Janina Stoksik

Janina Stoksik
Janina Mirosława Stoksik
Ilustracja
Janina Stoksik, 2020
Data i miejsce urodzenia

15 stycznia 1932
Wejherowo

Specjalność: historia i archiwistyka
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

1983
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Archiwum Narodowe w Krakowie
Stanowisko

kustosz

Okres zatrudn.

1959–1994

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi
Kraków, widok z pierwszej połowy XVII wieku, opublikowany w Amsterdamie przez Jana Jansoniussa (1588-1664)

Janina Mirosława Stoksik (ur. 15 stycznia 1932 w Wejherowie) – polska historyk i archiwistka. Kustosz Archiwum Narodowego w Krakowie, gdzie zajmowała się opracowywaniem aktów staropolskich i zbiorów kartograficznych.

Życiorys

Jest córką Jana Stoksika (1904–1985), inżyniera geodety i Anieli z domu Pająk (1897–1991). Okres okupacji niemieckiej spędziła z rodzicami i bratem Zbigniewem (1933–1998) w rodzinnych (ze strony ojca) Rzemienowicach koło Opatowca. Zamieszkała w Krakowie od 1945[1].

Studia historii na Wydziale Historyczno-Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego ukończyła w 1958. Jej praca magisterska o dziejach krakowskiego klasztoru Klarysek została opublikowana w 1961[2]. W 1975 prowadziła inwentaryzację zespołu kartograficznego w Bibliotece Kapitulnej na Wawelu[3]. Stopień doktora nauk humanistycznych na podstawie pracy Geometrzy w Małopolsce do końca XVIII wieku (promotor: prof. Alicja Falniowska-Gradowska) w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie uzyskała w 1983[4]. W latach 1959–1994 pracowała w Archiwum Narodowym w Krakowie, przechodząc kolejne stopnie od młodszego archiwisty po kustosza. Była kierownikiem oddziałów tego archiwum gromadzących akta staropolskie i zbiory kartograficzne[1].

Została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi w 1993[5].

Działalność naukowa

Jest autorką lub współautorką ponad 50 publikacji naukowych z zakresu historii Polski XVII–XVIII wieku, historii geodezji i kartografii polskiej tego okresu ze szczególnym uwzględnieniem kartografii wielkoskalowej: rękopiśmiennych, zazwyczaj wielobarwnych map, zachowanych w polskich zbiorach archiwalnych, bibliotecznych, klasztornych i muzealnych, autorstwa głównie geometrów małopolskich[1][6].

Opublikowała także prace z zakresu historii i genezy galicyjskiego katastru gruntowego z połowy XIX wieku, którego powstanie poprzedzone zostało sporządzeniem map gruntowych i opisów do nich metryki józefińskiej w końcu XVIII wieku[7] i metryki franciszkańskiej w początkach XIX wieku[8][9]. Austriacki kataster gruntowy z połowy XIX stulecia stanowił najwyższe osiągnięcie ówczesnej techniki pomiarowej, daleko wyprzedzające działania podejmowane w tym zakresie przez pozostałe państwa zaborcze: Prusy i Rosję. Ustalenia katastru galicyjskiego obowiązywały na terenie Polski południowej do początków drugiej połowy XX wieku[8][10].

Odrzechowa – galicyjska mapa katastralna metryki franciszkańskiej[8], 1817
Pielnia – galicyjska mapa katastralna (1:2880)[8], 1852
Litografia (1869) wielkoskalowej mapy podkrakowskiego Kazimierza
Mapa Wielkiego Księstwa Krakowskiego, 1846–1918

Jest autorką, współautorką lub redaktorką opracowań monograficznych z zakresu historii polskiej geodezji[10][11] i kartografii[12], a także dziejów miast polskich[13]. Zajmuje się również edytorstwem źródeł historycznych[14][15] i problemami komputeryzowania zasobów archiwalnych[16]. Jest autorką biogramów[17], także w Polskim Słowniku Biograficznym[18][19][20]. Jest stałym recenzentem naukowym i członkiem komitetu redakcyjnego „Krakowskiego Rocznika Archiwalnego” od założenia czasopisma w 1995[21][22]. Była także autorką recenzji, które publikowała w czasopiśmie „Archeion” wydawanym przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych[23].

W 2014 Archiwum Narodowe w Krakowie zorganizowało promocję jej książki Geometrzy małopolscy do końca XVIII wieku: Z dziejów geodezji i kartografii wielkoskalowej w Polsce[1]. Publikacja ta przedstawia historyczną analizę zasad tworzenia map w Małopolsce w porównaniu z pozostałymi głównymi ośrodkami kartograficznymi dawnej Polski, a także opis dziejów (1631–1778) uniwersyteckiej katedry geometrii praktycznej kształcącej geometrów w Krakowie i jej absolwentów[6].

Znaczenie tej książki wykracza daleko poza skromny tytuł. Poruszane tu zagadnienia dotykają istotnych kwestii gospodarczych i społecznych Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. (...) Posłuży także historykom-regionalistom i miłośnikom „małych ojczyzn”, gdyż zawiera wiele cennych i nieznanych dotąd informacji szczegółowych o fundamentalnym znaczeniu dla dziejów wielu miejscowości.

Zdzisław Noga w recenzji książki Geometrzy małopolscy..., 2014[1]

Publikacje książkowe

  • Geometrzy małopolscy do końca XVIII wieku: Z dziejów geodezji i kartografii wielkoskalowej w Polsce, Kraków: Archiwum Narodowe, 2013, s. 257, ISBN 978-83-927658-7-5. (recenzja1, recenzja² s. 231–232).
  • Plany i widoki miast z okresu I Rzeczypospolitej w zasobie Archiwum Państwowego w Krakowie i ich twórcy, [w:] Jerzy Ostrowski, Paweł E. Weszpiński (red.), Z dziejów kartografii. T. XV. Dawna kartografia miast, Warszawa: Instytut Historii Nauki PAN, 2011, s. 161–184, ISBN 978-83-86062-06-5.
  • Wielki Kraków – jego powstanie w latach (1902) 1910–1915, [w:] Małgorzata Klimas, Bożena Lesiak-Przybył (red.), Wielki Kraków. Rozszerzenie granic miasta w latach 1910–1915, 2010, s. 11–36, ISBN 978-83-927658-2-0.
  • Dawne plany i widoki Krakowa, [w:] Zdzisław Noga (red.), Atlas historyczny miast polskich. T. 5, Małopolska, 2007, 36–38, 40–43 (także opisy 17 historycznych planów Krakowa), ISBN 978-83-89131-53-9.
  • Właściciele Chrzanowa od początku XVII wieku do początku XIX wieku, [w:] – (red.), Chrzanów. Studia z dziejów miasta i regionu do roku 1939, t. I, 1998, s. 113–152, ISBN 978-83-906081-2-9.
  • Chrzanów i jego mieszkańcy od początku XVII wieku do początku XIX wieku, [w:] – (red.), Chrzanów. Studia z dziejów miasta i regionu do roku 1939, t. I, 1998, s. 155–182, ISBN 978-83-906081-2-9.
  • Siewierz i księstwo siewierskie w XVII i XVIII-wiecznych przekazach kartograficznych, [w:] Feliks Kiryk (red.), Siewierz – Czeladź – Koziegłowy. Studia i materiały z dziejów księstwa siewierskiego, Katowice: Muzeum Śląskie, 1994, s. 597–613, ISBN 83-85039-20-1.
  • Małopolscy miernicy w XVI-XVII wieku, [w:] Anna Izydorczyk, Andrzej Wyczański (red.), Społeczeństwo staropolskie: Studia i szkice. T. 4, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 71–103, ISBN 83-01-06248-7.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Promocja książki Janiny M. Stoksik „Geometrzy Małopolscy do końca XVIII wieku, Archiwum Narodowe w Krakowie (książka wydana w 2013, ISBN 978-83-927658-7-5), 2014 [dostęp 2020-01-04].
  2. ↑ Janina Stoksik, Powstanie i późniejszy rozwój uposażenia klasztoru Klarysek w Krakowie w XIII i XIV wieku, „Rocznik Krakowski”, 35, Wrocław – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 1961, 93–128 (praca magisterska pod kierownictwem prof. Romana Grodeckiego).
  3. ↑ Jacek Urban, Biblioteka Kapitulna na Wawelu, „Rocznik Biblioteki Kraków”, 1, 2017, s. 224, ISBN 978-83-949508-0-4, ISSN 2544-784X [dostęp 2020-01-25].
  4. ↑ Rozprawy Doktorskie (promotor:) „Falniowska-Gradowska, Alicja”, Geometrzy w Małopolsce do końca XVIII wieku – Stoksik, Janina (1983); Repozytorium Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie [dostęp 2020-01-25].
  5. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 sierpnia 1993, poz. 228 [dostęp 2020-01-05].
  6. ↑ a b Janina Stoksik, Dzieje Katedry Geometrii Praktycznej w Akademii Krakowskiej (1631–1778), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne.” (92), Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1990, s. 61–76, ISSN 0083-4351.
  7. ↑ Janina Stoksik, Struktura własności ziemskiej i użytkowania gruntów w Galicji w cyrkułach rzeszowskim, sanockim i tarnowskim w świetle katastru józefińskiego (1785-1787) – recenzja, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, XVI, 2010, s. 165–167, ISSN 1233-2135 [dostęp 2020-01-25].
  8. ↑ a b c d Janina Stoksik, Galicyjski kataster gruntowy, jego geneza, dzieje i spuścizna aktowa, „Archeion”, LXIII, 1975, s. 165–187.
  9. ↑ Janina Stoksik, Galicyjski kataster gruntowy – jego gromadzenie i opracowywanie w Archiwum Państwowym w Krakowie, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, I, 1995, s. 46–57, ISSN 1233-2135 [dostęp 2020-01-24].
  10. ↑ a b Janina Stoksik, Kraków ośrodkiem geodezji i kartografii wielkoskalowej w XVIl i XVIIl stuleciu, „Polski Przegląd Kartograficzny”, 24 (4), 1992, s. 147–166, ISSN 2450-6966.
  11. ↑ Janina Stoksik, Tetmajerowie. Rodzina pisarzy, poetów, powstańców, spiskowców i ... geodetów, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, 21, 2015, s. 75–99, ISSN 1233-2135 [dostęp 2020-01-11].
  12. ↑ Janina Stoksik, Zbiory kartografików w Archiwum Potockich z Krzeszowic, „Miscellanea Historico-Archivistica”, 8, 1997, s. 77–85, ISSN 0860-1054 [dostęp 2020-01-16].
  13. ↑ Janina Stoksik, Wisła pod Krakowem przedmiotem polsko-austriackiego konfliktu granicznego w latach 1780–1782, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, 2, 1996, s. 47–69.
  14. ↑ Adam Kamiński, Diariusz podręczny 1939-1945. Relacje i wspomnienia, Anna Palarczykowa i Janina Stoksik (Wstęp i opracowanie), Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2001, s. 361, ISBN 83-7233-098-0.
  15. ↑ Adam Kamiński, Zarys dziejów Archiwum Państwowego w Krakowie (1792) 1878-1952, Janina Stoksik (Przedmowa i opracowanie), Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 2012, s. 143, ISBN 978-83-89131-70-6.
  16. ↑ Janina Stoksik, Uwagi na temat projektu standardu archiwalnego opisu informacyjnego w systemie FOPAR w odniesieniu do dawnych przekazów kartograficznych, [w:] Bohdan Ryszewski (red.), Komputeryzacja archiwów, tom 2. Problemy opracowania archiwaliów staropolskich w skomputeryzowanych systemach informacyjnych, Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1996, s. 75–78, ISBN 83-231-0741-6 [dostęp 2020-01-17].
  17. ↑ Biogramy: Anna Palarczykowa (1918–2013) s. 172–174; Stanisława Mika (1931–2014) s. 149–151; Aniela Kiełbicka (1914–2009) s. 114–117, [w:] Słownik Biograficzny Archiwistów Polskich, t. III (1835–2015), Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2017, ISBN 978-83-65681-06-5, [dostęp 2010-01-27].
  18. ↑ Janina Stoksik, Dominik Pucek (1723–1789), „Polski Słownik Biograficzny”, XXIX, 1986, s. 309–310 [dostęp 2020-01-27].
  19. ↑ Janina Stoksik, Wojciech Pucek (zm. ok. 1759), „Polski Słownik Biograficzny”, XXIX, 1986, s. 310–311 [dostęp 2020-01-27].
  20. ↑ Janina Stoksik, Adam Strzałka (ok. 1585–1634), „Polski Słownik Biograficzny”, XLIV, 2006–2007, s. 556–557 [dostęp 2020-01-27].
  21. ↑ Krakowski Rocznik Archiwalny, Od Redakcji [dostęp 2020-01-05].
  22. ↑ Robert Degen, Regionalne czasopisma historyczno-archiwalne w Polsce na przełomie XX i XXI w. (do końca 2005 roku), „W Kręgu Prasy”, IV, 2008, s. 93–133 [dostęp 2020-01-05].
  23. ↑ Bibliografia zawartości tomów I–C, „Archeion”, dodatek do tomu C, 2000, 255 (Janina Stoksik – poz. 2547, 3071, 3113), ISSN 0066-6041 [dostęp 2020-01-25].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Plan-kazimierza-1869.jpg
"Plan miasta Kazimierza dla zrozumienia stanu w jakim był prawdopodobnie za Kazimierza Wielkiego" Litografia z zakładu Marcina Salba (Na początku lat sześćdziesiątych XIX w. Litografię "Czasu" przeniesiono na ul. Różaną (obecnie Solskiego). Marcin Salb, wydzierżawił zakład od 1 sierpnia 1865 [wcześniej był jego pracownikiem], który odtąd nazywał się "Litografia Czasu M.Salba" a później "Litografia M.Salba w Krakowie" - wydawał m.in. popularny "Album widoków Krakowa i jego okolic" oraz pocztówki), nieznanego autora, na podstawie mapy profesora UJ Andrzeja Buchowskiego (zm. 1709) z pracy z 1703 roku.
Pielnia - mapa (1852).jpg
Pielnia, mapa 1852, Marek Silarski
Atlas Van der Hagen-KW1049B10 035-CRACOVIA POLONIAE URBS CELEBRIS AERI EXPRESSA.jpeg
The Polish city Krakow was founded in the 8th century. The city was known as an important commercial center. Krakow stayed the capital of Poland for a long time until the government was moved to Warsaw in 1596. Until far into the 18th century, the Polish kings were crowned in Krakow. This view on the city of Krakow was probable published by Jan Janssonius (1588-1664).
Mapa wlk x krakowskiego.jpg
Wielkie Księstwo Krakowskie, fr. mapy Galicji sprzed 1910 r.
Janina Stoksik 2020.jpg
Autor: Henry39, Licencja: CC BY-SA 4.0
Janina Stoksik, 2020
Odrzechowa 1817.jpg
Cadastral maps of the Galicia (Central Europe)