Janusz Sokołowski (chemik)

Janusz Sokołowski

Data i miejsce urodzenia	29 października 1921 Karniszewice
Data i miejsce śmierci	18 maja 1997 Gdańsk
profesor nauk chemicznych
Specjalność: chemia organiczna, chemia węglowodanów
Alma Mater	Politechnika Gdańska
Doktorat	1 lipca 1961
Habilitacja	maj 1964 Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Profesura	marzec 1968
Doktor honoris causa Uniwersytet Gdański – 17 lipca 1986
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Politechnika Gdańska Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Gdańsku Uniwersytet Gdański
Rektor Uniwersytetu Gdańskiego (1970–1981)
Odznaczenia

Janusz Sokołowski (ur. 29 października 1921 w Karniszewicach, powiat Łask, zm. 18 maja 1997 w Gdańsku) – polski chemik, profesor, pierwszy rektor i doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego^[1], rektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku, specjalista od pochodnych azotowych cukrów. Członek Trybunału Stanu w latach 1989–1991.

Życiorys

Był synem Leszka (współwłaściciela i dyrektora fabryki włókienniczej „Dobrzynka” w Pabianicach) i Wilmy z domu Hadrian (pochodzącej z rodziny niemieckiej). Po ukończeniu szkoły powszechnej we wsi Piątkowisko rozpoczął naukę w gimnazjum w Rabce, przerwaną przez wybuch II wojny światowej.

Lata okupacyjne spędził jako pracownik fizyczny na wsi. W 1945 zdał maturę w Gimnazjum i Liceum im. Śniadeckiego w Pabianicach i podjął studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej. W czerwcu 1949 uzyskał dyplom inżyniera chemii i magistra nauk chemicznych, będąc już od listopada 1948 asystentem na uczelni.

W kwietniu 1951 został adiunktem, a we wrześniu 1952 przeszedł do pracy w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku. Tam początkowo był docentem kontraktowym, zaś po przekształceniach systemu akademickiego wykładowcą, tymczasowym samodzielnym pracownikiem, zastępcą profesora (1955), starszym wykładowcą (1961). Kierował Katedrą Chemii Organicznej.

Doktorat z chemii obronił 1 lipca 1961 na podstawie wyników analizy budowy N-D-glikozylo-p-aminoazobenzenu. Promotorem był profesor Politechniki Gdańskiej Leon Kamieński. W maju 1964 Sokołowski habilitował się na podstawie pracy Budowa azotowych glikozydów na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i w styczniu następnego roku został docentem etatowym. W marcu 1968 mianowany został profesorem nadzwyczajnym, w październiku 1977 profesorem zwyczajnym. Od lipca 1965 pełnił funkcję prorektora Wyższej Szkoły Pedagogicznej, a od września 1968 rektora.

Z nominacji ministerialnej był najpierw organizatorem, a od lipca 1970 pierwszym rektorem Uniwersytetu Gdańskiego. Na stanowisku pozostawał do 1981. 24 września 1981 w uznaniu zasług senat uczelni nadał mu tytuł rektora honorowego. Jednocześnie kierował Katedrą Chemii Organicznej. Przeszedł na emeryturę z końcem roku akademickiego 1991/1992, nadal udzielając się w pracy dydaktycznej i naukowej.

Należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 1989–1991 był członkiem Trybunału Stanu.

Grób profesora Janusza Sokołowskiego na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku

Pochowany na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku (rejon IX, kwatera I)^[2].

Dokonania naukowe

Janusz Sokołowski specjalizował się w dziedzinie chemii organicznej. Był twórcą gdańskiej szkoły badań azotowych pochodnych cukrów. Ogłosił przeszło 200 prac, m.in. Budowa azotowych glikozydów („Zeszyty Naukowe WSP”, Chemia 5, 1965), Zarys teorii chemii organicznej (z Gotfrydem Kupryszewskim, trzy tomy, 1961–1965), Teoretyczne podstawy chemii organicznej (1972), Analiza związków organicznych (z G. Kupryszewskim i Ritą Walczyną, 1996). Publikował także artykuły w pismach o zasięgu międzynarodowym, m.in. „Journal of Carbohydrates” i „Carbohydrate Research”. Pod kierunkiem Sokołowskiego doktoraty uzyskało 9 osób.

Odznaczenia

• Krzyż Kawalerski, Oficerski i Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Medal Komisji Edukacji Narodowej
• Odznaka „Zasłużony Nauczyciel PRL”
• doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego – 17 lipca 1986

Inne

W 1948 poślubił Teresę z Majlertów (ur. 1926), wówczas studentkę Politechniki Gdańskiej, która później na tej uczelni była profesorem i pierwszą kobietą-dziekanem Wydziału Chemii. Mieli dwie córki, Joannę (ur. 1951), fizyka i Danutę (ur. 1953), informatyka. Janusz Sokołowski pochowany został na gdańskim cmentarzu Srebrzysko w Alei Profesorskiej.

Przypisy

Bibliografia

• LechL. Mokrzecki LechL., Janusz Sokołowski, [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, ZbigniewZ. Nowak (red.), suplement I, Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Uniwersytet Gdański, 1998 .
• TadeuszT. Mołdawa TadeuszT., Ludzie władzy 1944–1991, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991 .