Jarosława Bandera

Jarosława Bandera
Jarosława Opariwśka
Ilustracja
Jarosława Opariwska (1936)
Data i miejsce urodzenia

14 października 1917
Sanok, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

17 sierpnia 1977
Toronto, Ontario, Kanada

Narodowość

ukraińska

Małżeństwo

Stepan Bandera

Jarosława Bandera, z domu Opariwśka, tymczasowo Hankowska ukr. Ярослава Бандера (Опарівська / Ганківська), (ur. 14 października 1917 w Sanoku, zm. 17 sierpnia 1977 w Toronto) – ukraińska sportsmenka, członkini OUN oraz Sokoła (Сокола Батька) we Lwowie i Związku Ukraińskich Organizacji Studenckich w Polsce do 1939; działaczka ukraińskich organizacji społeczno-kulturalnych w Sanoku i Toronto. Żona Stepana Bandery, jednego z przywódców Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów.

Życiorys

Jarosława Bandera urodziła się w Sanoku[1] w rodzinie wyznania greckokatolickiego. Jej ojcem był ks. Wasyl Opariwśki (pol. Bazyli, ur. 15 października 1890 w Bonarówce, absolwent C. K. Gimnazjum w Sanoku z 1912[2][3], kapelan Ukraińskiej Armii Halickiej, poległy w walkach z Polakami w czasie wojny polsko ukraińskiej 22 czerwca 1919[4][5]). Matka Jarosławy, Julia Hankiwśka (pol. Hankowska)[6], była córką inspektora szkolnego z Sanoka, ukończyła seminarium nauczycielskie w Sanoku, a następnie pracowała w przysiółku Zawada niedaleko Pietruszej Woli[7], 26 lipca 1944 została zastrzelona w Bonarówce, prawdopodobnie przez bojówkę Armii Ludowej[8][9] i tam została pochowana[10]. Jej brat Lew został zastrzelony przez Niemców w 1942 w Żółkwi[11][12].

Uczyła się od 1930 do 1932 w Gimnazjum Żeńskim im. Błogosławionej Jolanty w Jaśle. Od 1932 kształciła się w Polskim Gimnazjum Żeńskim im. Emilii Plater w Sanoku, które ukończyła w 1936 zdając egzamin dojrzałości[13]. Podjęła studia na Politechnice Lwowskiej. We Lwowie w 1936 wstąpiła do Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN). Za uczestnictwo w manifestacjach studenckich była aresztowana we Lwowie w kwietniu 1939.

Podczas pobytu w Krakowie Jarosława Oparowska poznała swojego późniejszego męża – Stepana Banderę. 2 czerwca 1940 w Cerkwi Podwyższenia Krzyża Świętego w Krakowie pobrali się. Sakramentu udzielił o. Stepan Hrab, świadkami byli Luba Łemyk i Wasyl Bandera, uroczystości ślubne „były skromne i bez alkoholu”[14]. Następnie z powodu zagrożenia aresztowaniem przez Niemców[15], lub zamachem ze strony OUN-M po rozłamie w OUN, przenieśli się do Warszawy, gdzie zamieszkali w mieszkaniu wynajętym przez Mykołę Łebedia, pod fałszywym nazwiskiem Hucuł. Na początku 1941 Stepan powrócił do Krakowa, a żona do rodzinnego Sanoka. 22 maja 1941 NKWD, w związku z działalnością męża, aresztowało jej teścia i ojca Stepana Bandery – ks. Andrija Banderę (po śledztwie został zamordowany w Kijowie 10 lipca 1941).

15 października 1959 w Niemczech Zachodnich jako pierwsza zawiadomiła Łenkawskiego o zabójstwie męża. Wychowywała sama trójkę dzieci: Natalię (ur. 26 maja 1941 w Sanoku, zm. 13 stycznia 1985 w Monachium), Andrija (ur. 16 maja 1946[16] w Monachium, zm. 19 lipca 1984 w Toronto), Ołeksandrę (ur. 1948 w Monachium, zm. 2011). Jako wdowa wraz z dziećmi wyemigrowała w 1961 z Niemiec do Kanady.

Jarosława Bandera uważana jest przez wiele środowisk ukraińskich za „symbol matki i żony Ukrainki”[14].

Wnuk Jarosławy, również Stepan (ur. 1970 w Winnegam w Kanadzie), w styczniu 2010 przyjął z rąk prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki najwyższe ukraińskie odznaczenie państwowe: Order Państwa, nadany dziadkowi wraz z tytułem Bohatera Ukrainy.

Przypisy

  1. ↑ Według informacji na świadectwie egzaminu dojrzałości w gimnazjum im. Emilii Plater w Sanoku Jarosława Opariwska urodziła się 14 września 1917 w Trepczy pod Sanokiem.
  2. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 394.
  3. ↑ XXXI. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1911/12. Sanok: 1912, s. 45, 59.
  4. ↑ О. ВАСИЛЬ ОПАРІВСЬКИЙ. kapelanstvo.com.ua. [dostęp 2014-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (11 grudnia 2013)]. (ukr.).
  5. ↑ Правда про українців з-під Ряшева. haidamaka.org.ua. [dostęp 2014-01-23]. (ukr.).
  6. ↑ Hryhorij Demian. Stepan Bandera i jego rodzina [...] 2006. s. 180.
  7. ↑ Perepichka, Yevhen. Fenomen Stepana Bandery. 2006. s. 25.
  8. ↑ „26 lipca 1944 Polacy z Armii Ludowej zabili Julię Oparowską, matkę Jarosławy...”[w:] Perepichka, Yevhen. Fenomem Stepana Bandery. 2006. s. 27; nauczycielka Julia Oparowska, zamordowana w Bonarówce w swoim domu, [w:] Encyklopedia Kolomyiszczyny. t. 4, 1996 s. 78.
  9. ↑ Ярослав Сватко – Місія Бандери, Lviv 2008, ISBN 966-7893-97-9, s. 41.
  10. ↑ „польська боївка замордувала Юлію Опарівську в польському селі Петруша Воля. Чи знали убивці, що позбавляють життя тещу Степана Бандери, чи зробили це тільки тому, що вчителька була українкою? Події тих часів свідчать, що походження людини було цілком достатньо, щоб винести їй вирок. Правда про українців з-під Ряшева.”, [w:] Наталя Кляшторна “Україна молода”, 2000 Родина дружини Бандери; „Очі були виколоті, ніс відрізаний, долішня щока заломлена – мабуть били прикладом гвинтівки. Груди були вирізаними а тіло поколоте штиками …. Взяли тіло на білу простинь, привезли до Бонарівки і там на сільському цвинтарі похоронили любиму вчительку і тещу національного провідника всім селом. На її могилі селяни клялися віднайти і покарати вбивць невинної і прекрасної жінки, яка своє життя присвятила служінню народній справі. Так завершила своє життя мати дружини Степана Бандери, провідника національно-визвольної боротьби і ОУН, Юлія Опарівська. Її смерть ще більше об'єднала українські села, всіх українців навколо української справи і української ідеї. [w:] ВТРАЧЕНА ЗЕМЛЯ. Спогади, вірші Адам Голодинський. [1]”.
  11. ↑ Według Ihora Cara Julia Hankowska została zastrzelona przez Polaków za to, że jej córka była żoną prowodnyka OUN, Ігор Цар – „Покликаним до своводи”, Lwów 2004, ISBN 978-966-8041-28-0, s. 241; Widok cmentarza z mogiłą Julii Oparowskiej.
  12. ↑ Zarówno ojciec Wasyl jak i brat Lew byli absolwentami Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku (odpowiednio w 1912 i 1937; w spisie figurują jako Bazyli i Leon Opariwski). Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2014-01-23].
  13. ↑ Księga pamiątkowa 1928-2008 II Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Sanoku wydana z okazji jubileuszu 80-lecia szkoły. Sanok: 2008, s. 35.
  14. ↑ a b Ігор Цар. Покликаним до своводи. Lwów. ISBN 978-966-8041-28-0. 2004. s. 242.
  15. ↑ Ігор Цар. Покликаним до своводи. Lwów. ISBN 978-966-8041-28-0. 2004. s. 242.
  16. ↑ Український тижневик «Свобода». 24.07.1984.

Bibliografia

  • Michael H. Marunchak, Biographical dictionary to the history of Ukrainian Canadians, 1986, s. 39. (ang.)
  • Енциклопедія сучасної України. Національна академія наук України. B-Bio, 2001. s. 318. (ukr.)
  • Життя і діяльність Степана Бандери: документи і матеріали, 2008. (ukr.)

Media użyte na tej stronie

Jarosława Opariwska (graduate of Emilia Plater Gymnasium in Sanok, 1936).jpg
Jarosława Opariwska (fotografia portretowa na świadectwie dojrzałości Gimnazjum Żeńskiego im. Emilii Plater w Sanoku z 1936).