Jaraczewo

Jaraczewo

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Dwór w Jaraczewie (Chytrów)
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	jarociński
Gmina	Jaraczewo
Prawa miejskie	1519–1934 i od 2016
Burmistrz	Dariusz Strugała
Powierzchnia	10,08[1] km²
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość	1374[1] 136[1] os./km²
Strefa numeracyjna	62
Kod pocztowy	63-233
Tablice rejestracyjne	PJA
Położenie na mapie gminy Jaraczewo Jaraczewo
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Jaraczewo
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Jaraczewo
Położenie na mapie powiatu jarocińskiego Jaraczewo
51°58′13,0″N 17°17′46,2″E/51,970278 17,296167
TERC (TERYT)	3006014[2]
SIMC	0199088
Urząd miejski ul. Jarocińska 1 63-233 Jaraczewo
Strona internetowa
BIP

Jaraczewo (daw. Jaraczew) – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie jarocińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Jaraczewo.

Położenie

Miasto położone jest przy drodze krajowej nr 12 Łęknica-Leszno-Jaraczewo-Kalisz-Dorohusk, ok. 10 km na zachód od Jarocina, ok. 45 km na północny zachód od Ostrowa i ok. 70 km na południowy wschód od Poznania.

Nazwa

Miejscowość ma metrykę średniowieczną. Nazwa notowana od XIV wieku i miała prawie cały czas tą samą formę: 1394 Benek de Jaraczewo, 1401 de Iaraczewo, 1415 Jeraczewo, 1498 de Iaraczewo, 1510 Jaraczewo villa, Jaraczew oppidium, 1620 Jaraczewo Villa, 1674 Iaraczew oppidium, Jaraczewo, 1789 Miasteczko Jaraczew, 1882 Jaraczew lub Jaraczewo. Nazwa pochodzi od nazwy osobowej Jaracz^[3].

Historia

W latach 1519–1934 Jaraczewo posiadało prawa miejskie. Miejscowość była gniazdem rodowym wielkopolskiej rodziny szlacheckiej Jaraczewskich herbu Zaremba, do których należała przez cztery wieki. W XV wieku przedstawiciele rodu ufundowali w miejscowości kościół, w którym znajdowały się portrety fundatorów oraz ich groby rodowe m.in. Adama Jaraczewskiego zm. w 1657 roku uczestnika bitwy pod Chocimiem oraz potopu szwedzkiego^[4][5].

Do II rozbioru Polski (1793) Jaraczewo leżało w województwie kaliskim; w wyniku rozbioru województwo kaliskie zostało włączone do Królestwa Prus, do prowincji Prusy Południowe.

Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze pruskim. Jako miasto opisał ją XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. W 1811 znajdowało się w nim 34 domy z 560 mieszkańcami, a w 1837 ich liczba wzrosła do 817. W 1871 roku w miejscowości było 92 domy, w których zamieszkiwało 1105 mieszkańców w tym 832 katolików, 147 żydów i 126 ewangelików. W 1875 roku liczba mieszkańców spadła do 1068. W mieście mieszkało wówczas 298 analfabetów^[4].

Pod koniec XIX wieku Jaraczewscy utracili majątki w mieście. W 1882 roku znajdował się w nim kościół katolicki, synagoga, kilkuklasowa szkoła elementarna, urząd poborowy (podatkowy) oraz pocztowy, a także kasa pożyczkowa, kółko włościańskie, trzy gorzelnie oraz fabryka serów. W mieście w XIX wieku odbywały się cztery jarmarki rocznie^[4].

Słownik odnotowuje również odkrycie archeologiczne jakie miało miejsce w okolicy miejscowości. W XIX wieku wykopano brązowe pierścienie i ostrze żelazne oszczepu^[4].

Pod koniec II wojny światowej 9 lutego 1945 roku na okolicznym polu rozbił się amerykański bombowiec. W katastrofie zginęło 5 żołnierzy. Miejsce to zostało upamiętnione krzyżem i tablicą.

1 stycznia 2016 roku Jaraczewo odzyskało prawa miejskie^[6].

W 2022 r. zamieszkiwało je 1374 osób^[1].

Zabytki

• rynek miejski z ośmioma wylotami ulic i zabudową głównie z XIX wieku;
• kościół klasycystyczny św. Marii Magdaleny z XIX wieku;
• dwór z pierwszej połowy XIX wieku.

Wspólnoty wyznaniowe

W mieście znajduje się jedna parafia rzymskokatolicka:

• parafia św. Marii Magdaleny

Osoby związane z miejscowością

• W Jaraczewie pochowany został w 1831 roku Adam Jaraczewski polski generał, który zmarł w czasie powstania listopadowego^[7][5].

Współpraca

• Bílina
• Leuna
• Nowowołyńsk

• 

  Fragment rynku

• 

  Miejsce śmierci lotników amerykańskich w 1945

• 

  Kościół św. Marii Magdaleny

Zobacz też

• Synagoga w Jaraczewie
• Cmentarz żydowski w Jaraczewie

Przypisy

Bibliografia

• Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. IV, J-Kn, hasło "Jaraczewo". Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2001, s. 90. ISBN 83-87623-36-9.
• Marek Tarczyński: Generalicja powstania listopadowego. Warszawa: 1980, s. 62.
• Adam Boniecki: Herbarz Polski (tom VIII str. 236: Jaraczewscy v. Jaraczowscy h. Zaremba z Jaraczewa, w powiecie pyzdrskim). Warszawa: skład główny Gebethner i Wolff, 1905, s. 236.

Linki zewnętrzne

• Strona Gminy Jaraczewo
• Cyfrowe Archiwum Tradycji Lokalnej – Jaraczewo
• Interaktywna mapa Gminy Jaraczewo. mapapolski.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-04)].
• Jaraczew lub Jaraczewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 445 .