Janusz Rakowski

Janusz Rakowski
Data i miejsce urodzenia

18 listopada 1902
Godziszów (województwo lubelskie)

Data i miejsce śmierci

19 września 2001
Zurych

Zawód, zajęcie

prawnik, ekonomista, historyk, urzędnik państwowy,
działacz organizacji polonijnych

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi
Członkowie Rady Naczelnej Polskiego Związku Młodzieży Demokratycznej podczas obrad 21 września 1930 roku. W środku widoczny przewodniczący Jan Grzywaczewski. Z lewej od góry do dołu widoczni: Janusz Rakowski, Lipińska, Szeleźniak, Sergialis, Klukowski, Bartoszczyk, Łuczyński i Szulc. Z prawej od góry do dołu widoczni: Pogucki, Ostrowski, Franciszek Ursus Siwiłło, Szper, przewodniczący Wydziału Wykonawczego Związku Tomasz Piskorski, Tadeusz Żenczykowski i Maria Piskorska. Ze zbiorów NAC

Janusz Rakowski (ur. 18 listopada 1902 w Godziszowie, zm. 19 września 2001 w Zurychu) – polski prawnik, doktor ekonomii, działacz niepodległościowy i społeczny, urzędnik państwowy w II Rzeczypospolitej, współtwórca Centralnego Okręgu Przemysłowego, działacz organizacji polonijnych w Szwajcarii.

Życiorys

Janusz Rakowski już w czasie nauki w gimnazjum w Lublinie aktywnie uczestniczył w tajnych polskich młodzieżowych organizacjach niepodległościowych: Organizacji Młodzieży Narodowej Szkół Średnich i Związku Młodzieży Polskiej „Przyszłość” („Pet”), a następnie Związku Młodzieży Polskiej „Zet”[1]. W listopadzie 1918 roku był jednym z instruktorów harcerskich dowodzących Batalionem Harcerskim Wojska Polskiego[2]. W czasie wojny polsko-bolszewickiej ochotniczo walczył w 7 Pułku Ułanów Lubelskich[3][4].

Po 1921 roku przeniósł się na stałe z Lublina do Warszawy, gdzie w 1927 roku ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie studiów był czołowym działaczem Akademickiego Związku Młodzieży Postępowej[5] i (w 1924 roku) prezesem Centralnego Komitetu Akademickiego i Warszawskiej Rady Akademickiej[6]. W 1925 roku wstąpił do Narodowej Partii Robotniczej[7]. Kontynuował swoje zaangażowanie w OMN (był wiceprezesem Wydziału Wykonawczego OMN w 1925 roku[8]) i „Zet” (w 1925 roku był członkiem jego Centralizacji[9]). Po studiach pracował w dziennikarstwie, później w związkach zawodowych[4]. W 1931 roku przeszedł do służby państwowej: w latach 1931–1935 pracował jako zastępca szefa biura prasowego Prezydium Rady Ministrów ds. gospodarczych. W latach 1935–1939 był wicedyrektorem, a następnie dyrektorem Gabinetu Ministra Skarbu i wicepremiera Eugeniusza Kwiatkowskiego.

W 1927 roku był współtwórcą i pierwszym prezesem Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej[4]. Był również czołowym działaczem tajnego Związku Patriotycznego[10] i Seniorem OMN, a z ich ramienia – członkiem Związku Naprawy Rzeczypospolitej[11][12]. Do 1939 członek Zarządu Głównego Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich[13].

Po wybuchu II wojny światowej został ewakuowany razem z rządem RP do Rumunii, gdzie został internowany. Zimą przedostał się do Francji i w styczniu 1940 roku zgłosił się do Wojska Polskiego i dostał przydział do 2 Dywizji Strzelców Pieszych. Po upadku Francji przekroczył z pułkiem granicę szwajcarską, gdzie ponownie został internowany. Będąc oficerem oświatowym prowadził wykłady z ekonomii na uniwersytecie obozowym w Winterthurze[3][4]. Po wojnie uzyskał doktorat z ekonomii na uniwersytecie w Zurychu[4]. Pozostał w Szwajcarii. Aż do przejścia na emeryturę pracował jako urzędnik bankowy w Zurychu, gdzie mieszkał[4].

Był założycielem i wieloletnim prezesem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Szwajcarii oraz organizatorem i pierwszym prezesem Związku Organizacji Polskich w Szwajcarii[4]. W 1949 roku był wiceprzewodniczącym II Zjazdu Zjednoczenia Polskiego Uchodźstwa Wojennego w Paryżu. W latach 1953 i 1957 przewodniczył światowym Zjazdom Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Londynie. Od 1964 roku przez 11 lat był delegatem Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie na Szwajcarię. Był członkiem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie, Instytutu Polskiego w Londynie[3][4], Instytutu Józefa Piłsudskiego w Londynie i w Nowym Jorku.

Dorobek twórczy

Janusz Rakowski był autorem wielu prac naukowych i historycznych, m.in.:

  • Co robimy? Dokąd idziemy? (dwa odczyty wygłoszone przed mikrofonem Polskiego Radja w dniach 5 i 13 lutego 1936 roku (Polskie Radjo S.A., Warszawa 1936)
  • Polityka inwestycyjna państwa (nakładem Zarządu Głównego Związku Rezerwistów, Warszawa 1937)
  • Rola Centralnego Okręgu Przemysłowego (nakładem Tygodnika „Polska Gospodarcza”, Warszawa 1938)
  • Linie rozwojowe gospodarstwa polskiego (nakładem Tygodnika „Polska Gospodarcza”, Warszawa 1938)
  • The Polish central industrial zone scheme (Instytut Bałtycki, Gdynia, 1938)
  • Polityka inwestycyjna i planowanie inwestycji (nakładem Tygodnika „Polska Gospodarcza”, Warszawa 1939)
  • Ekonomia – nauki podstawowe, część 1. i 2. (Europäische Studentenhilfe, Genewa 1944)
  • Wczoraj i dziś reformy rolnej w Polsce (nakładem „Pamiętnika Literackiego”, Fryburg 1946)
  • Die „Vollbeschäftigung” im Kreuzfeuer: eine dogmenkritische Untersuchung (A. Francke AG. Verlag, Brno 1946)
  • Ideologia gospodarcza epoki Józefa Piłsudskiego (Instytut Józefa Piłsudskiego, Londyn 1948)
  • Zagadnienia finansowe polskiego plany trzyletniego 1947–1949 (Londyn 1949)
  • Światło z Lucerny: europejska konferencja dla spraw obrony praw człowieka i samostanowienia narodów (Polish National Fund, Londyn, Zurych 1974)
  • Eugeniusz Kwiatkowski – szkic biograficzny młodych lat na tle ruchu niepodległościowego Zetu i Zarzewia (1886–1920) (Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1977)
  • Diariusz wrześniowego dramatu 1939: pamiętnik z ewakuacji Ministerstwa Skarbu i internowania z Rządem RP w Rumunii (Zeszyty Historyczne, Paryż 1977)
  • Zetowcy i piłsudczycy (Instytut Literacki, Paryż 1982)
  • Dzienniki intymne w książce Z piórem w mundurze: Francja, Szwajcaria 1940–1946 (Księgarnia Polska – Librairie Polonaise, Paryż 1985)
  • ZET akademicki w latach 1927–1927 – fragment jego pamiętnika Czasy i ludzie opublikowany w monografii ZET w walce o niepodległość i budowę państwa – szkice i wspomnienia (Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1997)
  • Abschiedsrede: Menschen-Schicksale oder Autobiographie eines polnisch-schweizerischen Doppelbürgers (Stiftung Archivum Helveto-Polonicum, Fryburg 2000).

Ordery i odznaczenia

Życie prywatne

Janusz Rakowski był dwukrotnie żonaty, po śmierci pierwszej żony (z którą ożenił się przed 1933 rokiem), Mieczysławy z domu Cholewińskiej, ożenił się w 1957 roku z Marią Bronisławą Jadwigą Zofią Turską (1910–1998).

Pasjonował się historią i malarstwem.

Przypisy

  1. ↑ Franciszek Sadurski: Ze wspomnień lubelskich. W: Tadeusz Wacław Nowacki (red.): ZET w walce o niepodległość i budowę państwa – szkice i wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 477. ISBN 83-01-12142-4.
  2. ↑ Tomasz Katafiasz, Czyn niepodległościowy polskiego skautingu w latach I wojny światowej, „Słupskie Studia Historyczne”, 15, 2009, s. 113–150.
  3. ↑ a b c Piotr Kardela, Dr Janusz Rakowski [dostęp 2017-01-06].
  4. ↑ a b c d e f g h i Bolesław Łaszewski; Wacław Szyszkowski: Członkowie ruchu ZET-owego na emigracji. W: Tadeusz Wacław Nowacki (red.): ZET w walce o niepodległość i budowę państwa – szkice i wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 553. ISBN 83-01-12142-4.
  5. ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 172 (1924), Archiwum Akt Nowych, Warszawa.
  6. ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 183 (1924), Archiwum Akt Nowych, Warszawa.
  7. ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 208 (1925), Archiwum Akt Nowych, Warszawa.
  8. ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 210 (1925), Archiwum Akt Nowych, Warszawa.
  9. ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 203 (1925), Archiwum Akt Nowych, Warszawa.
  10. ↑ Bolesław Wierzbiański: Wspomnienia warszawskie. W: Tadeusz Wacław Nowacki (red.): ZET w walce o niepodległość i budowę państwa – szkice i wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 429. ISBN 83-01-12142-4.
  11. ↑ Tadeusz Wacław Nowacki: W II Rzeczypospolitej. W: Tadeusz Wacław Nowacki (red.): ZET w walce o niepodległość i budowę państwa – szkice i wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 206. ISBN 83-01-12142-4.
  12. ↑ Janusz Rakowski: Związek Naprawy Rzeczypospolitej. W: Tadeusz Wacław Nowacki (red.): ZET w walce o niepodległość i budowę państwa – szkice i wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 359. ISBN 83-01-12142-4.
  13. ↑ Rocznik Ziem Wschodnich 1939, s. 211.
  14. ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi w służbie państwowej”.
  15. ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi w służbie państwowej oraz na polu pracy społecznej”.
  16. ↑ Jerzy Miodonski, Jacek Sygnarski, Ten który bronił Polski, Janusz Rakowski nie żyje [dostęp 2017-01-06].

Bibliografia

  • Tadeusz Wacław Nowacki (red.): ZET w walce o niepodległość i budowę państwa – szkice i wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-12142-4.

Media użyte na tej stronie

Zebranie Rady Naczelnej Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej.png
Członkowie Rady Naczelnej Związku podczas obrad. W środku widoczny Jan Grzywaczewski. Z lewej od góry do dołu widoczni: Januz Rakowski, Lipińska, Szeleźniak, Sergialis, Klukowski, Bartoszczyk, Łuczyński i Szulc. Z prawej od góry do dołu widoczni: Pogucki, Ostrowski, Ursus-Siwiłło, Szper, przewodniczący Wydziału Wykonawczego Związku Tomasz Piskorski, Tadeusz Żenczykowski i Maria Piskorska.