Jaskinia Lodowa w Ciemniaku
Plan jaskini | |
![]() | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Położenie | |
Właściciel | Skarb Państwa |
Długość | 390 m |
Głębokość | 11 m |
Deniwelacja | 42 m |
Wysokość otworów | 1695 (1715) m n.p.m. |
Wysokość otworów nad dnem doliny | 200 m |
Ekspozycja otworów | ku NW |
Data odkrycia | znana od dawna |
Ochrona i dostępność | nieudostępniona turystycznie |
Kod | (nr inwentarzowy PIG) T.F-10.01 |
![]() |
Jaskinia Lodowa w Ciemniaku (Dziura Lodowa, Grota Lodowa, Grota Lodowa w Czerwonych Wierchach, Grota Lodowa w Kamiennem, Lodowa jaskinia pod Czerwonym Wierchem, Lodowa w Kamiennem pod Ciemniakiem) – jedna z większych jaskiń lodowych w Polsce, położona w masywie Ciemniaka. Wejście do niej znajduje się w górnej części Wąwozu Kraków, w kotle Zadnie Kamienne, na wysokości 1695[1] (1715[2]) m n.p.m. Długość jaskini wynosi 390 metrów (w tym 30 metrów szacowanych), a jej deniwelacja 42 metry[2][1][3].
Opis jaskini
Wejście do jaskini stanowi wysoki na 1,7 m otwór o trójkątnym kształcie (jest on widoczny dopiero z bliska, co powodowało problemy z jego odnalezieniem przez pierwszych turystów i grotołazów), prowadzący do Koziej Koleby[a]. Już po kilkunastu metrach dno przegradza wysoki na 1,5 do 4 m próg lodowy (wysokość zmienna w ciągu roku). Komora znajdująca się za nim została nazwana Ślizgawką[b], a grubość lodu w tym miejscu to około 5 metrów. Dalszy ciąg jaskini to Wielki Korytarz (od którego we wstępnej części odgałęzia się boczny, pozbawiony lodu i zakończony zawaliskiem Nowy Korytarz), kończący się Kominem Tadeusza. W końcowych partiach tego piętra jaskini, przy niskim stanie zalodzenia otwiera się ciasne przejście do dwóch, niżej położonych Sal Lodowych. Z ostatniej wznosi się Wielki Komin. W jego górnej części znajdują się wloty czterech korytarzy, z których jeden – Meander Geografów doprowadza do najwyższego, położonego 31 m wyżej otworu punktu jaskini – Salki Ro-Ro.
Ilość lodu w jaskini na przestrzeni lat spada, natomiast w ciągu roku silnie się waha, osiągając swoje minimum jesienią. Ilość lodu w jaskini szacowano na około 1500 m³. Jaskinia ma mikroklimat chłodny dynamiczny, a procesy prowadzące do powstawania i utrzymywania się w niej lodu są skomplikowane i teorie je wyjaśniające wielokrotnie zmieniały się na przestrzeni lat.
Historia poznania
Jaskinia była znana od dawna góralom nazywających ją „Lodowcem”. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1883 r. od Gotfryda Ossowskiego[c]. Pierwszym znanym turystą, który ją zwiedził, był Jan Gwalbert Pawlikowski (z przewodnikiem Maciejem Sieczką) w roku 1885. W tym okresie w jaskini miał zginąć Hieronim Kiwajłło, dziadek Dionizego Kiwajłły[d]. W 1922 r. otwór jaskini został ponownie odnaleziony przez braci Tadeusza i Stefana Zwolińskiego, zbadali oni i opisali jej górne piętro. W październiku 1950 roku odkryto[e] jej dolne komory i częściowo poznano Wielki Komin. Najwyższe partie jaskini odkryli w latach 1990–1991 grotołazi poznańscy.
Uwagi
- ↑ Nazwa pochodzi od zimujących tu kozic.
- ↑ Stefan Zwoliński pisze o „dnie pokrytym nieskazitelnie gładką taflą lodową” – stąd nazwa.
- ↑ Wzmianka ukazała się w „Zbiorze Wiadomości do Antropologii Krajowej Akademii Umiejętności 7” s. 66-88.
- ↑ Zaraz na drugi dzień po przyjeździe (...) udał się samotnie do Jaskini Lodowej w Ciemniaku i zginął, forsując jakieś nowe przejście.
- ↑ Dokonał tego Stefan Zwoliński z (jak pisze) „pracownikami jaskiniowymi PTTK”.
Przypisy
- ↑ a b Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2017-09-12] (pol.).
- ↑ a b Jaskinie Tatr, 23 sierpnia 2017 [dostęp 2018-10-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-23] .
- ↑ Jaskinia Lodowa w Ciemniaku, Polska Strona Taternictwa Jaskiniowego pod patronatem KTJ PZA, www.sktj.pl [dostęp 2017-09-12] .
Bibliografia
- Stefan Zwoliński: W podziemiach tatrzańskich. Wydawnictwo Geologiczne, 1987. ISBN 83-220-0263-7.
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- Oficjalna Polska Strona Taternictwa Jaskiniowego przy KTJ PZA – opis jaskini, zdjęcia, plan. [dostęp 2008-05-13].
Media użyte na tej stronie
Autor:
- Tatry mapa 2.png: ToSter 2 września 2008
- Poland location map white.svg,
- Poland location map.svg: NordNordWest
- derivative work: Mareklug Mareklug
Mapa Tatr
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Carpathians.
- Projection: Equirectangular projection, strechted by 148.0%.
- Geographic limits of the map:
- N: 50.0° N
- S: 44.25° N
- W: 16.0° E
- E: 27.5° E
- GMT projection: -JX19.473333333333333cd/14.410266666666665cd
- GMT region: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
- GMT region for grdcut: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
- Relief: SRTM30plus.
- Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
Symbol jaskinii do legendy mapy
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Widok ze szlaku przez Czerwony Żleb