Janusz Ciborowski

Janusz Ciborowski

Data i miejsce urodzenia	26 stycznia 1918 Warszawa
Data i miejsce śmierci	17 lipca 1986 Warszawa
Miejsce spoczynku	cmentarz Powązkowski (kw. 172-II-2)
Zawód, zajęcie	inżynier-chemik, nauczyciel akademicki
Miejsce zamieszkania	Warszawa
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	prof. dr hab. inż.
Alma Mater	Politechnika Warszawska
Uczelnia	Politechnika Warszawska
Wydział	Wydział Chemiczny Politechniki Warszawskiej, Wydział Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej
Stanowisko	prof. zw.
Odznaczenia

Janusz Ciborowski (ur. 26 stycznia 1918 w Warszawie, zm. 17 lipca 1986 tamże) – polski chemik i nauczyciel akademicki, twórca polskiej szkoły inżynierii chemicznej^[1].

Życiorys

Budynek główny Politechniki Warszawskiej

Edukacja

Wydział Chemiczny PW

Po ukończeniu Gimnazjum im. Stefana Batorego studiował na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej (1935-1939) oraz, w czasie II wojny światowej, w Państwowej Wyższej Szkole Technicznej (PWST^[2]), odbył tam tzw. kurs specjalny. W tym samym roku obronił pracę dyplomową, wykonaną pod opieką prof. Józefa Zawadzkiego (dyplom inżyniera oficjalnie przyznano w maju 1945). Praca została oparta na wynikach badań wykonanych w Wytwórni Wódek Państwowego Monopolu Spirytusowego^[1].

Kariera zawodowa

Główny kampus MIT

Od obrony inżynierskiej pracy dyplomowej do wybuchu Powstania warszawskiego (1942–1944) był asystentem na Wydziale Chemii PWST. Pod kierunkiem prof. Zawadzkiego wykonywał pracę doktorską nt. „O przewidywaniu wydajności reakcji gazowych metodą statystyczno-termodynamiczną". Po zakończeniu wojny, w lipcu 1945, rozpoczął pracę na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej, na stanowisku asystenta. Odbył staże przemysłowe, m.in. w odbudowywanej Fabryce Paliw Syntetycznych w Dworach (wcześniej – fabryka chemiczna koncernu IG Farben, później – Zakłady Chemiczne w Oświęcimiu) oraz w demontowanej fabryce w Schwarzheide w Saksonii^[1].

W latach 1946–1947 odbył uzupełniające studia z inżynierii chemicznej w Massachusetts Institute of Technology (stypendium UNRRA), w którym od kilkudziesięciu lat rozwijano nową dyscyplinę – Chemical Engineering. Po powrocie do kraju obronił pracę doktorską (1947) i w 1948 został adiunktem w Zakładzie Inżynierii Chemicznej I na Wydziale Chemicznym PW. W tym okresie tworzył też, w Głównym Instytucie Chemii Przemysłowej, Zakład Inżynierii Chemicznej (był potem, przez 15 lat, jego kierownikiem). Interesował się głównie procesami fluidyzacji, które stały się przedmiotem pracy habilitacyjnej^[1].

Grób Janusza Ciborowskiego na cmentarzu Powązkowskim

Stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1949, na podstawie pracy nt. „O podstawowych problemach procesu fluidyzacji". Po habilitacji został kierownikiem Zakładu Inżynierii Chemicznej, do 1951 na stanowisku docenta, a później – jako profesor nadzwyczajny. W 1962 uzyskał tytuł profesora zwyczajnego.

Był członkiem różnych komisji w Senacie PW; pełnił też funkcje prodziekana (1951/52–1953/54) i dziekana (1960/61–1961/62) Wydziału Chemicznego.

W 1967 roku został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk (PAN), a w 1973 – jej członkiem^[1].

Zmarł w Warszawie 17 lipca 1986 roku. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (172-II-2)^[1][3].

Zasługi dla inżynierii chemicznej

Działalność organizacyjna

Należy do pionierów dyscypliny naukowej „inżynieria chemiczna i procesowa” i jest uważany za twórcę nowego kierunku studiów: „inżynieria chemiczna”^[1]. Jako przewodniczący Zespołu Programowego „Chemia" w Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego koordynował opracowywanie programu tych studiów. Jest autorem pierwszych w Polsce podręczników, dotyczących tej dyscypliny^[4][5].

W przedmowie do podręcznika Inżynieria chemiczna napisał^[4]:

W dalszej części przedmowy przedstawił wielką różnorodność procesów przemysłowych i stwierdził:

Stwierdził też, że konieczność wyodrębnienia dyscypliny inżynieria chemiczna:

Gmach Wydziału Inżynierii Chemicznej i Procesowej

Starania o wyodrębnienie samodzielnego wydziału Inżynierii Chemicznej na PW Ciborowski rozpoczął w 1963, a w roku następnym Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego powołało go oficjalnie na organizatora wydziału i seniora budowy nowego gmachu. Budynek oddano do użytku w 1975. Wcześniej (1970) dokonano reorganizacji uczelni, w ramach której utworzono początkowo Instytut Inżynierii Chemicznej; otrzymał on prawa wydziału w 1973^[1].

Badania naukowe

Uważa się, że prof. J. Ciborowski stworzył w Instytucie Inżynierii Chemicznej PW własną szkołę naukową. Spośród jego uczniów ośmiu uzyskało tytuły profesora i dziesięciu – habilitacje. J. Ciborowski był też promotorem 22 prac doktorskich. Jako dominujące kierunki badań wymienia się m.in.^[1]:

• procesy fluidalne, w tym ich praktyczne zastosowania:

– opracowanie fluidalnej suszarki do zboża,

– piece do fluidalnej metody spalania niskoprocentowych pirytów i markazytów,

– metody przerobu odpadów rafinacyjnych, zawierających siarkę elementarną,

• termodynamika i kinetyka procesów jednoczesnej wymiany ciepła i masy, a zwłaszcza:

– procesy suszenia,

– procesy sublimacji,

– procesy kondensacji sublimacyjnej, w tym udział m.in. w opracowanie konstrukcji ciągłego kondensatora do wymrażania par substancji sublimujących, suszarki do kazeiny i skór, urządzenia do regeneracji mas formierskich.

Wyniki badań procesów fluidyzacji i suszenia są tematem ponad 150 publikacji i 11 patentów. Wyróżniana jest publikacja pionierskiej monografii Fluidyzacja (1957)^[1][6].

Działalność pozauczelniana

Był m.in.:

• przewodniczącym Komitetu Inżynierii Chemicznej i Rady Naukowej Instytutu Inżynierii Chemicznej PAN,
• członkiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego
• członkiem Rady Naukowej Europejskiej Federacji Inżynierii Chemicznej
• członkiem Międzynarodowego Centrum Wymiany Ciepła i Masy w Mińsku.
• przewodniczącego Rady Redakcyjnej czasopisma Inżynieria Chemiczna i Procesowa (obecnie wydawanego jako Chemical and Process Engineering),
• członkiem komitetów redakcyjnych czasopism zagranicznych, m.in. International Journal of Heat and Mass Transfer i International Chemical Engineering.

Nagrody i wyróżnienia

Był odznaczony m.in.^[1]:

• Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1969),
• Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1975),
• Medalem Jędrzeja Śniadeckiego^[7]
• Medalem Komisji Edukacji Narodowej za zasługi dla oświaty i wychowania (1977)^[3]

Instytut Technologiczny w Leningradzie przyznał mu tytuł Doctor honoris causa (1969).

Otrzymał również trzy nagrody państwowe: - za pierwszy w Polsce podręcznik akademicki z dziedziny „Inżynieria chemiczna" (1952) - za opracowanie fluidalnej metody spalania niskoprocentowych pirytów i markazytów^[1] - Nagrodę Państwową I stopnia w dziedzinie techniki za całokształt działalności naukowo-badawczej w zakresie inżynierii chemicznej i procesowej dla przemysłu chemicznego (1986)

Zobacz też

• Stanisław Bretsznajder
• Tadeusz Hobler

Przypisy