Jan ze Stobnicy

Mapa Ameryki wydana przez Jana Stobnicę
Parvulus philosophiae naturalis

Jan ze Stobnicy, inna forma nazwiska Stobniczka, (ur. ok. 1470 w Stobnicy, zm. 10 lutego 1519 w Poznaniu) – geograf, filozof i przyrodnik, profesor Akademii Krakowskiej, pierwszy rektor Akademii Lubrańskiego.

Życiorys

Pochodził z ziemi sandomierskiej. Począwszy od roku 1490 kształcił się na Akademii Krakowskiej, gdzie słuchał wykładów Michała z Bystrzykowa. W roku 1494 został bakałarzem, a w 1498 magistrem artium. Wykładał tam jako profesor w latach 1498-1514, gorliwie szerząc skotyzm. Wysoko cenił pisarzy rzymskich: Cycerona, Senekę i Wergiliusza; lecz do humanizmu odnosił się umiarkowanie przychylnie. w marcu roku 1507, będąc dziekanem wydziału artium, wstąpił do zakonu bernardynów. W półroczu 1513/1514 ponownie został dziekanem wydziału artium. Wykłady prowadził sporadycznie aż do roku 1515. Zmarł w roku 1518 lub 10 lutego 1519 w Poznaniu (według Ż. Paulego).

Twórczość

Jest autorem wielu prac na tematy z logiki, gramatyki, astronomii, geografii, matematyki, muzyki, nauk przyrodniczych, etyki i teologii. W 1512 wydał dzieło geograficzne Introductio in Ptholomei Cosmographiam[1] zawierające pierwsze w Polsce mapy oraz pierwsze informacje o kontynencie amerykańskim. Był także autorem podręcznika przyrody Parvulus philosophiae naturalis[2] oraz rozpraw z dziedziny metafizyki, gramatyki i logiki. Jako filozof był zwolennikiem skotyzmu.

Ważniejsze dzieła

  • Parvulus philosophiae naturalis, Kraków 1503, drukarnia K. Hochfeder; wyd. następne: Kraków 1507[2]; Kraków 1513; Bazylea 1516; Kraków 1517
  • De praedicatione abstractorum ex sententia Scoti tam in creatis quam in divinis ac transcendentibus, Kraków (według K. Michalskiego 1505-1506; według Estreichera prawdopodobnie 1515; drukarnia J. Haller)[3]
  • Introductio in doctrinam doctoris subtilissimi, Kraków 1508, drukarnia J. Haller (edycja wątpliwa); inne wyd.: Introductio in doctrinam doctoris subtilis, Kraków 1512, drukarnia F. Ungler[4]; wyd. następne: Kraków 1515; Kraków 1519
  • Introductio in Ptholomei Cosmographiam cum longitudinibus & latitudinibus regionum & civitatum celebriorum, Kraków 1512, drukarnia F. Ungler[1]; wyd. następne: Kraków brak roku (drukarnia F. Ungler; Kraków 1517 (edycja wątpliwa); Kraków 1519, 2 odmienne edycje, (dziełko oparte głównie na Cosmographiae introductio Marcina Waldseemüllera, wyd. Saint Dié 1507; tu także przeróbki winiet z mapy Waldseemüllera – najstarsze zabytki kartograficzne drukowane w Polsce)
  • Generalis doctrina de modis significandi grammaticalibus, (Kraków) brak roku wydania (przed 1508?, drukarnia J. Haller lub K. Hochfeder); wyd. następne: Kraków 1515; Kraków 1519

Prace edytorskie

  • Michał z Bystrzykowa Questiones in libros analyticorum priorum et elenchorum Aristotelis, Kraków 1505, drukarnia K. Hochfeder; wyd. następne: Kraków 1511
  • Michał z Bystrzykowa Questiones in libros analyticorum posteriorum et topicorum Aristotelis, Kraków 1505, drukarnia J. Haller; wyd. następne: (Kraków) brak roku wydania (1511?, 1520?, drukarnia J. Haller)
  • Questiones veteris ac novae logicae cum resolutione textus Aristotelis clarissima: ad intentionem doctoris Scoti, Kraków 1508, drukarnia J. Haller; inne wyd.: Kraków 1507, (zdaniem Estreichera są to wykłady Piotra Rosellego przerobione przez Michała z Bystrzykowa)
  • Bruni Leonard Arentius In moralem disciplinam introductio familiari Johannis de Stobnicza commentario explanata, Kraków 1511, drukarnia J. Haller; wyd. następne: Wiedeń 1515; Kraków 1517

Utwór o autorstwie niepewnym

  • Historia totius vitae et passionis Domini nostri Jesu Christi. Ex quatuor Evangelisticis cellecta a fratre Joanne de Stobnica, Kraków 1523, drukarnia J. Haller (edycja nieznana); wyd. następne: Kraków 1525, (nie wiadomo, czy Jan ze Stobnicy napisał, względnie przerobił sam to dzieło, czy też wydał pracę innego autora).

Przypisy

  1. ↑ a b Jan ze Stobnicy, Introductio in Ptholomei Cosmographia[m] cu[m] longitudinibus et latitudinibus regionum et ciuitatum celebriorum., wyd. [War. A]., Kraków: p[er] Florianu[m] Ungleriu[m, 1512.
  2. ↑ a b Jan ze Stobnicy, Paruulus philosophie naturalis, Kraków: impensis [...] Joannis Haller, 30 kwietnia 1507.
  3. ↑ Jan ze Stobnicy, [De praedicatione abstractorum ex sententia Scoti tam in creatis, quam in divinis ac transcendentibus]., Kraków: Jan Haller, [1506].
  4. ↑ Jan ze Stobnicy, Introductio in doctrinam Doctoris Subtilis, modos distinctionu[m] et idemtitiatum alios quoq[ue] terminos obscuriores eiusdem doctrine declarans, antiquior[um] Scotisancium dicta falnans rationibus quorundam recentiorum quibus impugnantur solutis in gimnasio Cracoviensi congesta., Kraków: p[er] Florianum Unglerium, 1512.

Bibliografia

  • L. Sieciechowiczowa, Życie codzienne w renesansowym Poznaniu 1518-1619, Warszawa 1974
  • Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 3 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1965, s. 289-291

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Jan-of-Stobnica-Cosmographiam-of-Ptolemy.jpg
Map of North and South America showing the connection of the two continents by an isthmus. Published in Introductio in Ptholomei Cosmographiam (Introduction to the Cosmography of Ptolemy) by Jan of Stobnica, 1512
Parvulus Philosophie... Jan of Stobnica.jpg
Jan ze Stobnicy - "Parvulus Philosophie..." ze zb. Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu.