Janka Pilchówna

Janka Pilchówna
Ilustracja
Portret Janki Pilchówny autorstwa Stacha (Stena) Kurletto; 1943
Data i miejsce urodzenia

6 czerwca 1921
Wisła

Data i miejsce śmierci

11 września 2009
Kurytyba

Miejsce spoczynku

cmentarz San Jose Dos Pinhais

Zawód, zajęcie

pisarka, dziennikarka

Narodowość

polska

Rodzice

Agnieszka Pilchowa, Jan Pilch

Małżeństwo

Józef Ćwikła

Dzieci

Irene Cwikla-Tozetti i Roman Cwikla

Janka Pilchówna (ur. 6 czerwca 1921 roku w Wiśle, zm. 11 września 2009 roku w Kurytybie) – polska literatka i poetka w okresie międzywojennym pisząca w języku polskim do wydawnictw na Śląsku Cieszyńskim a po drugiej wojnie światowej w języku portugalskim do wydawnictw brazylijskich. Córka Agnieszki Pilchowej (Agni P.), polskiej jasnowidzącej, bioenergoterapeutki i zielarki oraz przyrodnia siostra Stanisława Kurletto, polskiego malarza na stałe mieszkającego w Brazylii.

Życiorys

Urodziła się jako Janina Wysocka (panieńskie nazwisko matki) a po ślubie Agni P. z ojcem Janki, Janem Pilchem (ok. 1921) otrzymała nazwisko Pilch, które stało się także jej nazwiskiem literackim. Uczęszczała do średniej szkoły muzycznej w Cieszynie i jako nastolatka zajmowała się pomocą przy technicznej stronie redagowania czasopism oraz książek wydawnictwa „Hejnał”, sporządzając również do nich ilustracje oraz pisząc wiersze i opowiadania. Ilustracje do Hejnału sporządzał także Stach Kurletto[1]. Twórczość Janki Pilchówny z tamtego okresu można także odnaleźć w „Głosie Młodzieży Ewangelickiej”, miesięczniku redagowanym przez ks. Andrzeja Wantułę w latach 1933–1936 w Wiśle i w innych, ewangelickich wydawnictwach. Willa „Sfinks” w Wiśle, w której mieszkała z rodziną była domem otwartym, mieściła się w nim bowiem nie tylko redakcja Miesięcznika Wiedzy Duchowej „Hejnał”, ale dom ten był także miejscem, do którego masowo pielgrzymowali potrzebujący pomocy jej matki, jasnowidzącej i uzdrowicielki Agni P.[2] W listopadzie 1943 roku Janka Pilchówna na skutek swojej działalności przeciwko niemieckiemu okupantowi na terenie Śląska Cieszyńskiego została aresztowana przez Gestapo, przewieziona na przesłuchania do Cieszyna i do obozu śledczego w Mysłowicach, a następnie do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, w którym spotkała się z matką, Agni P.

W wierszu pt. „Requiem” pisała:

Ścienna ewidencja na murach kąpieliska przy ul. Nadwiślańskiej 4 w Krakowie, przez które przeszło około miliona osób różnej narodowości zsyłanych w latach okupacji niemieckiej (1939–1945) do Niemiec."Dziennik Polski” 16.X.1947

Wyblakły miałaś pasiak i wypłowiałe oczy
(śmiertelnie uśmiechnięte).
Przez niezrozumień pochyłość
Głaz bólu się przetoczył.
Ból nam też śpiewał Requiem, pierwszą melodię bratnią,
A z dysonansu cierpienia kolczasty drut wyłkał miłość….
Teraz strunami, ech
Biję w serce, jak w bliznę by odczuć Cię na nowo.
O, Matko te Twoje oczy.
[3]

Wyzwolenia doczekała w obozie pracy w Dreźnie (Dresden Universelle Maschinenfabrik, podobóz obozu koncentracyjnego we Flossenbürgu). Po zakończeniu działań wojennych i powrocie do Polski Janka Pilchówna pracowała jako dziennikarka w Katowicach[4]. 26 września 1948 roku zawarła związek małżeński per procura z przyjacielem ojca, Józefem Ćwikłą, agronomem mieszkającym w Brazylii i na stałe wyjechała do tego kraju, gdzie przebywała aż do śmierci ani razu nie odwiedzając Polski i Wisły, za którą bardzo tęskniła, co znalazło odzwierciedlenie w jej twórczości. Na stałe zamieszkała z mężem i rodziną w Kurytybie. Dorobek literacki Janiny Pilch-Ćwikły w Brazylii dotyczył początkowo publikacji na łamach wydawanych w Kurytybie przez polonię brazylijską „Przeglądu Polskiego” i „Skarpy”:

Blisko z redakcją współpracowały również Mira Sławińska i Janina Pilch-Ćwikła. Najczęściej podejmowaną tematyką w ich twórczości stanowiły lata okupacji i nieludzkiego traktowania więźniów w obozach koncentracyjnych, z wyrodnym piętnem osobistych przeżyć. Obie literatki, obok Sebastiana Ahrensa i Zbigniewa Stachowicza z Rio Claro, należały do najczęściej prezentujących swoje opowiadania i wiersze na łamach omawianych czasopism[5].

a później również w innych wydawnictwach brazylijskich. Potrzebne źródła W 1984 roku zmarł mąż Janki Pilchówny a w 1991 roku w następstwie nieszczęśliwego wypadku jej syn, Roman. W ostatnich latach życia u Janki Pilchówny zdiagnozowano chorobę Parkinsona. Zmarła w Kurytybie i została pochowana na cmentarzu w San Jose Dos Pinhais.

Wybrane publikacje

Opowiadania

  • Pierrot (Bajka o szczęściu) – „Hejnał” 1938
  • Baśń o miłości – „Hejnał” 1939
  • Dar – Kalendarz Ewangelicki na rok zwyczajny 1949
  • Córki ognia (port. As Filhas do Fogo) „Planeta” styczeń 1980

Wiersze

  • Przez pryzmat łez – „Hejnał” 1936
  • Z wiosennych śnień – „Hejnał” 1936
  • Pieśń księżycowa – „Hejnał” 1937
  • O zmierzchu – „Hejnał” 1938
  • Winogrona – „Hejnał” 1939
  • Kto jesteś rycerzu – „Hejnał” 1939
  • Prośba – Głos Młodzieży Ewangelickiej 1939
  • Nocturn nocy srebrzystej – Głos Młodzieży Ewangelickiej 1939

Przypisy

  1. ↑ Franciszek Drewniok, Ezoterycy w Wiśle, http://jarzebina.com/pl/index.php/2010/11/jasnowidzaca-z-wisly-2/jasnowidzaca-z-wisly-cz-5-2
  2. ↑ Aneta Szulc, portret astrologiczny Agni P. http://jarzebina.com/pl/index.php/2011/02/jasnowidzaca-z-wisly-2/jasnowidzaca-z-wisly-cz-8/
  3. ↑ Requiem http://jarzebina.com/pl/index.php/2010/08/wiersze/requiem-janka-pilchowna/
  4. ↑ Władysława Magiera, Cieszyński szlak kobiet, Kongres Polaków W Republice Czeskiej 2001, s 38
  5. ↑ Jan Sęk, Literaci polonijni w Brazylii II – zarys problematyki badawczej, 2010 s.3

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Janka Pilchówna.jpg
Autor: Jarzebata, Licencja: CC BY-SA 3.0
Portret Janki Pilchówny autorstwa Stacha (Stena) Kurletto ok.1939 r.
Ścienna ewidencja - Kraków.jpg
Autor: Jarzebata, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ścienna ewidencja na ścianach kąpieliska przy ul. Nadwiślańskiej 4 w Krakowie, przez które przeszło około miliona osób różnej narodowości zsyłanych w latach okupacji niemieckiej (1939-1945) do Niemiec."Dziennik Polski" 16.X.1947