Jan od Krzyża

Święty
Jan od Krzyża OCD

Juan de Yepes y Alvarez

prezbiter odnowiciel i doktor Kościoła
św. Jan od Krzyża (obraz olejny Francisco de Zurbarána 1656).
Data i miejsce urodzenia	24 czerwca 1542 Fontiveros koło Ávili (Hiszpania)
Data i miejsce śmierci	14 grudnia 1591 Úbeda (Hiszpania)
Czczony przez	Kościół katolicki wspólnotę anglikańską Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce
Beatyfikacja	1675 przez Klemensa X
Kanonizacja	27 grudnia 1726 przez Benedykta XIII
Wspomnienie	14 i 15 grudnia (u karmelitów)
Atrybuty	otwarta księga, krucyfiks, lilia, orzeł
Patron	życia kontemplacyjnego, ludzi oddanych kontemplacji, mistyków, poetów hiszpańskich
Szczególne miejsca kultu	Segowia, Hiszpania

Jan od Krzyża, hiszp. San Juan de la Cruz, właśc. Juan de Yepes y Alvarez (ur. 24 czerwca 1542 w Fontiveros koło Ávili w Hiszpanii, zm. 14 grudnia 1591 w Úbedzie) – hiszpański poeta, ważna postać kontrreformacji, mistyk, karmelita i prezbiter, święty Kościoła katolickiego, anglikańskiego, czczony przez Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce, odnowiciel i doktor Kościoła.

Święty Jan od Krzyża był reformatorem zakonu karmelitów. Jest uważany, wraz z Teresą z Ávili, za założyciela karmelitów bosych. Jest również znany ze swych dzieł literackich. Zarówno jego poezja, jak i rozważania nad wzrostem duszy są uważane za szczyt dzieł mistycznych i zaliczane do najwybitniejszych osiągnięć hiszpańskiej literatury.

Życiorys

Młodość i edukacja

Święty Jan od Krzyża urodził się w konwertyckiej rodzinie żydowskiej w małej wiosce Fontiveros koło miasta Ávila^[1]. Jego ojciec Gonzalo de Yepes^[2] zajmował się sprawami finansowymi spokrewnionej z nimi rodziny bogatych handlarzy jedwabiem i w 1525 poślubił matkę Jana, Catalinę Alvarez^[2]. Ponieważ była sierotą bez majątku, małżeństwo uznano za mezalians, został przez rodzinę odrzucony i musieli z żoną zarabiać tkactwem. Jan był drobny, szczupły i chorowity. W 1545, kiedy miał 2 lata ojciec umarł. Dwa lata później zmarł starszy brat Luis, prawdopodobnie z powodu niedożywienia, wynikającego z nędzy. Wtedy matka zabrała Jana i jego brata Francisco i przeprowadziła się najpierw do Arévalo w 1548, a w 1551 do Medina del Campo, gdzie mogła znaleźć pracę jako tkaczka. Jan zaczął tam uczęszczać do szkoły, w której uczyło się około 160 ubogich dzieci, przeważnie sierot. Otrzymywali podstawową edukację oraz pomoc socjalną. Zdecydował się służyć jako akolita w pobliskim klasztorze augustianek. W latach 1559-63 pracował w szpitalu i studiował nauki humanistyczne w szkole jezuickiej. Zakon jezuitów istniał wówczas od 20 lat. 24 lutego 1563 Jan od Krzyża wstąpił do zakonu karmelitów, przyjmując imię brata Juana de San Matías (Jan od św. Macieja).

W następnym roku ukończył nowicjat, złożył śluby i został wysłany do Salamanki, gdzie studiował teologię i filozofię na uniwersytecie w Colegio de San Andrés (wówczas jeden z 4 najważniejszych: obok Sorbony, Oksfordu i Bolonii). Pobyt tam wpłynie później na wszystkie jego dzieła literackie. Augustianin Luis de León wykładał na tym uniwersytecie biblistykę, egzegezę, język hebrajski i arytmetykę. Luis de León w owym czasie był jednym z czołowych ekspertów w biblistyce i napisał ważne i kontrowersyjne tłumaczenie Pieśni nad Pieśniami na język hiszpański (w tym czasie tłumaczenie Biblii na języki obce było w Hiszpanii zabronione).

Kapłaństwo i współpraca z Teresą z Ávili

Święty Jan od Krzyża został wyświęcony na kapłana w roku 1567. Chciał następnie wstąpić na stałe do zakonu kartuzów, gdyż podobało mu się panujące w tym zgromadzeniu umiłowanie milczenia i samotnej kontemplacji. Zanim to jednak uczynił, udał się do wsi Medina del Campo, gdzie spotkał charyzmatyczną karmelitankę, św Teresę z Ávili, która miała w Medinie założyć kolejny konwent żeński. Natychmiast powiedziała mu ona o projektach zreformowania zakonu karmelitów i przywróceniu dawnej czystości zasad przez powrót do Reguły Pierwotnej ustanowionej w 1209 (która została zmieniona przez papieża Eugeniusza IV w 1432). Według tej Reguły większość czasu poświęcano recytacji, śpiewom, lekturze, nabożeństwom i samotnej kontemplacji. Bracia poświęcali czas na ewangelizację okolicznej ludności. Od święta podwyższenia krzyża (14 września) do Wielkanocy wstrzymywano się od mięsa i poszczono. Stare surowe reguły nakazywały noszenie krótszych habitów i przestrzeganie długich okresów milczenia, a także nieużywanie obuwia (także odwołane w 1432) i to właśnie z powodu tej reguły zwolennicy reform Teresy byli określani jako „bosi”, bo to odróżniało mnichów nieobjętych reformą.

Poprosiła go, by odłożył swoją decyzję o wstąpieniu do kartuzów. Jan przystał na tę prośbę.^[3] Po skończeniu studiów w Salamance, w sierpniu 1568 podróżował z Teresą z Mediny do Valladolid, gdzie planowała założenie klasztoru żeńskiego. Tam poznał dokładnie reguły życia karmelickiego i w październiku 1568 w towarzystwie księdza Antoniego de Jesus de Heredia opuścił Valladolid, by założyć pierwszy męski klasztor tej reguły. Udało się im pozyskać opuszczony dom w miasteczku Duruelo, leżącym w połowie drogi pomiędzy Ávilą a Salamanką. 28 listopada 1568 ustanowili nowy klasztor i rozpoczęli reformę karmelitów. Tego samego dnia przybrał imię Jana od Krzyża. Wkrótce małe i ubogie Duruelo stało się centrum religijnym. Już w 1570 okazało się, że używany przez nich dom jest zbyt mały, więc przenieśli się do pobliskiego miasta Mancera de Abajo. W październiku 1570 założył klasztor w Pastrana a później seminarium w Alcalá de Henares. W 1572 na zaproszenie św. Teresy przybywa do Ávili, gdzie od roku Teresa była przeoryszą karmelitańskiego Klasztoru Wcielenia. Jan pełnił funkcję przewodnika duchowego i spowiednika Teresy, 130 zakonnic, a także ludzi świeckich spoza klasztoru.^[4] W 1574 pomagał Teresie w założeniu nowego klasztoru w Segowii i po tygodniu powrócił do Ávili. W latach 1572-77 pozostawał w Ávili. Pewnego dnia pomiędzy 1574 a 1577 podczas modlitwy w Klasztorze Wcielenia, na poddaszu z widokiem na sanktuarium miał wizję ukrzyżowanego Chrystusa. Na jej podstawie stworzył słynny obraz Chrystusa widzianego z góry. W 1641 ten obraz został umieszczony w niewielkiej monstrancji w Ávili i stał się inspiracją dla obrazu Salvadora Dalí z 1951 „Chrystus świętego Jana od Krzyża”.

Szkic ukrzyżowanego Chrystusa autorstwa Jana od Krzyża

Spór wewnątrz zakonu karmelitów

Reguła panująca w tych klasztorach i proces reformy całego zgromadzenia spotkały się ze sprzeciwem dużej liczby karmelitów, z których niektórzy uważali, że wersja zreformowanej reguły świętej Teresy z Ávili była zbyt rygorystyczna. Napięcie narastało w latach 1575-77. Niektórzy przeciwnicy Teresy starali się nawet odmówić jej wstępu do swoich klasztorów. Zwolennicy Jana od Krzyża i Teresy z Ávili wyodrębnili się ze wspólnoty, która nie chciała ulec reformie. W ten sposób zakon karmelitański podzielił się na dwie części. Zwolennicy reform nazwali się bosymi, zaś ich przeciwnicy trzewiczkowymi. Reforma była od 1566 przeprowadzana pod kontrolą dwóch wizytatorów kanonicznych z zakonu dominikanów, jeden miał pod opieką Kastylię a drugi Andaluzję. Mieli oni prawo do przenoszenia mnichów z klasztoru do klasztoru, a nawet do innej prowincji. Kontrolowali przeorów i mogli wyznaczyć własnych z zakonu dominikanów lub karmelitów. W Kastylii wizytatorem był Pedro Fernández, który rozważnie balansował pomiędzy stronnictwami. W Andaluzji wizytatorem był Francisco Vargas, który sprzyjał karmelitom bosym. Ponieważ zwrócił się do nich z prośbą o zakładanie klasztorów, co stało w jawnej sprzeczności z poleceniami generała karmelitów, który zakazywał im rozszerzania działalności w Andaluzji, w maju 1576 zwołano Kapitułę Generalną Zakonu Karmelitów w Piacenzy we Włoszech. Ze względu na to, iż jak się wydawało sprawy wymykają się spod kontroli, zarządzono całkowitą likwidację domów reformowanych. Postanowienie to nie od razu zostało wprowadzone w życie. Jednym z powodów opóźnienia było poparcie dla reform Teresy ze strony króla Hiszpanii Filipa II, który nie chciał udzielić pozwolenia. Ponadto karmelici bosi znaleźli wsparcie u nuncjusza apostolskiego Nicolò Ormanetto, biskupa Padwy, który miał władzę zwierzchnią nad zakonami. Na prośbę karmelitów bosych wyznaczył innego wizytatora dla Andaluzji Jerónimo Graciána, księdza z uniwersytetu w Alcalá, który sam był karmelitą bosym. Ochrona ze strony nuncjusza pozwoliła załagodzić spór na jakiś czas. Jednak w styczniu 1576 Jan został aresztowany w Medina del Campo przez karmelitów, po interwencji nuncjusza został uwolniony. 18 stycznia 1577 Nicolò Ormanetto umarł, Jan pozostał bez ochrony, a przeciwni reformie karmelici zyskali przewagę.

Uwięzienie

Pod koniec 1577 otrzymał polecenie od przełożonych opuszczenia Ávili i powrotu do swojego pierwotnego domu. Odmówił przeniesienia się, powołując się na pozwolenie nuncjusza. Nocą 2 grudnia 1577 grupa przeciwnych reformie karmelitów na polecenie władz zakonu włamała się do jego mieszkania w Ávili, porwała go i uwięziła w klasztorze w Toledo, który wówczas był najważniejszym klasztorem karmelitańskim w Kastylii. Mieszkało w nim 40 mnichów. Prawdziwym powodem jego uwięzienia był sprzeciw wobec wprowadzanych przez niego reform. Jan stanął przed sądem oskarżony o nieposłuszeństwo i nieprzestrzeganie postanowień z Piacenzy. Choć Jan odrzucił oskarżenie o nieposłuszeństwo, został skazany na uwięzienie w klasztorze. Traktowany był brutalnie, przynajmniej raz w tygodniu biczowano go przed całą kongregacją, przetrzymywany był w celi tak małej, że ledwo mógł się zmieścić. Z wyjątkiem nielicznych okazji, kiedy zezwalano mu na czytanie przy świecy musiał stać na ławce, żeby móc czytać brewiarz w niewielkim świetle padającym z sąsiedniego pomieszczenia. Nie dostał żadnego ubrania na zmianę. Głodzono go więzienną dietą składającą się z wody, chleba i małej porcji solonych ryb. Podczas uwięzienia skomponował większą część swojego znanego poematu Pieśń duchowa oraz inne wiersze. Papieru dostarczał mu zakonnik, który pilnował jego celi^[5].

Podział zakonu

9 miesięcy później 15 sierpnia 1578 zdołał uciec przez małe okno z sąsiedniego pomieszczenia, do którego dostał się po obluzowaniu drzwi celi. Ogromne cierpienia i zmagania duchowe odzwierciedlone są we wszystkich jego późniejszych dziełach. Powrócił do zdrowia pod opieką zakonnic Teresy w Toledo, a później przez 6 tygodni był w szpitalu w Santa Cruz. Po powrocie do normalnego życia, wraz ze świętą Teresą z Ávili, kontynuował reformowanie zakonu karmelitów. W październiku 1578 wziął udział w spotkaniu zwolenników reformy w Almodóvar del Campo. Wówczas także w wyniku sporu wewnątrz zakonu zdecydowali się domagać od papieża oficjalnego podziału zakonu. Nazwa karmelici bosi zaczęła być powszechnie używana. Jan został wówczas wyznaczony na przełożonego El Calvario niewielkiego klasztoru położonego na odludziu kilka kilometrów do Beas in Andalucia. Mieszkało w nim 30 mnichów. Podczas cotygodniowych wizyt w mieście zaprzyjaźnił się z Aną de Jesús przełożoną karmelitanek bosych w Beas. Ukończył tam „Pieśń duchową”.

W 1579 przeniósł się do Baeza, w którym był rektorem Colegio de San Basilio, gdzie byli kształceni andaluzyjscy karmelici bosi. Otwarcie kolegium nastąpiło 13 czerwca 1579. Pozostał tam do 1582, poświęcając się obowiązkom przewodnika duchowego mnichów i mieszczan.

Karmelici bosi

22 lipca 1580 papież Grzegorz XIII podpisał dekret „Pia Consideratione”, który potwierdzał podział na karmelitów trzewiczkowych i bosych. Dominikanin Juan Velázquez de las Cuevas otrzymał zadanie przeprowadzenia tego podziału. Na pierwszym zgromadzeniu Kapituły Generalnej Karmelitów Bosych w Alcalá de Henares 3 marca 1581 Jan został wybrany na jednego z przełożonych zgromadzenia i napisał konstytucję zakonu, na który wówczas składało się 22 domy, 300 mnichów i 200 mniszek. W listopadzie 1581 został wysłany przez Teresę, żeby pomóc Anie de Jesus w założeniu zgromadzenia w Grenadzie. Przybył w styczniu 1582 i Ana założyła klasztor żeński, a Jan został przełożonym klasztoru w Los Martires, niedaleko Alhambry i pełnił tę funkcję do marca 1582. Tam dowiedział się o śmierci Teresy w październiku poprzedniego roku. W styczniu 1585 Jan przybył do Malagi i założył tam klasztor żeński. W maju 1585 Kapituła Generalna wybrała go na prowincjonała Andaluzji. Funkcja ta wymagała częstych podróży, regularnych corocznych wizytacji wszystkich klasztorów prowincji. Założył w tym czasie 7 kolejnych klasztorów i jak się ocenia, przemierzył wówczas ok. 25 tys. kilometrów.

W czerwcu 1588 został wybrany na trzeciego doradcę generała zakonu, ojca Nicolasa Dorii. Żeby objąć funkcję musiał powrócić do Segowii w Kastylii, gdzie był także przełożonym klasztoru. Po nieporozumieniach pomiędzy nim a Dorią, dotyczących zmian w zarządzaniu zakonem został usunięty ze swojej funkcji w Segowii i wysłany przez Dorię do leżącego na odludziu klasztoru La Peñuela w Andaluzji. Po dotarciu tam ciężko zachorował i udał się na kurację do klasztoru w Úbedzie, tam jego zdrowie uległo pogorszeniu i 14 grudnia 1591, w wieku 49 lat, zmarł na różę.

Twórczość

Jest uważany za jednego z najwybitniejszych hiszpańskich poetów. Choć cały jego dorobek literacki to nie więcej jak 2500 wersów, dwa z jego dzieł „Pieśń duchowa” i „Noc ciemna” są uważane powszechnie za arcydzieła poezji hiszpańskiej, zarówno ze względów formalnych, jak i bogatej symboliki i treści. Jego prace teologiczne zawierają komentarze do tych poematów. Wszystkie były napisane pomiędzy 1578 a 1591, z czego wynika ich spójność.

Na twórczość literacką Jana od Krzyża mieli wpływ Luis de León i Garcilaso de la Vega^[6]. Współcześnie jest ona uważana za najwybitniejszy przejaw poezji mistycznej tamtego okresu, mając znaczący wpływ na kształt literatury hiszpańskiej, a także − przenikając do poezji światowego baroku^[7]. Pełna egzaltacji poetycka metafora powrotu duszy do Boga zyskała u Jana od Krzyża formę liryki miłosnej. Autor często używa frazy niespokojnej, przepojonej zmysłowością, cechującej większość literackich dokonań rodzącej się dopiero epoki. Niektóre wiersze zaskakują śmiałym połączeniem sielankowego tła i „dworskiej” formy z ascetyczną treścią, jak na przykład w przypadku utworu przedstawiającego nieszczęśliwie zakochanego pasterza jako artystyczny obraz zdradzonego i ukrzyżowanego Chrystusa.

Biblia jest głównym punktem odniesienia w tekstach Jana od Krzyża. Ogółem jego teksty zawierają 1583 bezpośrednich i 115 pośrednich cytatów biblijnych. Niezależnie od podejmowanych wątków, najczęstszym źródłem odniesień hiszpańskiego duchownego jest Pieśń nad pieśniami zarówno w strukturze poematu, w dialogu pomiędzy kochankami, przeszkodach we wzajemnym odnalezieniu się i komentującym chórze, jak również w użyciu podobnej symboliki, np. granatów, piwnic winnych, turkawki i lilii. Dialog Oblubienicy z Oblubieńcem jednoznacznie tłumaczony jest tu jako symbol mistycznego zjednoczenia człowieka z Bogiem oraz Jego miłosnej mowy do udręczonej duszy. Inną ważną inspirację stanowi Księga Izajasza, w której ogień i rozżarzony węgiel oczyszcza usta proroka. W poezji Jana od Krzyża ogień rozumiany jest właśnie jako siła oczyszczająca, męka niezmiennie cechująca Boską miłość. Nawiązania do liturgii godzin pokazują, jak głęboko Jan żył językiem i rytuałem Kościoła.

Żeby określić co ukształtowało jego wyjątkową w swoim rodzaju teologię, wielu badaczy analizowało przebieg edukacji Jana od pobytu w Salamance, pomiędzy 1563 a 1567, kiedy to mieszkał w seminarium San Andrés i studiował na Uniwersytecie w Salamance. Były to dwa miejsca, w których się uczył. W seminarium mógł poznać prace Michała z Bolonii i Johna Baconthorpe’a, na którym koncentrowali się hiszpańscy karmelici (chociaż to czy miał czas uczęszczać do seminarium jest dyskutowane). Natomiast na uniwersytecie wykładano filozofię Wilhelma Duranda, Dunsa Szkota i Tomasza z Akwinu, który wywarł decydujący wpływ na jego sposób myślenia. Choć w 1568 przerwał studia, by dołączyć do Teresy, więc nie jest pewne, w jakim stopniu przeszedł tok edukacji. W pierwszej biografii napisanej w 1628 zawarta jest informacja pochodząca od jego kolegów, iż w 1567 zajmował się autorami mistycznymi takimi jak Grzegorz I i Pseudo-Dionizy Areopagita, ale też nie jest to pewna informacja. Podsumowując – na temat jego edukacji wiemy niewiele pewnego, są to raczej przypuszczenie. Bezsporny jest wpływ pseudo-Dionizego, ale nie wiadomo czy jest bezpośredni, bo jak się wydaje szesnastowieczna tradycja mistyczna (do której zalicza się zarówno Jan od Krzyża, jak i Teresa z Ávili korzysta z tego nurtu za pośrednictwem Francisco de Osuna i Bernardino de Laredo. Przed szesnastym wiekiem mistycyzm w Hiszpanii należy do rzadkości.

Na twórczość Jana wpłynęła również ówczesna literatura świecka. Przekształcał niereligijne, świeckie wątki zaczerpnięte z popularnych pieśni (romanceros) w poezję religijną. Wskazuje się na wpływ renesansowych poetów hiszpańskich takich jak Garcilaso de la Vega i Juan Boscán Almogaver. Jan korzysta z ich techniki poetyckiej i obok rozmaitych obrazów biblijnych używa wielu elementów renesansowej literatury pastoralnej takich jak syreny, słowiki, nimfy, gołębie i pasterze. Ponadto w Prologu do „Żywego płomienia” pisze wprost, że „kompozycja tego wiersza jest jak u Boscána, tylko że dodaniem religijnego znaczenia”.

Jego poematy razem z Dichos de Luz y Amor i pismami św. Teresy to najważniejsze dzieła hiszpańskiej poezji mistycznej. Miały wielki wpływ na literaturę światową. Wśród tych, którzy zostali przez dzieła Jana od Krzyża zainspirowani, należą Thomas Stearns Eliot, Teresa z Lisieux, Edyta Stein, Thomas Merton. Jan także inspirował filozofów (Jacques Maritain), teologów (Hans Urs von Balthasar), pacyfistów (Dorothy Day, Daniel Berrigan, Philip Berrigan) i malarzy (Salvador Dalí). Przedmiotem rozprawy doktorskiej późniejszego papieża Jana Pawła II była doktryna wiary św. Jana.

Najważniejsze przesłanie nauki św. Jana od Krzyża mówi, że jak najściślejsze zjednoczenie duszy z Bogiem dokonuje się przez wiarę, nadzieję i miłość.

Karmelitanka Edith Stein napisała o książkach Jana od Krzyża, że „nie jest to teoria, spekulacja ani żadna konstrukcja ideologiczna. Jest to wiedza, tylko innego rodzaju, wiedza duchowa, oświetlająca człowieka niezależnie od poznania umysłowego”^[8].

Dzieła

• Pieśń duchowa (Cántico espiritual) – ma formę eklogi, w której panna młoda (reprezentująca duszę) szuka pana młodego (reprezentującego Chrystusa) i cierpi z powodu jego utraty, oboje radują się, znowu się odnajdując. Może to być uważane za hiszpańską trawestację biblijnej „Pieśni nad pieśniami” dokonaną w czasach kiedy tłumaczenie Biblii było zakazane. Pierwszych 31 strof zostało skomponowanych podczas uwiezienia w Toledo w 1578, były czytane przez mniszki w Beas, które je przepisywały. Przez kolejne lata Jan dodawał następne strofy. Obecnie istnieją dwie wersje, jedna składa się z 39 strof, druga z 40. Istnieją pomiędzy nimi różnice w treści. Pierwsza redakcja komentarzy została dokonana w 1584 na prośbę Any de Jesus, kiedy została przeoryszą karmelitanek bosych w Granadzie. Druga bardziej szczegółowa redakcja została dokonana w latach 1585-6.
• Noc ciemna (Oscura noche del alma) – jest opowieścią o podróży duszy z jej cielesnego domu do zjednoczenia z Bogiem. Ma to miejsce w nocy, która symbolizuje trudności napotykane w oddzieleniu od świata i dotarcia do światła zjednoczenia ze stwórcą. Na tej drodze jest szereg etapów, które są opisywane w kolejnych strofach. Główną ideą poematu jest bolesne doświadczenie, które ludzie muszą przechodzić w procesie dojrzewania duchowego. Poemat został napisany w latach 1578-79, a w latach 1584-85 Jan napisał komentarz do dwóch pierwszych strof.
• Droga na Górę Karmel (Subida del monte Carmelo) – jest systematycznym studium ascetycznej wyprawy duszy szukającej doskonałej jedności, Boga i mistycznych doświadczeń, które mają miejsce na tej drodze. Choć zaczyna się jako komentarz do „Nocy ciemnej” szybko porzuca ten temat, po omówieniu dwóch pierwszych wersów zamieniając się w traktat. Została napisana pomiędzy 1581 a 1585.
• Żywy płomień miłości (Llama de amor viva) – składający się zaledwie z czterech wersów opisuje z dużą zażyłością reakcję duszy na miłość Boga. Pierwsza wersja została napisana w Granadzie w latach 1585-86 w ciągu dwóch tygodni. Druga prawie identyczna z 1591 pochodzi z La Penuela.

Jego dzieła zostały po raz pierwszy opublikowane w roku 1618.

Kult

Rano, kiedy wiadomość o śmierci Jana dotarła do miasta i ludzie zaczęli się gromadzić w klasztorze, żeby zobaczyć jego ciało. W powstałym zamieszaniu żądny relikwii tłum podarł jego habit. Pierwotnie został pochowany w Úbedzie, ale na polecenie z klasztoru w Segowii jego ciało potajemnie zostało tam przeniesione w 1593. Ale niezadowoleni z tego mieszkańcy Úbedy wystosowali petycję do papieża, domagając się powrotu ciała na pierwotne miejsce pochówku. Pod wrażeniem tej petycji papież Klemens VIII 15 października 1596 nakazał zwrot ciała. Ostatecznie w wyniku kompromisu władze zakonu zadecydowały, że klasztor w Úbedzie otrzyma nogę i rękę (jedną nogę już mieli, a druga ręka została już wcześniej w 1593 oddzielona od ciała i jako relikwia wywieziona do Madrytu). Ręka i noga Jana pozostają widoczne w relikwiarzu w Oratorium Św. Jana w Úbedzie, klasztorze, który wprawdzie został zbudowany dopiero w 1627, ale przylegał do oryginalnego klasztoru karmelitów bosych założonego w 1587. Głowa i korpus pozostały w klasztorze w Segowii i były tam przedmiotem kultu aż do 1647, kiedy to zostały pogrzebane na polecenie z Rzymu, żeby uniknąć kultu niemającego oficjalnej aprobaty. W latach 30. XX w. zostały wydobyte i obecnie znajdują się w kaplicy bocznej w marmurowym sarkofagu w specjalnie w tym celu zbudowanym ołtarzu.

Proces beatyfikacji zaczął się w latach 1614-16 od zbierania informacji o jego życiu. W 1675 został beatyfikowany przez papieża Klemensa X, a kanonizowany przez Benedykta XIII w 1726. Jego święto zostało dodane do Kalendarza Rzymskiego w 1738 i wyznaczone na 24 listopada, ponieważ data jego śmierci wypadała na wówczas obchodzoną oktawę święta Niepokalanego Poczęcia. W 1955 ta przeszkoda została usunięta i 1 1969 papież Paweł VI przeniósł je na dies natalis świętego – 14 grudnia. Kościół Anglii upamiętnia go jako Nauczyciela Wiary w tym samym dniu. W 1926 został uznany za Doktora Kościoła przez papieża Piusa XI.

Wspomnienie liturgiczne w Kościołach: anglikańskim, ewangelickim i katolickim obchodzone jest w dzienną rocznicę śmierci (14 grudnia). Uroczystości u karmelitów odbywają się 15 grudnia^[9].

W ikonografii przedstawiany jest w habicie karmelitańskim.

Zobacz też

• Poezja świętego Jana od Krzyża
• Kościół św. Teresy od Jezusa i św. Jana od Krzyża w Krakowie
• modlitwa za wstawiennictwem świętego
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• Jan (imię)
• Monte de perfección

Przypisy

Bibliografia

• Krakowska Prowincja Karmelitów Bosych. karmel.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-05)]. – Strona poświęcona św. Janowi od Krzyża
• Krakowska Prowincja Karmelitów Bosych. karmel.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-08)]. – Wszystkie pisma św. Jana od Krzyża
• Święty Jan od Krzyża, prezbiter i doktor Kościoła

Linki zewnętrzne

• Jan od Krzyża – dzieła w bibliotece Polona