Jaskier wielki

Jaskier wielki
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	jaskier
Gatunek	jaskier wielki
	Nazwa systematyczna
	Ranunculus lingua L.; Sp. pl. 1:549. 1753
Synonimy
	Flammula lingua Fourr.;
	Flammula lingua Fourr.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski

Jaskier wielki (Ranunculus lingua L.) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych. Występuje naturalnie w Europie i Azji^[5]. W Polsce dość pospolity^[6].

Rozmieszczenie geograficzne

W Europie rośnie naturalnie w północno-wschodniej części Hiszpanii, we Francji, Belgii, Holandii, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Danii, południowej Norwegii, w Szwecji, południowej Finlandii, w Estonii, na Łotwie, Litwie, Białorusi, Ukrainie, Słowacji, w Polsce, Czechach, Niemczech, Austrii, na Węgrzech, we Włoszech (łącznie z Sycylią), Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowinie, Czarnogórze, Serbii, Rumunii, Bułgarii, Macedonii oraz Albanii. Ponadto występuje w Rosji – w jej europejskiej części, a także na Kaukazie Północnym, w Dagestanie oraz w zachodniej i środkowej części Syberii. W Azji rośnie w północnej Turcji, Armenii, Gruzji, Azerbejdżanie, Iranie, Kazachstanie oraz w indyjskim stanie Dżammu i Kaszmir^[5].

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona, dęta, o grubym kłączu, u góry obficie rozgałęziona, z rzadka przylegająco owłosiona^[7]. Osiąga wysokość 50–150 cm. Pod ziemią roślina wytwarza długie rozłogi.
Liście: Odziomkowe są jajowate, szybko usychają. Łodygowe są wąskolancetowate, zaostrzone, nie podzielone, całobrzegie lub rzadko drobno ząbkowane. Siedzące lub na krótkich ogonkach, osiągają 15–25 cm długości i 1–3,5 cm szerokości^[7].
Kwiaty: Złotożółte o średnicy 2,5–4(5^[7]) cm, obupłciowe. Składają się z 5 zielonożółtych działek kielicha i 5 odwrotniejajowatych, połyskujących płatków korony długości 1–2 cm, licznych pręcików i słupków.
Owoc: Zbiorowy, złożony z orzeszków o długości 2,5–4 mm i szerokości około 2 mm, nagich lub z rzadka szczeciniasto owłosionych.

(c) Christian Fischer, CC BY-SA 3.0
Pokrój
Liść łodygowy
Kwiat

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit, hydrofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia. W Polsce występuje na niżu i na niższych położeniach górskich. Rośnie na torfowiskach, wilgotnych łąkach, brzegach cieków, stawów i jezior, w trzcinowiskach i szuwarach. Występuje pojedynczo, nie tworzy skupień^[7]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Magnocaricion^[8]. Liczba chromosomów 2n = 112, 128^[6].

Zagrożenia i ochrona

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)^[9] w grupie roślin narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V). Na czerwonej liście z 2016 gatunek nieujęty w żadnej z kategorii zagrożenia^[10]. Od 2014 roku roślina objęta w Polsce ochroną częściową^[11].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
↑ ^a ^b Ranunculus lingua L. (ang.). The Plant List. [dostęp 2015-05-24].
↑ Ranunculus lingua, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ ^a ^b Ranunculus lingua L.. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2010-01-25].
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ ^a ^b ^c ^d Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007, s. 165, seria: Flora Polski. ISBN 978-83-7073-248-6.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).

Bibliografia

Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).

[tpl-3] Ranunculus lingua L. (ang.). The Plant List. [dostęp 2015-05-24].

[iucn-4] Ranunculus lingua, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[grin-5] Ranunculus lingua L.. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2010-01-25].

[klucz-6] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[klosowski-7] Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007, s. 165, seria: Flora Polski. ISBN 978-83-7073-248-6.

[matuszkiewicz-8] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[redlist-9] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[10] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[rozp2014-11] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne