Jaskier halny

Jaskier halny
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządjaskropodobne
Rządjaskrowce
Rodzinajaskrowate
Rodzajjaskier
Gatunekjaskier halny
Nazwa systematyczna
Ranunculus pseudomontanus Schur
Verh. Naturf. Vereins Brünn 15(2): 42 1877[3]

Jaskier halny, jaskier górski[4] (Ranunculus pseudomontanus Schur) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych. Obszar jego występowania na świecie jest nieduży – Karpaty i góry Półwyspu Bałkańskiego. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach i jest rośliną rzadką[5]. Tego gatunku dotyczą zawarte w polskiej literaturze opisy jaskra górskiego Ranunculus montanus Willd., który w istocie jest gatunkiem alpejskim nie występującym w Polsce[6].

Morfologia

Łodyga
Wzniesiona, naga, słabo rozgałęziająca się. Ma wysokość do 30 cm, zwykle jest dużo mniejsza. Pod ziemią krótkie kłącze[5][7].
Liście
Liście odziomkowe są długoogonkowe, dłoniasto klapowane, składające się zwykle z 5 wcinanych odcinków. Liście łodygowe są siedzące, dużo mniejsze i innego kształtu – palczasto podzielone na kilka wąskich łatek. Wszystkie liście są żywozielone, mięsiste, błyszczące i nagie[7].
Kwiaty
Na jednej łodydze wyrasta zwykle 1-2 duże kwiaty. Są one 5-płatkowe, żółtego koloru i typowej dla jaskrów budowy – z licznymi pręcikami i słupkami[7].
Owoc
Liczne niełupki zakończone smukłymi i zagiętymi dzióbkami[5].

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Siedlisko: wyleżyska, piargi, naskalne murawy, szczeliny skalne. Roślina kwasolubna, rośnie głównie na granitowym podłożu, unika wapiennego podłoża. Typowy oreofit, w Tatrach występuje od regla dolnego aż po piętro turniowe, ale główny obszar jego występowania to piętro kosówki i piętro alpejskie[5]. Gatunek charakterystyczny dla Ass. Luzuletum alpino-pilosae (opt.)[8]. Roślina trująca[7].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
  3. ↑ The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
  4. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  5. ↑ a b c d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
  6. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland – a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  7. ↑ a b c d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  8. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Media użyte na tej stronie

Ranunculus pseudomontanus a1.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ranunculus pseudomontanus (pl. jaskier halny), habitat: Tatra Mountains, Orla Perć, Kozi Wierch