Janowo (powiat nidzicki)

Artykuł

53.3163°N 20.6725°E

- błąd

4 m

WD

53°49'44"N, 21°11'29"E

- błąd

38 m

Odległość

70259 m

Janowo
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

nidzicki

Gmina

Janowo

Sołectwo

Janowo

Liczba ludności (2011)

1040[1]

Strefa numeracyjna

89

Kod pocztowy

13-113[2]

Tablice rejestracyjne

NNI

SIMC

0476330

Położenie na mapie gminy Janowo
Mapa konturowa gminy Janowo, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Janowo”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Janowo”
Położenie na mapie powiatu nidzickiego
Mapa konturowa powiatu nidzickiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Janowo”
Ziemia53°18′58,7″N 20°40′21,0″E/53,316300 20,672500

Janowowieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Janowo Siedziba gminy Janowo. Dawniej miasto; uzyskało lokację miejską w 1421 roku, zdegradowany w 1869 roku[3]. Jako Janów był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego w województwie mazowieckim[4]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

W okresie międzywojennym Janów był siedzibą komisariatu Straży Celnej „Janowo” oraz ulokowana była tu Placówka Straży Celnej „Janowo”[5]..

W Janowie znajduje się parafia pw. św. Rocha[6] oraz cmentarz żydowski.

Historia

Pierwotnie na terenie dzisiejszej wsi istniała osada i kościół, o których wspomina przywilej lokacyjny Janowa. Z założeniem miejscowości wiąże się legenda. Książę Jan Starszy podczas polowania spadł z konia i złamał nogę. Znalazł go Jan (cieśla) i zabrał do wioski, gdzie kolejni Janowie (zielarz, piekarz, medyk i wielu innych) zadbali o zdrowie księcia. Za udzieloną opiekę Jan lokował gród w miejsce ówczesnej wsi. Nadał jej też herb i pieczęć z wizerunkiem Jana Chrzciciela, który był jego patronem.

Kościół powstał w 1374 r. i stał się symbolem miasta. Janowo stanowiło dawniej (po lokacji) miasteczko rządowe nad rzeką Orzyc. Jan Starszy – książę mazowiecki – w 1421 r. nadał przywilej niemiecki, w którym ustanowił w miejscowości łaźnię i postrzygalnię. Miejscowość lokowano na 30 łanach. Mieszkańcy wsi otrzymali prawo do korzystania z lasu, a kupcy zostali zwolnieni z ceł – oprócz wywozu towarów poza Mazowsze. Nazwa miejscowości pochodzi od imienia księcia Jana. Pierwszym wójtem Janowa był Mikołaj zwany Wańkiem.

Przed 1437 r. w obrębie miejscowości znalazła się wieś Mączki. Natomiast po inkorporacji Mazowsza do Polski Janowo zostało miastem królewskim. W XV w. odbywały się tu mazowiecko–krzyżackie zjazdy sądowe. Książęta mazowieccy wprowadzili targ i trzy jarmarki w ciągu roku. Zygmunt I w 1553 r. uwolnił miasto od podatków na okres 4 lat. W połowie XVI w. Janowo było trzecim co do wielkości miastem na ziemi ciechanowskiej. Miało swoich kowali, zdunów, kuśnierzy, cieśli, bednarzy, szewców, rzeźników, piekarzy i komorników.

W 1782 r. dzieci uczyły się jedynie zimą, gdyż latem musiały pracować na roli. W 1827 r. Janowo posiadało: synagogę, kościół murowany, młyn, urząd gminy i dwa wiatraki. W tym roku stanowiło odrębną gminę. W obszarze miasta znajdowało się 140 domów. Mieszkańców zaś było 2059. W 1862 r. w Janowie mieszkało 1616 osób, w tym: 1095 katolików, 11 ewangelików, 629 starozakonnych. Ci ostatni trudnili się rolnictwem i wyrobem płótna domowego. Janowo straciło prawa miejskie po powstaniu styczniowym.

Ludzie związani z miejscowością

Zobacz też

Przypisy

  1. Wieś Janowo w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2017-06-04] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 374 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 36-37.
  4. Adolf Pawiński, Mazowsze, Warszawa 1895, s. 38.
  5. Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927, s. 172.
  6. Parafia pw. św. Rocha. diecezjaplocka.pl. [dostęp 2016-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-09)].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Janowo (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Warmian-Masurian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.52 N
  • S: 53.07 N
  • W: 19.05 E
  • E: 22.95 E
Nidzica County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Nidzica County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 53.54 N
  • S: 53.20 N
  • W: 20.16 E
  • E: 20.83 E
POL herb gminy janowo.svg
Autor: Kacper Dębski (vector version), Licencja: CC BY-SA 3.0
Herb Gminy Janowo