Janina Porazińska

Janina Porazińska

Data i miejsce urodzenia	29 września 1882 Lublin
Data i miejsce śmierci	2 listopada 1971 Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	poezja, proza, tłumaczenie literatury szwedzkojęzycznej
Epoka	dwudziestolecie międzywojenne, literatura współczesna
Ważne dzieła
Psotki i śmieszki Baśń o siedmiu krukach Za górami... za lasami... Kto mi dał skrzydła I w sto koni nie dogoni
Odznaczenia

Grób Janiny Porazińskiej na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Tablica pamiątkowa na kamienicy w Lublinie, w której urodziła się Janina Porazińska

Janina Porazińska (ur. 29 września 1882^[1] w Lublinie, zm. 2 listopada 1971 w Warszawie) – polska prozaiczka, redaktorka, tłumaczka literatury skandynawskiej i literatury szwedzkojęzycznej.

Swoją twórczość szczególnie poświęciła literaturze dziecięcej.

Życiorys

Była córką Edwarda i Heleny z Saryusz-Bielskich^[1]. Studiowała na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Jagiellońskego w Krakowie. Debiutowała w 1903 na łamach „Wędrowca” jako poetka. Była współpracowniczką pism dla dzieci: „Przyjaciela Dzieci”, a w latach 1909–1910 „Promyka” i „Promyczka”. Należała do władz ruchu junackiego. W 1917 założyła pismo „Płomyk”. W latach 1927–1939 była redaktorką czasopism „Płomyczek”, „Słonko” i „Poranek”. W latach 1922–1925 była urzędniczką Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, a w okresie okupacji działaczką podziemia oświatowego i kulturalnego.

Pisarka rozmiłowana była w polskim folklorze i w oparciu o niego pisała własne poezje i baśnie. Czerpała z gadek, przypowieści, pieśni, podań. Książki jej były tłumaczone na wiele języków. Dokonała też przekładów literatury skandynawskiej. W 1958 opracowała fińską Kalevalę w wersji dla dzieci^[2].

Za twórczość literacką i pracę na rzecz edukacji dzieci Janina Porazińska została odznaczona między innymi Krzyżem Oficerskim (1955), a potem także Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1966). Była także Kawalerem Orderu Uśmiechu. Bywa nazywana jedną z czterech „dam literatury dla dzieci” (obok Ewy Szelburg-Zarembiny, Marii Kownackiej i Hanny Januszewskiej).

Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 19-2-7)^[3].

Twórczość

• 1923: W spalonym dworze. Opowiadanie z 1920
• 1924: Kichuś majstra Lepigliny
• 1925: W Wojtusiowej izbie
• 1929: Kopciuszek
• 1933: Jaś i Kasia
• 1933: Wesoła gromada
• 1937: Legendy
• 1937: Maciuś Skowronek
• 1938: Baśń o siedmiu krukach
• 1939: Kozucha Kłamczucha
• 1946: O dwunastu z Zapiecka
• 1947: Borówka
• 1947: Pleciugowe nowinki
• 1947: Boża ścieżka królowej Kingi
• 1950: O babulce
• 1952: Smyku smyku na patyku (wiersze)
• 1952: Za górami... za lasami...
• 1952: Bajdurki
• 1955: Za trzydziewiątą rzeką
• 1955: Zuchwały strzyżyk
• 1955: Trzy gadulki
• 1955: Psotki i śmieszki (wiersze)
• 1957: Kto mi dał skrzydła (o Janie Kochanowskim)
• 1958: Tajemnicze butki
• 1958: Wesele Małgorzatki
• 1959: Pan Twardowski w Czupidłowie
• 1961: I w sto koni nie dogoni (wspomnienia)
• 1961: Czarodziejska księga
• 1962: Starodzieje
• 1964: Pamiętnik Czarnego Noska
• 1967: Moja książeczka
• 1971: Nad wiślaną wodą
• 1973: Szewczyk Dratewka

Przekłady

• Zachariasz Topelius, Daleka podróż małego Lucka
• Zachariasz Topelius, Perła Adalminy
• Zachariasz Topelius, Sampo Lappelill
• Zachariasz Topelius, Skrzat z zamku w Abo

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1966)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955)^[4]
• Srebrny Wawrzyn Akademicki (4 listopada 1937)^[5]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (15 stycznia 1955)^[6]
• Kawaler Orderu Uśmiechu (1969)

Nagrody

• 1950: nagroda Związku Literatów Polskich
• 1953: nagroda Prezesa Rady Ministrów
• 1957: nagroda miasta Warszawy

Upamiętnienie

29 września 2011 na warszawskim Powiślu otwarto skwer im. Janiny Porazińskiej^[7].

Przypisy

Bibliografia

• Lesław M. Bartelski: Polscy pisarze współcześni, 1939–1991: Leksykon. Tower Press, 2000, s. 334–335.