Jasiel (województwo podkarpackie)

Jasiel

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	krośnieński
Gmina	Jaśliska
Liczba ludności	0
SIMC	1043218
Położenie na mapie gminy Jaśliska Jasiel
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Jasiel
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Jasiel
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego Jasiel
49°22′02″N 21°54′35″E/49,367222 21,909722

Jasiel (także Jasełka) – nieistniejąca wieś w gminie Jaśliska, powiecie krośnieńskim, w województwie podkarpackim. Mimo to miejscowość figuruje w rejestrze TERYT^[1]. Do 31 grudnia 2016 miejscowość należała do gminy Komańcza w powiecie sanockim w tymże województwie^[2].

Historia

Wieś królewska położona na przełomie XVI i XVII wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego^[3], w drugiej połowie XVII wieku należała do tenuty Besko starostwa sanockiego^[4].

Wieś u zbiegu źródłowych potoków rzeki Jasiołki, pod granicznym grzbietem Beskidu Niskiego, powstała w 1559 r.^[5] Iasziel, wyesz na wierzchowinie rzeki Iasła ...tha wyesz od sesczi lyath poczeła się szadzicz (1561), Jasieł 1591, wieś Jasiel alias Jasło 1665, łem. Jasełko (1860). W okresie I Rzeczypospolitej Jasiel należała do dóbr koronnych, wchodził w skład klucza beskiego. Po 1772 r. dobra kameralne rządu austriackiego. W 1779 r. rząd austriacki sprzedał wieś w ręce osób prywatnych. W okresie zaborów wieś Jasiel leżała na granicy Węgier i Galicji, pod Beskidem, po obu stronach potoku Jasiel. Graniczyła z wsiami Rudawka Jaśliska oraz Wisłok Wielki (na szczycie góry Kanasiówka, 823 m n.p.m., punkt triangulacyjny do pomiaru Galicji). Pod koniec XIX w. Jasiel należała do księcia Władysława Czartoryskiego. Do 1914 r. starostwo powiatowe w Sanoku, powiat sądowy Bukowsko. W 1898 r. wieś liczyła 347 osób oraz 58 domów. Zamieszkana była głównie przez społeczność łemkowską oraz polską.

W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej w Jasielu był Józef Kłopotowski^[6]. Na początku XX wieku obszar leśny dóbr książąt Czartoryskich we wsi wynosił 561 ha^[7].

W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowały placówka Straży Celnej „Jasiel” oraz placówka Straży Granicznej I linii „Jasiel”^[8].

We wrześniu 1944 w walkach z Niemcami w Jasielu zginęło 52 żołnierzy Armii Czerwonej^[9]. 20 marca 1946 miała miejsce Zbrodnia w Jasielu, dokonana przez UPA na polskich żołnierzach Wojsk Ochrony Pogranicza i funkcjonariuszach Milicji Obywatelskiej.

Mieszkańców Jasiela wysiedlono w ramach operacji „Wisła”.

W latach sześćdziesiątych XX wieku w Jasielu znajdowało się schronisko PTTK. Obecnie przy drodze widoczne są pozostałości budynków gospodarstwa, prowadzonego tu w latach osiemdziesiątych XX w. przez więźniów. Jasiel należał do parafii łacińskiej w Jaśliskach. Na miejscu znajdowała się drewniana cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła z 1825.

Na terenie wsi ustanowiono pomniki:

• obelisk z tablicą upamiętniający kurierów beskidzkich działających podczas II wojny światowej^[10]. Została ufundowana przez Oddział PTTK w Brzozowie, odsłonięcia dokonali byli kurierzy Jan Łożański i Stanisław Marusarz 13 września 1981^[11].
• monument upamiętniający ofiary zbrodni dokonanej przez UPA 20 marca 1946, odsłonięty 17 czerwca 1985^[12] (projekt drugiego wykonał Stanisław Bik^[13]).

We wsi powstało pole namiotowe.

Szlaki piesze

• Barwinek – Przełęcz Dukielska (500 m n.p.m.) – Czeremcha – Jasiel – Kanasiówka (823 m n.p.m.) – Garb Średni (822 m n.p.m.)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Jasiel, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 467 .
• Jasiel, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 9 .