Januszkowo (powiat bydgoski)

Artykuł

52°58′33″N 18°3′51″E

- błąd

38 m

WD

52°58'N, 18°3'E

- błąd

20470 m

Odległość

895 m

Januszkowo
wieś
Ilustracja
Zabudowa mieszkalna
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

bydgoski

Gmina

Nowa Wieś Wielka

Wysokość

74 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

217[1]

Strefa numeracyjna

52

Kod pocztowy

86-060[2]

Tablice rejestracyjne

CBY

SIMC

0092723

Położenie na mapie gminy Nowa Wieś Wielka
Mapa konturowa gminy Nowa Wieś Wielka, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Januszkowo”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego
Mapa konturowa powiatu bydgoskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Januszkowo”
Ziemia52°58′33″N 18°03′51″E/52,975833 18,064167
Wypas bydła
Plac zabaw
Bociany

Januszkowowieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Nowa Wieś Wielka.

W latach 1950–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bydgoskiego.

Położenie

Januszkowo usytuowane jest na wschód od Nowej Wsi Wielkiej na skraju wydm oddzielających dolinę Kanału Noteckiego od torfowiska Dziemionna. Na południe od miejscowości rozciągają się zmeliorowane łąki, dawne mokradła (Dziemionna-Niwy, niem. Dzimon Bruch). Od północy przylega do wsi pas lasu porastający ubogie gleby wykształcone na piaskach wydmowych. Poprzez las Januszkowo sąsiaduje od północy z Prądocinem, a od zachodu z Kolankowem i Jakubowem. Przez północno-wschodnie obrzeża miejscowości przebiega droga krajowa nr 25 Bydgoszcz-Inowrocław oraz linia kolejowa nr 131.

Pod względem fizyczno-geograficznym leży w obrębie Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej w mezoregionie Kotlina Toruńska[3].

Charakterystyka

Januszkowo to wieś sołecka usytuowana w południowo-zachodniej części gminy Nowa Wieś Wielka. Zabudowa rozciąga się wzdłuż drogi Nowa Wieś Wielka – Januszkowo – Jakubowo. Łącznie w sołectwie Januszkowo jest 71 ha gruntów ornych (wyłącznie V i VI klasy bonitacyjnej), 115 ha łąk, 4 ha pastwisk oraz 219 ha lasów[4]. We wsi znajduje się budynek ujęty w ewidencji zabytków, tj. dom mieszkalny nr 31 z budynkiem gospodarczym[5].

W Januszkowie jeszcze w okresie międzywojennym odkryto stanowiska archeologiczne z epoki kamiennej[6].

Historia

Z mapy topograficznej Friedricha von Schröttera (1798-1802) wynika, że obszar dzisiejszego Januszkowa, Prądocina i Dobromierza należał do wsi Brühlsdorf, założonej w latach 1750-1765 przez wójta bydgoskiego Maurycego Brühla[a].

W I połowie XIX wieku na północnym obrzeżu łąk zwanych „Dziemionna” powstała kolonia osadników niemieckich zwana Johannisthal. Spis miejscowości rejencji bydgoskiej z 1833 r. podaje, że w kolonii Januszkowo (niem. Johannisthal) w powiecie inowrocławskim mieszkało 200 osób (wszyscy ewangelicy) w 39 domach. Miejscowość należała do parafii ewangelickiej w Łabiszynie[7]. Kolejny spis z 1860 r. podaje, że w Januszkowie mieszkało 295 osób (253 ewangelików, 42 katolików) w 56 domach. Na miejscu znajdowała się szkoła elementarna. Miejscowość należała do parafii katolickiej w Pęchowie i ewangelickiej w Łabiszynie[8].

W styczniu 1920 roku na mocy traktatu wersalskiego miejscowość znalazła się w granicach odrodzonej Polski. Wieś przemianowano na Januszkowo Kujawskie. Wieś nadal znajdowała się (do 1954) w powiecie inowrocławskim. W 1934 r. w wyniku reformy administracyjnej wieś włączono w skład gminy wiejskiej Złotniki Kujawskie[6]. We wsi istniała czteroklasowa szkoła elementarna z polskim językiem wykładowym[6]. Dzieci klasy 5, 6 i 7 uczęszczały do szkoły zbiorczej w Złotnikach Kujawskich.

W czasie okupacji w Januszkowie znajdowała się szkoła, do której uczęszczały m.in. dzieci z Nowej Wsi Wielkiej (od 10. roku życia). Niewykwalifikowani nauczyciele uczyli je tylko języka niemieckiego i rachunków do 100, co wynikało z hitlerowskiej polityki germanizacji ludności w okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie[6]. Po wojnie zamordowani Polacy ze wsi: Dziemionna, Jakubowo, Januszkowo, Krążkowo, Prądocin i Tarkowo zostali po ekshumacji pochowani na cmentarzu w Lisewie Kościelnym, gdzie w 1965 r. wystawiono im pomnik[6].

W latach 1945-1954 Januszkowo było gromadą wiejską wchodząc w skład gminy Złotniki Kujawskie[6]. W 1948 r. posiadało powierzchnię 186 ha i zaludnienie 278 osób[6]. W latach 1947-1953 w dyskusjach na temat nowego podziału administracyjnego przedstawiciele wsi opowiadali się za pozostawieniem ich w granicach terytorialnych gminy Złotniki Kujawskie, co motywowane było rzeczowym traktowaniem mieszkańców przez władze gminne. Gminna Rada Narodowa w Złotnikach Kujawskich w 1947 r. podjęła jednak uchwałę, aby odstąpić Januszkowo nowo tworzonej gminie Nowa Wieś Wielka podobnie jak kilka innych wsi[b]. Po reformie administracyjnej z 25 września 1954 r. miejscowość znalazła się jako jedno z 16 sołectw w gromadzie Nowawieś Wielka[6].

W 1946 roku we wsi istniała jednoklasowa szkoła powszechna z mieszkaniem służbowym dla nauczyciela[6]. W latach 60. dzieci skierowano do obwodu szkolnego w Nowej Wsi Wielkiej[6]. Z dniem 29 stycznia 1979 r. sołectwo Januszkowo przejściowo zostało zlikwidowane i włączone do sołectwa Nowa Wieś Wielka. Przywrócono je 20 lipca 1981 roku[6].

W latach 1959-1961 wieś została zelektryfikowana. W latach 1994-1998 do Januszkowa doprowadzono wodociąg, oświetlono ulice oraz zmodernizowano drogę do Nowej Wsi Wielkiej[6]. W okresie powojennym zalesiono pokaźne tereny na północ i zachód od wsi (w kierunku Prądocina i Kolankowa).

Statystyka

Poniżej podano wybrane informacje statystyczne dotyczące wsi Januszkowo na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS[9].

Narodowy Spis Powszechny 2002 wykazał, że we wsi Januszkowo mieszkało 181 osób w 54 gospodarstwach domowych. Wykształcenie wyższe lub średnie posiadało 12% populacji. We wsi znajdowało się 40 budynków z 46 mieszkaniami. 60% mieszkań zostało wzniesionych przed 1945 rokiem, a 20% w latach 1989-2002.

Narodowy Spis Powszechny 2011 odnotował 212 mieszkańców Januszkowa. W 2013 r. działalność gospodarczą prowadziło 11 podmiotów – wszystkie to osoby fizyczne. W latach 2008-2013 oddano do użytku 11 mieszkań, co stanowiło to 3% nowych mieszkań wzniesionych w tym czasie w całej gminie Nowa Wieś Wielka.

Zobacz też

  • Januszkowo

Uwagi

  1. wieś Brühlsdorf istniała przed 1750 r. pod nazwą Ryczywieś
  2. Prądocin, Dziemionna, Kolankowo, Jakubowo i Dąbrówka Kujawska

Przypisy

  1. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-03].
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 376 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. Środowisko przyrodnicze Bydgoszczy. Praca zbiorowa pod red. Józefa Banaszaka, Wydawnictwo Tanan. Bydgoszcz 1996
  4. Opracowanie ekofizjograficzne dla terenu gminy Nowa Wieś Wielka
  5. Gminny program opieki nad zabytkami gminy Nowa Wieś Wielka na lata 2011-2015
  6. a b c d e f g h i j k l Łukasz Myszka, Gmina Nowa Wieś Wielka. Z dziejów samorządu terytorialnego – do 2002 roku, Bydgoszcz: Bydgoski Dom Wydawniczy Margrafsen, 2006, ISBN 83-89734-14-1, OCLC 749214986.
  7. Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks mit einer geographisch-statistischen Uebersicht. Bromberg 1833
  8. Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg. Bromberg 1860
  9. Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego. Wszystkie dane dla miejscowości Januszkowo, powiat bydgoski, gmina Nowa Wieś Wielka, http://stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks

Media użyte na tej stronie

Nowa Wieś Wielka (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Nowa Wieś Wielka, Polska
Kuyavian-Pomeranian Voivodeship location map.svg
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.83 N
  • S: 52.28 N
  • W: 17.16 E
  • E: 19.88 E
Bydgoszcz County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Bydgoszcz County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 53.46 N
  • S: 52.91 N
  • W: 17.65 E
  • E: 18.42 E
Januszkowo 9 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Januszkowo, gmina Nowa Wieś Wielka, powiat bydgoski
Januszkowo 3 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Januszkowo, gmina Nowa Wieś Wielka, powiat bydgoski
Januszkowo 10 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Januszkowo, gmina Nowa Wieś Wielka, powiat bydgoski
Januszkowo 1 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Januszkowo, gmina Nowa Wieś Wielka, powiat bydgoski