Jaroty

Jaroty

Jomendorf

Osiedle Olsztyna
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Miasto	Olsztyn
Powierzchnia	2,87[1] km²
Wysokość	129 m n.p.m.
Populacja (2011) • liczba ludności	24 573[1]
• gęstość	8 562,0 os./km²
Położenie na mapie Olsztyna
53°43′38″N 20°28′35″E/53,727222 20,476389
Portal Polska

Jaroty (warm. Jondorf^[2], niem. Jomendorf^[3]) – największe pod względem liczby mieszkańców osiedle (jednostka pomocnicza gminy) Olsztyna, stanowiące część oficjalnego podziału administracyjnego miasta. Nazwa pochodzi od wchłoniętej przez miasto wsi. Osiedlu administracyjnie podlega Skarbówka Poszmanówka (Poszmanówka).

Historia wsi Jaroty

Wieś Jaroty została lokowana 25 marca 1342 roku na terenie komornictwa olsztyńskiego, na Warmii, kilka kilometrów na południe od Olsztyna (niem. Allenstein). Jej założycielem okazał się być Prus Jomen, od którego nazwiska pochodzi niemieckie miano ówczesnej wsi. Nadanie 40 włók na prawie chełmińskim, w miejscu zwanym Wolfshayn, Jomen otrzymał z rąk proboszcza katedry Jana i wójta biskupiego Henryka z Lutr. W latach 1363 i 1404 odnawiano dokument lokacyjny, kiedy to 6 włók zmieniono na włóki czynszowe, sprzedane Tomaszowi Littow. W 1434 r. Hannus Sparrow (sołtys) i Jakob Waldknecht, za pozwoleniem kapituły warmińskiej, sprzedał prawa czynszowe kantorowi katedry – Fryderykowi Salendorffowi za kwotę 6 marek dobrej monety pruskiej oraz administratorowi komornictwa, kanonikowi Otto Döringswaldowi za kwotę 12 marek dobrej monety pruskiej. Cała wieś została zobowiązana do płacenia czynszu od swych włók do dnia św. Jakuba (25 lipca).

We wrześniu 1863 roku został tu aresztowany Wojciech Kętrzyński. Do pierwszych lat po wojnie zamieszkiwana w większości przez rdzennych Warmiaków. Mieściła się tu szkoła.

Historia osiedla Jaroty

Pod koniec lat 70. XX w. nastąpił rozwój urbanistyczny Olsztyna w kierunku Jarot. W latach 80. i 90. w okolicach dawnej wsi rozrosła się największa pod względem liczby mieszkańców olsztyńska dzielnica mieszkaniowa – Jaroty. Złożona głównie z szeregu blokowisk stanowi „sypialnię” Olsztyna, która ciągle powiększa się w kierunku południowym (zabudowę stanowią tam obecnie głównie domki jednorodzinne) i zachodnim (obecnie notuje się tam gwałtowny rozwój zamkniętych osiedli mieszkaniowych).

W 2007 roku dokonano podziału osiedla. Z dotychczasowego obszaru wyodrębniono Osiedle Generałów, wcześniej stanowiące osiedle nie posiadające własnej rady i administracyjnie podlegające Jarotom.

Granice osiedla

Rów odwadniający na dawnym torfowisku, lasek na jarotach

Zbiornik okresowy na Jarotach – pozostałość typowego krajobrazu polodowcowego

• Od północy: granica przebiega od zachodniej strony Al. Generała Władysława Sikorskiego na wysokości wjazdów na parkingi przy hipermarkecie Auchan na wschód aż do zaplecza nieruchomości przy ul. Jarockiej 1, następnie załamuje się w kierunku południowym i biegnie zapleczem nieruchomości przy ul. Jarockiej o numerach od 1 do 15. Na wysokości nieruchomości o numerze porządkowym 15 załamuje się w kierunku wschodnim i przebiega linią prostą do ul. I. Krasickiego (na południe od ul. E.Turowskiego) i graniczy z południową stroną osiedla Nagórki.
• Od wschodu: granica przebiega w kierunku południowym wschodnią stroną ul. I. Krasickiego do jej zbiegu z ul. W. Witosa, a następnie linią prostą ul. Kubusia Puchatka do granicy miasta Olsztyna i graniczy z zachodnią stroną osiedla Pieczewo.
• Od południa: granicę stanowi granica miasta Olsztyna aż do ulicy Jarockiej przy wyjeździe na Butryny.
• Od zachodu: w kierunku północnym granica biegnie wzdłuż zachodniej strony ul. T. Płoskiego do skrzyżowania z ul. Tomasza Wilczyńskiego, następnie zachodnim skrajem Alei Sikorskiego do skrzyżowania z ulicą Zaruskiego, graniczy ze wschodnią stroną osiedli Generałów i Brzeziny.

Komunikacja

• Ulice

Główną ulicą osiedla jest ul. Wilczyńskiego, rozciągająca się od sąsiedniego osiedla Pieczewa, do pobliskiego Osiedla Generałów. Od ul. Wilczyńskiego odbiegają mniejsze uliczki: Boenigka, Kanta, Herberta, Janowicza, Hanowskiego i Jarocka, tworzące szereg międzyosiedlowych dróg. Z Jarot do centrum Olsztyna dostać się można ulicami Krasickiego bądź Sikorskiego. Z Jarot prowadzi także ul. Płoskiego, będąca drogą wyjazdową w kierunku obwodnicy Olsztyna.

• Komunikacja miejska

Na terenie osiedla znajdują się obecnie trzy pętle autobusowe – w tym jedna techniczna – Witosa, Jaroty i Tęczowy Las. Przez teren osiedla przebiegają trasy 14 linii dziennych oraz jednej nocnej: 113, 120, 117, 121, 126, 127, 130, 131, 141, 202, 204, 205, 303, 307 oraz nocna N1. Pierwszy autobus MPK pojawił się na Jarotach w 1981 roku. Był to pojazd linii numer 15, jeżdżący wówczas z Jarot do Dworca Głównego PKP. Obecnie z Jarot można za pomocą komunikacji miejskiej dostać się bezpośrednio niemal w każdy zakątek Olsztyna. W grudniu 2015 oddano do użytku nowo zbudowaną linię tramwajową z krańcówką przy ul. Kanta. Dojeżdżają tu tramwaje linii nr 1 i 2.

Handel i usługi

Na terenie osiedla działa kilka wielkopowierzchniowych sklepów ogólnospożywczych m.in. Carrefour Market (dawniej Rast, Max Duet), Biedronka, Stokrotka i Lidl. Poza tym na osiedlu funkcjonują również centrum handlowe H&B, dom handlowy „Śliwa”, pizzerie, bary, piekarnie, banki, zakłady fryzjerskie, solaria, itp. Na drogach wyjazdowych w kierunku centrum działają 2 hipermarkety spożywcze: Auchan i Carrefour oraz sklepy sieci Obi, Media Markt i Leroy Merlin. Przy wyjeździe w kierunku obwodnicy znajduje się Inter Marche i Decathlon.

Zdrowie

Na Jarotach działa publiczna przychodnia lekarska oraz kilka niepublicznych gabinetów specjalistycznych (m.in. gabinety stomatologiczne, ortopedyczne czy ginekologiczne). Istnieje również szereg aptek.

Edukacja

• V Liceum Ogólnokształcące im. Wspólnej Europy
• Szkoła Podstawowa nr 30 im. Marii Zientary-Malewskiej
• Szkoła Podstawowa nr 34
• Społeczna Szkoła Podstawowa nr 101 (niepubliczna)
• Szkoła Podstawowa „Oskar” (niepubliczna)
• Społeczne Gimnazjum nr 101 (niepubliczne)
• Przedszkole Miejskie Nr 15
• Przedszkole Miejskie Nr 29 im. Akademii Uśmiechu
• Niepubliczne Przedszkole "PATRYK"

W pobliżu Jarot działa Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 4 mieszczący w swym budynku Gimnazjum nr 8 oraz VIII Liceum Ogólnokształcące. Na Jarotach działa również publiczna biblioteka, znajdująca się w zabytkowym budynku szkoły.

Kościoły

Budowa kościoła pw. Błogosławionej Franciszki Siedliskiej w 2003 roku.

Na terenie osiedla mieszczą się 3 kościoły:

• pw. Bogarodzicy Dziewicy Matki Kościoła
• pw. Błogosławionej Franciszki Siedliskiej
• pw. Matki Boskiej Fatimskiej.

Bibliografia

• Georg Kellmann, Historia parafii Klebark Wielki, jej wiosek i okolic. Parafia p.w. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Klebarku Wielkim, Klebark Wielki 2007, ISBN 978-83-918968-1-5

Przypisy