Janek Kos

Janek Kos
Jan Kos
Janek
Postać z Czterech pancernych i psa
Ilustracja
Figura Janka Kosa w wieży czołgu T-34-85
Pierwsze wystąpienie

Załoga

Ostatnie wystąpienie

Dom

Twórca

Janusz Przymanowski

Grany przez

Janusza Gajosa

Dane biograficzne
Pochodzenie

polskie

Przynależność

Ludowe Wojsko Polskie

Płeć

mężczyzna

Data i miejsce urodzenia

1926-27[1]
Gdańsk

Rodzina

Stanisław Kos (ojciec)
Marusia (żona)

Inne informacje
Specjalność

myśliwy, czołgista

Umiejętności

strzelec

Jan Kos (Janek) – fikcyjna postać z książki Janusza Przymanowskiego i polskiego serialu telewizyjnego pod tytułem „Czterej pancerni i pies” (1966–1970).

Życiorys

Janek Kos to strzelec-radiotelegrafista, a po śmierci Olgierda dowódca czołguRudy”[2], gdańszczanin, najmłodszy w załodze, jego ojciec walczył na Westerplatte. Po zajęciu Polski przez III Rzeszę i ZSRR w niewyjaśnionych w fabule okolicznościach znajduje się na Syberii, gdzie zajmuje się myślistwem i pracą przy wyrębie lasów. Ze strzępów gazety dowiaduje się o tworzeniu na terenie ZSRR Ludowego Wojska Polskiego. Janek jest doskonałym strzelcem (udowodnił to, między innymi, strzelając do tarczy w pierwszym odcinku serialu, „Załoga”). Najważniejszą sprawą, która zajmuje Janka, jest konieczność odszukania ojca, którego stracił w zawierusze wojennej. Ważnym wątkiem książki i filmu jest historia miłości Janka i Marusi. Wojnę zakończył w stopniu podporucznika.

Wiernym towarzyszem Janka w najtrudniejszych nawet chwilach jest jego pies Szarik.

W rolę Janka w serialu wcielił się aktor Janusz Gajos[3].

Odznaczenia (chronologicznie)

  • POL Krzyż Walecznych BAR.svg Krzyż Walecznychza bohaterskie czyny w walce z niemieckim najeźdźcą (odc. 5. „Rudy”, Miód i Krzyże);
  • POL Odznaka za rany i kontuzje 1 gwiazdka BAR.png Odznaka za Rany i Kontuzje – Janek został ciężko ranny po tym, jak w odc. 6. Most jego czołg został trafiony (lub wjechał na minę) w trakcie walk w Warszawie. Janek nosi odznakę w odc. 6. i 7.;
  • POL Srebrny Medal Zasłużonym na Polu Chwały BAR.svg Srebrny Medal „Zasłużonym na Polu Chwały”za zniszczenie amunicji nieprzyjaciela na pierwszej linii (odc. 13. Zakład o śmierć) – odznaczenie otrzymane de facto za bycie dowódcą czołgu, gdyż w czasie, kiedy załoga strzelała na drugi brzeg Odry, Janek odwiedził Marusię.

Stopnie wojskowe

Pierwowzory historyczne

  • Stanisław Rzeszutek – szesnastoletni strzelec-radiotelegrafista czołgu 228, najmłodszy żołnierz w brygadzie, poległ na warszawskiej Pradze[4][5];
  • Stanisław Zieliński – podobnie jak Janek najpierw pełnił funkcję strzelca-radiotelegrafisty (w czołgu 217), następnie po wyjściu ze szpitala w kwietniu 1945 po ranie, jakiej doznał w Bydgoszczy, objął dowództwo nad tymże czołgiem przydzielonym do 4 Pułku Czołgów Ciężkich; swój szlak bojowy zakończył nad Łabą. Zmarł w stopniu pułkownika w 2014[4];
  • Stanisław Magdyj – członek załogi historycznego czołgu 102, dodał sobie rok do metryki[4];
  • Michał Wieliczko – ładowniczy czołgu 110, w czasie walk pod Studziankami 9 sierpnia wraz ze swoim dowódcą, kapitanem Tiufakowem, przedarli się do rozbitego niemieckiego czołgu, z którego prowadzili ostrzał na pozycję nieprzyjaciela. Zaginął w czasie walk na Wale Pomorskim[4].

Przypisy

  1. W odcinku pierwszy, w rozmowie z Grigorijem, Janek mówi, że ma 17 lat. Saakaszwili cytuje Jefima Siemionowicza, który powiedział mu, że Kos ma lat 16. Akcja tej sceny dzieje się najprawdopodobniej na początku 1943 (niedługo później Janek wyczytuje w gazecie o powstaniu Związku Patriotów Polskich i zgodzie władz radzieckich na formowanie Polskiej Dywizji Piechoty). Nie wiadomo jednak czy podając wiek urodzenia Janka Jefim Siemionowicz miał na myśli rok urodzenia czy wiek aktualny przed nadejściem 17 urodzin.
  2. Janusz Przymanowski, Czterej pancerni i pies, Poznań: Wyd. Vesper, 2007, ISBN 978-83-60159-45-3, OCLC 352926657.
  3. PolskieRadio.pl
  4. a b c d Kacper Śledziński, Tankiści. Prawdziwa historia Czterech pancernych
  5. Śladami załogi czołgu „Rudy” (1), sedina.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).

Media użyte na tej stronie

PL Epolet ppor.svg
Naramiennik podporucznika Wojska Polskiego (1919-39).
PL Epolet szer.svg
Naramiennik szeregowca Wojska Polskiego (1919-39).
PL Epolet st szer 25.svg
Naramiennik starszego szeregowca Wojska Polskiego (1925-39).
PL Epolet sierz 38.svg
Naramiennik sierżanta Wojska Polskiego (1938-39).
PL Epolet kpr 25.svg
Naramiennik kaprala Wojska Polskiego (1925-39).
POL Odznaka za rany i kontuzje 1 gwiazdka BAR.png
Odznaka za rany i kontuzje - 1 gwiazdka
POL Srebrny Medal Zasłużonym na Polu Chwały BAR.svg
Baretka: Srebrny Medal Zasłużonym na Polu Chwały
PL Epolet plut 25.svg
Naramiennik plutonowego Wojska Polskiego (1925-39).