Janusz Symonides

Janusz Symonides
Ilustracja
J. Symonides
(2019)
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

5 marca 1938
Brześć nad Bugiem

Data i miejsce śmierci

23 kwietnia 2020
Warszawa

Profesor doktor habilitowany nauk prawnych
Specjalność:
prawo międzynarodowe publiczne,
współczesne stosunki międzynarodowe
Alma Mater

Szkoła Główna Służby Zagranicznej

Doktorat

28 maja 1963 – prawo
Uniwersytet Mikołaja Kopernika

Habilitacja

9 stycznia 1968 – prawo międzynarodowe
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Profesura

21 maja 1980

Polska Akademia Nauk
Status

Przewodniczący Sekcji Prawa Międzynarodowego Komitetu Nauk Prawnych

Profesor
Jednostka

Instytut Stosunków Międzynarodowych UW

Okres zatrudn.

1984–1987, od 2000

Uczelnia

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Stanowisko

Prorektor UMK
(1969–1973)
Dyrektor Instytutu Nauk Prawno-Ustrojowych
(1971–1973)

Okres zatrudn.

1959–1973, po 2000

Dyrektor Departamentu Praw Człowieka, Demokracji i Pokoju UNESCO w Paryżu
Okres spraw.

marzec 1989–lipiec 2000

Dyrektor Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych
Okres spraw.

1980–1987
wicedyrektor (1973–1980)

Poprzednik

Marian Dobrosielski

Następca

Maciej Perczyński

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal Złoty za Długoletnią Służbę Medal Komisji Edukacji Narodowej Odznaka Honorowa „Bene Merito”

Janusz Ignacy Symonides (ur. 5 marca 1938 w Brześciu nad Bugiem, zm. 23 kwietnia 2020[1] w Warszawie[2]) – polski prawnik, profesor, dyplomata i wykładowca uniwersytecki specjalizujący się w prawie międzynarodowym ze szczególnym uwzględnieniem prawa morza, praw człowieka, organizacji międzynarodowych.

Życiorys

Wykształcenie i działalność zawodowa

W 1940 rodzina Symonidesów przeniosła się do Generalnego Gubernatorstwa – wpierw do Przedborza, a potem do Radomia. Edukację szkolną rozpoczął od II klasy w wieku 6 lat. W 1954 ukończył szkołę średnią w Toruniu z wyróżnieniem pozwalającym studiować na dowolnym kierunku studiów.

Rozpoczął studia w Szkole Głównej Służby Zagranicznej w Warszawie (1959). Jako wyróżniający się student odbył praktykę wakacyjną w ambasadzie w Moskwie. Pracę magisterską Status Kanału Panamskiego napisał pod kierunkiem prof. Ludwika Gelberga i obronił 26 maja 1959. Mimo świetnych wyników, z uwagi na zastrzeżenia polityczne, nie dopuszczono go do egzaminu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. W tym też roku zdawał na Wydział Teorii i Krytyki Filmowej Łódzkiej Szkoły Filmowej. W lipcu 1959 rozpoczął pracę w Departamencie Zagranicznym Narodowego Banku Polskiego. W grudniu 1959 został asystentem na nowo otwartym Wydziale Prawa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. 28 maja 1963 uzyskał tam doktorat z nauk prawnych na podstawie pracy Zagadnienie kontroli międzynarodowej napisanej pod kierunkiem Stanisława Nahlika. W tym samym roku odbył staż w Haskiej Akademii Prawa Międzynarodowego dzięki stypendium ufundowanemu przez Bohdana Winiarskiego. Odbył także staż na Uniwersytecie Londyńskim (1964–1965).

W wieku 29 lat, 9 stycznia 1968 habilitował się z prawa międzynarodowego na Uniwersytecie Adama Mickiewicza (rozprawa: Zasada efektywności w prawie międzynarodowym). Na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika pełnił funkcje prorektora ds. nauczania, a następnie ds. ogólnych (1969–1973) i dyrektora Instytutu Nauk Prawno-Ustrojowych (1971–1973). W 1973 został profesorem nadzwyczajnym, a w 1980 profesorem zwyczajnym. W latach 1973–1980 był wicedyrektorem Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, a w latach 1974–1987 wiceprzewodniczącym Polskiego Komitetu Bezpieczeństwa Europejskiego. W 1980 objął funkcję dyrektora Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. W 1983 wraz z wicedyrektorem Wojciechem Multanem został czasowo pozbawiony paszportu za przygotowanie ekspertyz godzących w stosunki polsko-radzieckie. W 1987 przestał być dyrektorem PISM i wyjechał jako profesor wizytujący do Instytutu Wschód-Zachód w Nowym Jorku.

W latach 1989–2000 był dyrektorem Departamentu Praw Człowieka, Demokracji i Pokoju UNESCO w Paryżu. Po powrocie został wykładowcą ISM UW (którym był także w latach 1984–1987) oraz kierownikiem Zakładu Prawa Międzynarodowego i Wspólnotowego Instytutu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Pracę na UMK zakończył w 2010[3].

Wykładał gościnnie na wielu uczelniach. W latach 1998–2000 (na zaproszenie Viktora Ciorbei) wykładowca prawa międzynarodowego i prawa morza na rumuńskim uniwersytecie im. Vlada Ţepeşa. Od 1994 członek rzeczywisty Akademii Nauk Pedagogicznych i Społecznych w Moskwie. Wykładowca na Wydziale Nauk Humanistycznych w Społecznej Akademii Nauk. Symonides wypromował dziewiętnaścioro doktorów[4], m.in.: Tadeusz Jasudowicz, Piotr Łaski, Krzysztof Drzewicki.

Działalność polityczna i społeczna

W latach 1958–1990 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od kwietnia 1968 do listopada 1969 pełnił funkcję I sekretarza Komitetu Uczelnianego PZPR na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika[5]. Od 1974 przewodniczył Rady Towarzystwa Przyjaźni z Narodami przy Ogólnopolskim Komitecie Frontu Jedności Narodu. Członek Rady Legislacyjnej IV i V kadencji (1984–1990)[6].

Był jednym z przedstawicieli Polski podczas prac nad Konwencją o Prawie Morza z Montego Bay. Był członkiem Doradczego Komitetu Prawnego przy ministrze spraw zagranicznych, ekspert ludzkiego wymiaru OBWE oraz koncyliator konwencji z Montego Bay. Sędzia ad hoc Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w kadencji 2018–2022[7].

Życie prywatne

Ojciec Ignacy był inżynierem, zaś matka Natalia z domu Mierzejewska nauczycielką. Janusz Symonides miał czworo dzieci: Bartosza, Martę, Michała i Karolinę.

Janusz Symonides zmarł 23 kwietnia 2020. Spoczął 15 maja 2020 na warszawskim cmentarzu w Pyrach[8].

Ordery, odznaczenia i wyróżnienia

Ważniejsze publikacje

Był encyklopedystą; został wymieniony w gronie redaktorów liczącej 32 tomy Encyklopedii. Świat w przekroju wydanej w latach 1959–1991[13]. Symonides jest autorem ponad 590 publikacji naukowych, w tym 48 monografii, podręczników materiałów, dokumentów, monografii i zbiorów dokumentów z zakresu prawa morza, praw człowieka, teorii prawa międzynarodowego, terytorium, organizacji międzynarodowych uniwersalnych i europejskich, problemów bezpieczeństwa i rozbrojenia, problemów globalnych[4], m.in.

  • Prawo międzynarodowe publiczne (wspólnie z Remigiuszem Bierzankiem), Warszawa 1985–2009 (8 wydań).
  • Kontrola międzynarodowa, Toruń 1964.
  • Terytorium państwa w świetle zasady efektywności, Toruń 1961.
  • The New Law of the Sea, Warszawa 1988.
  • The Struggle against Discrimination, Paryż 1996.
  • Human Rights: New Dimensions and Challenges, Aldershot-Burlinghton-Singapur-Sydney 2000.
  • Human Rights of Women; A Collection of International and Regional Normative Instruments (wspólnie z Władimirem Wołodinem), Paryż 1999.
  • Access to Human Rights Documentation (wspólnie z V. Volodinem), Paryż 1994.
  • UNESCO and Human Rights (wspólnie z Władimirem Wołodinem), Paryż 1999 (2 wydania).
  • A Guide to Human Rights: Institutions, Standarts, Procedures (wspólnie z Władimirem Wołodinem), Paryż 2001.

Przypisy

  1. 23 kwietnia 2020 roku zmarł prof. dr hab. Janusz Symonides, Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW [dostęp 2020-04-24] (pol.).
  2. REJESTR SPADKOWY PL: wynik wyszukiwania, rejestry-notarialne.pl [dostęp 2022-03-21].
  3. UMK. Prof. Janusz Symonides odchodzi na emeryturę, Gazeta Pomorska, 27 września 2010 [dostęp 2020-04-24].
  4. a b c d e f g Prof. Janusz Symonides, www.tamprawo.org [dostęp 2020-05-27].
  5. Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. BIP IPN. [dostęp 2022-03-20].
  6. Historia Rady Legislacyjnej. radalegislacyjna.gov.pl. [dostęp 2019-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-13)].
  7. Sędziowie Trybunału z ramienia Polski, Ministerstwo Spraw Zagranicznych [dostęp 2021-05-20] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-02].
  8. Janusz Symonides, Warszawa, 11.05.2020 – nekrolog, nekrologi.wyborcza.pl, 11 maja 2020 [dostęp 2020-05-16].
  9. Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 936. ISBN 83-223-2073-6.
  10. Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 1274–1275.
  11. Odznaczenia i medale dla pracowników UMK, torun.wyborcza.pl, 19 lutego 2007 [dostęp 2020-05-27].
  12. MSZ: polscy polarnicy uhonorowani odznaką „Bene Merito” (komunikat), centrumprasowe.pap.pl, 26 października 2015 [dostęp 2020-05-27].
  13. Symonides 1988 ↓.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

POL Medal 40-lecia Polski Ludowej BAR.svg
Baretka: Medal 40-lecia Polski Ludowej
POL Medal Za Długoletnią Służbę Złoty BAR.svg
Baretka: Złoty Medal za Długoletnią Służbę
POL Medal 30-lecia Polski Ludowej BAR.svg
Baretka: Medal 30-lecia Polski Ludowej
Zajączkowski, Góralski, Symonides, Rowiński 1 (Janusz Symonides).jpg
Autor: Miłosz Pieńkowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
prof. prof. Jakub Zajączkowski, Witold Góralski, Janusz Symonides, Jan Rowiński podczas Konferencji „pożegnalnej” ISM w Pałacu Kazimierzowskim UW
POL Odznaka Honorowa Bene Merito BAR.svg
Baretka Odznaki Honorowej "Bene Merito".