Jarczów

Artykuł

50°25′42.6″N 23°34′50.4″E

- błąd

4 m

WD

50°25'0.1"N, 23°36'0.0"E, 50°29'N, 23°33'E

- błąd

14 m

Odległość

2004 m

Jarczów
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Stanisława (dawna cerkiew)
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

tomaszowski

Gmina

Jarczów

Wysokość

ok. 270 m n.p.m.

Liczba ludności (2008)

876

Strefa numeracyjna

84

Kod pocztowy

22-664

Tablice rejestracyjne

LTM

SIMC

0890040

Położenie na mapie gminy Jarczów
Mapa konturowa gminy Jarczów, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Jarczów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Jarczów”
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego
Mapa konturowa powiatu tomaszowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Jarczów”
Ziemia50°25′42,6″N 23°34′50,4″E/50,428500 23,580667
Nieoficjalny herb wsi Jarczów

Jarczów – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Jarczów, na obszarze Równiny Bełskiej.

Jarczów uzyskał lokację miejską w 1755 roku, zdegradowany w 1869 roku[1].

W latach 1954-1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jarczów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Wieś dzieli się na osiedla: Kolonia I, Kolonia II, Zaolzie, Zawady, Centrum.

Miejscowość jest siedzibą gminy Jarczów.

Zabytki

  • drewniany kościół pw. św. Mikołaja
  • kopiec Józefa Piłsudskiego

Do czasów II wojny światowej w Jarczowie znajdowała się murowana synagoga (została zniszczona przez Niemców).

Historia

Pierwsze wzmianki o istnieniu Jarczowa (Konwicy) pochodzą z 1487 r. W 1569 r. współwłaścicielem wsi był Andrzej Jarczowski. Jarczów znajdował się w posiadaniu rodziny Jarczowskich, od których pochodzi nazwa wsi, do połowy XVIII w. Wtedy nowym właścicielem osady został[2] Maurycy Józef Kurdwanowski – rotmistrz królewski i starosta baranowski oraz bruśniowski[3][4]. Z jego inicjatywy Jarczów uzyskał w 1755 r. prawa miejskie. W Archiwum Akt Dawnych w Warszawie zachował się pierwszy herb Jarczowa – na czerwonym tle umieszczono miarę zbożową, nad nią białą rękę z żółtym strychulcem, a u dołu szuflę. Jan Górak zamieszcza inną wersję herbu – z głową osła[5].

Miasteczko powstało na gruntach wsi Korhynie.

W 1772 r. Jarczów znalazł się w zaborze austriackim, w 1809 r. w Księstwie Warszawskim, a od 1815 r. wszedł w skład Królestwa Polskiego.

W 1841 r. wielki pożar zniszczył miasto. W 1846 r. właścicielem Jarczowa został hrabia O’Donnel, który na stałe przebywał w Wiedniu. Jego plenipotentem był hrabia Łoś. Po 1850 r. właścicielami miasta zostali Makomascy.

Podczas powstania styczniowego, w nocy z 24 na 25 października 1863 r., w Jarczowie doszło do zaciętej walki pomiędzy oddziałem konnym powstańców pod dowództwem majora Czyżewicza a Kozakami. Oddziały kozackie poniosły w tej walce klęskę.

13 stycznia 1870 r. pozbawiono Jarczów praw miejskich[6]. Mimo to w Jarczowie w dalszym ciągu istniała kancelaria gminna.

Po I wojnie światowej w osadzie powstała jednoklasowa szkoła polska. Początkowo znajdowała się w budynku prywatnym i uczył w niej tylko jeden nauczyciel – Kazimierz Chmielowski. Dzięki staraniom Kazimierza Ligowskiego w okresie międzywojennym w Jarczowie wybudowany został nowy budynek szkoły, budynek urzędu gminy oraz młyn. Był to okres ożywienia gospodarczego miejscowości. Przed II wojną światową w Jarczowie zamieszkiwała w większości ludność żydowska i ukraińska, a rodzin polskich było niewiele.

Po wybuchu II wojny światowej, 23 września 1939 r., pod Jarczowem trwały zacięte walki polsko-niemieckie. W dniach 22–24 maja 1941 r. hitlerowcy rozstrzelali 13 mieszkańców Jarczowa. Wieś została wyzwolona spod okupacji niemieckiej 21 lipca 1944 r.

W Jarczowie znajdowała się drewniana cerkiew z początku XVII wieku. Początkowo była to cerkiew unicka, od około 1870 roku prawosławna. W 1910 roku została odnowiona. Wokół cerkwi chowano zmarłych. W roku 1921 cerkiew zamieniono na kościół.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 36-37.
  2. ↑ Historia Żydów w Jarczowie
  3. ↑ Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 13. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1909, s. 216.
  4. ↑ Czasem wzmiankowany jako starosta bełski (zob. Historia Żydów w Jarczowie), jednak w spisach urzędników województwa bełskiego i ziemi chełmskiej XIV–XVIII wieku (zob. Urzędnicy dawnej rzeczypospolitej XIV–XVIII wieku: spisy / opracowali Henryk Gmiterek, Ryszard Szczygieł; pod redakcja Antoniego Gąsiorowskiego. T. 3: ziemie ruskie. Zeszyt 2: Urzędnicy województwa Bełskiego i ziemi Chełmskiej XIV–XVIII wieku: spisy. Kόrnik : Polska akademia nauk, Biblioteka Kόrnicka, 1992, s. 64–65, s. 240.) nie ma o nim żadnej wzmianki.
  5. ↑ Jan Górak: Miasta i miasteczka Zamojszczyzny. Zamość: OBiDZ, 1990, s. 53.
  6. ↑ Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 471)

Linki zewnętrzne

Gmina Jarczów
Wsie
Kolonie
  • Gródek-Kolonia
  • Jarczów-Kolonia Druga
  • Korhynie
  • Pomiary
  • Szlatyn
  • Wola Gródecka-Kolonia
Osady
  • Nowy Przeorsk
  • Plebanka
Osada leśna
  • Leliszka
Integralne cz.
miejscowości
  • Budy
  • Bukowiec
  • Chodywańce-Kolonia
  • Górki
  • Karczunek
  • Kolonia (Łubcze)
  • Kolonia (Wierszczyca)
  • Koniec
  • Korycizna
  • Poprzeczka
  • Rakówka
  • Tamten Koniec
  • Warszawska
  • Wola (Korhynie)
  • Wola (Szlatyn)
  • Wygon
  • Zaolzie

Herb gminy Jarczów

Powiat tomaszowski (1867–1940 i 1944–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–1975)
Gromady
(1954–72)
  1. ↑ a b za II RP w pow. rawskim
Dawne miasta na obszarze obecnego województwa lubelskiego
Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Media użyte na tej stronie