnej i pediatrycznej. Autor ponad 60 prac naukowych.

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 154b-2-7)[4].

Wybrane prace naukowe

  • "Podręcznik mięsienia leczniczego" (1928)
  • "Nowe spostrzeżenia o ruchomej części żołądka, pozostałej po wycięciu" (1930)
  • "Leczenie owrzodzeń żołądka i dwunastnicy w świetle własnych przypadków" (1936)
  • "Odmiana techniki zabiegu wycięcia żołądka metodą Rydygiera" (1936)
  • "Kompendium chorób chirurgicznych" (1945)
  • "Choroba wrzodowa i jej współczesne leczenie" (1951)
  • "Szkice chirurgii operacyjnej" (1954)

Odznaczenia

Przed 1938[5]:

Przypisy

  1. ↑ Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich ..., s. 54.
  2. ↑ Rocznik oficerski rezerw 1934, s. 213, 731.
  3. ↑ Reprezentanci nauk medycznych, zmarli członkowie AU w Krakowie, PAU, TNW i PAN
  4. ↑ Cmentarz Stare Powązki: JAN ZAORSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-02-22].
  5. ↑ Łoza, s. 835 ↓.

Bibliografia

  • Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917.
  • Jan Nielubowicz, Andrzej Karwowski, Jan Zaorski, w: Sylwetki chirurgów polskich (pod redakcją Józefa Bogusza i Witolda Rudowskiego), Ossolineum, Wrocław 1983.
  • Biogramy uczonych polskich, Część VI: Nauki medyczne, zeszyt 2: M-Z (pod redakcją Andrzeja Śródki), Ossolineum, Wrocław 1991.
  • Rocznik oficerski rezerw 1934.
  • Andrzej Zaor­ski "Profesor Jan Zaorski (1887–1956)", Encyklopedia Medyków Powstania Warszawskiego
  • "Czy wiesz kto to jest?", praca zbiorowa pod redakcją Stanisława Łozy, Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej Warszawa 1938, tom I s. 835.

Media użyte na tej stronie