Janusz Ballenstedt

Janusz Ballenstedt

Data i miejsce urodzenia	5 marca 1921 Poznań
Data i miejsce śmierci	8 stycznia 2005 Dannemois
Narodowość	polska
Alma Mater	Politechnika Krakowska
Dziedzina sztuki	architektura

Janusz Ballenstedt (ur. 5 marca 1921 w Poznaniu, zm. 8 stycznia 2005 w Dannemois) – polski architekt, publicysta, wykładowca i teoretyk architektury.

Życiorys

Był synem Adama Ballenstedta i Marii Wiewiórowskiej. W 1939 ukończył Liceum w Poznaniu. Brał udział w kampanii wrześniowej jako ochotnik w taborach 15. Pułku Ułanów. W 1940 po wysiedleniu rodziny przez Niemców przeniósł się do Krakowa, gdzie pracował jako technik w Dyrekcji Kolei Wschodnich. Maturę zdał jako eksternista w 1945. Studiował architekturę na Politechnice Krakowskiej, którą ukończył w 1949.

Zmarł 8 stycznia 2005 roku w Dannemois. Pochowany na Cmentarzu Junikowo w Poznaniu^[1].

Kariera zawodowa

W latach 1947–1951 był asystentem na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej.

Od 1960 pracował jako wykładowca na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie prowadził wykłady z historii i teorii architektury oraz historii kultury europejskiej.

Na przełomie lat 1949–1950 przebywał we Francji jako stypendysta rządu francuskiego. W 1950 r. w Paryżu urządził wystawę prac własnych.

W latach 1948–1950 zatrudniony jako projektant w Centralnym Biurze Projektów Budownictwa Przemysłu Węglowego oraz w Centralnym Biurze Projektów Architektonicznych i Budowlanych tamże.

Od 1951 pracował w Biurze Projektowym Budownictwa Ogólnego „Miastoprojekt” w Krakowie. Należał m.in. do zespołu architektów projektujących Nową Hutę.

W latach 1952–1959 jako członek Związku Polskich Artystów Plastyków, podjął własną wolną praktykę projektując i kierując realizacjami licznych wystaw w kraju i zagranicą.

W 1962 otworzył przewód doktorski pod kierunkiem prof. Juliusza Żórawskiego na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej, którego nigdy nie sfinalizował.

W 1964 został zaangażowany do zorganizowania IV Katedry Form Funkcjonalnych Wydziału Malarstwa i Grafiki ASP w Krakowie - Oddział Grafiki w Katowicach. Opracował szczegółowy program dydaktyczny nowego kierunku nauczania oraz zaprojektował pawilon wydziału.

W 1970 wyjechał na stałe do Francji, gdzie rozpoczął pracę projektową i wykładał historię architektury europejskiej na Ecole Speciale d’Architecture^[1][2][3].

Projekty i realizacje^[1][2][3][4]

Projektował i realizował obiekty dla górnictwa węglowego oraz obiekty użyteczności publicznej. Brał udział w konkursach architektonicznych.

• Centrum Administracyjne Kombinatu Nowa Huta (współautorzy – Marta Ingarden i Janusz Ingarden (1950–1955)
• Gmach Biura Studiów i Projektów Górniczych, Katowice, Pl. Grunwaldzki (przed 1960)  
• projekt rozbudowy siedziby Centralnego Zarządu Przemysłu Węglowego w Katowicach (1948)
• projekt biurowca Centralnego Zarządu Biur Projektowo-Montażowych w Katowicach (1949)
• projekt Poczty Głównej w Zakopanem (1958)
• projekt kościoła w Zawoi (1958)
• trzy domy mieszkalne na Krupówkach w Zakopanem (1959)
• wnętrza Miejskiego Domu Kultury „Kazimierz” w Sosnowcu (freski, sgraffita, rzeźba, współpraca Bogdan Kotarba) (1962–1966)
• projekt pawilonu dla Ministerstwa Chemii (1962)
• projekt zagospodarowania terenów Głównego Instytutu Paliw Naturalnych w Katowicach (1949)
• projekt zbiornika wody w Lasku Wolskim w Krakowie (1960)
• typowy projekt cechowni (łupina żelbetowa 30 x 30 m) (1951)
• fabryka w Avallon (Francja)
• fabryka w Auby (Francja)
• projekt żyrandoli w kościele w Kętrzynie
• projekt wnętrza „Pasty” w Warszawie

Projekty wystawiennicze

• Wystawa Jubileuszowa Mikołaja Kopernika w Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (1953)
• Wystawa Jubileuszowa Stanisława Wyspiańskiego w Muzeum Narodowym w Krakowie (1957)
• Wystawa Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
• projekty zagranicznych wystaw sztuki polskiej w Montevideo, Hamburgu, Pekinie, Belgradzie, Tokio, Londynie i Wenecji

Projekty konkursowe

• pawilon na Światowej Wystawie w Brukseli – EXPO-58, IV nagroda (1956)
• Centrum Kulturalne w Leopoldville (1958)
• Trinity College Library w Dublinie (1960)
• Teatr w Lublinie (współpraca – Jan Krug) (1959)
• Dom Towarowy w Gdyni (1961)

Dorobek naukowy

Był cenionym dydaktykiem. Apologetą Le Corbusiera i Juliusza Żórawskiego, znanym publicystą i krytykiem architektury. Publikował na łamach czasopism „Architektura” i „Fundamenty”. Jest autorem wydanej w 2000 książki „Architektura: historia i teoria”^[1][2].

Stowarzyszenia

• SARP, oddz. Kraków (od 1979)
• Związek Polskich Artystów Plastyków

Życie prywatne

Dwukrotnie żonaty. W 1944 poślubił Halinę Mikołajską (rozwód 1948), w 1958 Marię Kościałkowską (1922–2020). Mieszkał w Krakowie przy ul. Długiej 32/16. Jego stryjem był Lucjan Ballenstedt^[1].

Galeria zdjęć

• 

  Centrum administracyjne Kombinatu Nowa Huta (2016)

• 

  Gmach Biura Studiów i Projektów Górniczych, Katowice, Pl. Grunwaldzki (2016)

• 

  Dom Kultury Kazimierz Sosnowiec (2016)

Bibliografia

• J. Krzysztof Lenartowicz: Janusz Ballenstedt i jego teoria minimum w architekturze, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, T. XLVI (2018), s. 41–59  
• A. Borowik : Nowe Katowice : forma i ideologia polskiej architektury powojennej na przykładzie Katowic (1945-1980),  s. 460–461  
• R. Nakonieczny: Rzeźby jako atraktory dynamiczne (kinetyczno-luministyczne) w przestrzeni publicznej współczesnego miasta – studium trzech przypadków, [w:] „Badania interdyscyplinarne w architekturze 1”, Gliwice, 2015, s. 17–26 
• Tadeusz Przemysław Szafer: Współczesna architektura polska = Contemporary Polish architecture = Sovremennaâ pol'skaâ arhitektura. Warszawa: Arkady, 1988. ISBN 83-213-3325-7.
• Janusz Ballenstedt: Architektura : historia i teoria. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13146-2.

Przypisy