Jaskinia Niedźwiedzia (Sudety)

Jaskinia Niedźwiedzia

Wnętrze jaskini
Plan jaskini
Państwo	Polska
Położenie	Gmina Stronie Śląskie w pobliżu wsi Kletno
Właściciel	Skarb Państwa (Gmina Stronie Śląskie - Stroński Park Aktywności "Jaskinia Niedźwiedzia" Sp. z o.o.)
Długość	około 4500[1] m
Deniwelacja	118 m (-29,7 m, +88,6 m)[1]
Wysokość otworów	800, 807 m n.p.m.
Wysokość otworów nad dnem doliny	10 i 15 m
Ekspozycja otworów	ku NW
Data odkrycia	14 października 1966
Odkrywca	Roman Kińczyk
Ochrona i dostępność	rezerwat
Położenie na mapie Sudetów Jaskinia Niedźwiedzia
50°14′03″N 16°50′03″E/50,234167 16,834167
Strona internetowa jaskini

Stalaktyty w jaskini

Szkielet niedźwiedzia jaskiniowego odnaleziony w jaskini

Widok na Korytarz Mis Martwicowych

Jaskinia Niedźwiedzia – najdłuższa jaskinia całych Sudetów, położona w Masywie Śnieżnika, w dolinie Kleśnicy, w pobliżu wsi Kletno. Odkryta podczas eksploatacji kamieniołomu marmuru w 1966 roku, w obrębie wzniesienia Stroma (1166 m n.p.m.).

Historia

Odkrycie

Jaskinię odkryto 14 października 1966 roku podczas eksploatacji wyrobiska „Kletno III” przez Bystrzyckie Zakłady Kamienia Budowlanego wydobywające w tej okolicy marmur metodą odkrywkową. Około godziny 13.00 wykonano odstrzał, po którym odsłonił się dwumetrowy otwór o soczewkowatym kształcie. Wiertacz strzałowy Roman Kińczyk z Lądka-Zdroju wraz z jednym z pracujących tu więźniów zajrzeli pierwsi do otworu jaskini i znaleźli w nim kości. Duża ilość szczątków nasunęła odkrywcom przypuszczenie o zbiorowym grobie. Powiadomiono natychmiast kierownictwo zakładu i geologa z pobliskiego uzdrowiska. Trzy dni później dokonano pierwszych fachowych oględzin. Łączną długość korytarzy i sal na dwóch poziomach oszacowano na ok. 200 m. Liczne kości stwierdzone w namuliskach okazały się być szczątkami prehistorycznych ssaków^[2].

W tej sytuacji decyzją Ministra Budownictwa i Materiałów Budowlanych przerwano eksploatację kamieniołomu, a teren przekazano do dyspozycji naukowców. W 1967 r. Instytut Geograficzny Uniwersytetu Wrocławskiego opracował plan badań jaskini. Kierownictwo badań objął ówczesny rektor Uniwersytetu Wrocławskiego, prof. dr Alfred Jahn. Latem 1967 r. prowadzone były wykopaliska paleontologiczne. 4 grudnia grupa grotołazów z Akademickiego Klubu Turystycznego we Wrocławiu pod kierownictwem dr. Mariana Puliny przekopała korytarz prowadzący do dalszych ciągów jaskiniowych o bardzo bogatej i barwnej szacie naciekowej. Łączna długość korytarzy, których wysokość sięga 15 m, wyniosła wówczas ok. 400 m^[3].

W latach 1968–1969 prowadzono dalszą eksplorację, w trakcie której odkryto tzw. „Stare piętro wrocławskie”, położone za Salą Blokową oraz silnie naruszone tektonicznie partie z Korytarzem Wodnym. Po przekopaniu namuliska w Sali Lwa Jaskiniowego łączna długość dostępnych korytarzy jaskini wzrosła do ok. 800 m, zaś różnica poziomów do ok. 50 m^[4].

W grudniu 2011 roku, w Korytarzu Kryształowym, członkowie Sekcji Grotołazów Wrocław oraz Sekcji Speleologicznej Niedźwiedzie z Kletna odkryli nowe partie jaskini (Gang Zdzicha). W kwietniu 2012 roku odkryta została kontynuacja Gangu Zdzicha obfitująca w bardzo trudne do pokonania zaciski. 2 maja 2012 roku dokonano kolejnego, spektakularnego odkrycia – po przejściu skrajnie trudnego zacisku (Gilotyna) znaleziona została ogromna sala o długości około 115 m, szerokości około 30 m i wysokości do 30 m, którą nazwano Salą Mastodonta. Występują w niej wielkie i różnorodne formy naciekowe: stalaktyty, stalagmity, stalagnaty, żyrandole, kopuły, kaskady i draperie^[5]. 8 września 2012 roku zostały odkryte dalsze, położone na południe od Sali Mastodonta partie, których długość przekracza 1000 metrów. Jaskinia posiada w dalszym ciągu olbrzymi potencjał eksploracyjny. Podczas praktycznie każdego wejścia speleolodzy znajdują w jaskini nowe korytarze. Badania geofizyczne pozwalają przypuszczać, że możliwa jest kontynuacja ciągów Jaskini Niedźwiedziej pod kopułą Śnieżnika Kłodzkiego aż na stronę Republiki Czeskiej, do Doliny Morawy^[6].

Opis jaskini

Otwór wejściowy na wysokości 800 m n.p.m. Rozłożone horyzontalnie korytarze mają łączną długość około 4,5 km i rozwinęły się na 3 poziomach.

Jaskinia Niedźwiedzia jest najdłuższą i posiadającą największą deniwelację jaskinią Sudetów. Korytarze jaskini pokrywają liczne i zróżnicowane formy naciekowe – okazałe stalaktyty, stalagmity, stalagnaty, kaskady, kopuły, misy martwicowe oraz draperie naciekowe. Jaskinia uznawana jest za jedną z najpiękniejszych w Polsce^[7].

W jaskini stwierdzono występowanie radonu (Rn) – promieniotwórczego gazu, który osiąga w niektórych miejscach stężenie do 4,16 kBq/m³^[8]. DNA organizmów z jaskiń jest narażone na większą częstotliwość mutacji. W innych jaskiniach stężenie radonu osiąga wartości 3 razy wyższe.

Kopalne szczątki zwierzęce

W latach 1967–1970 w jaskini przeprowadzono szczegółowe badania archeologiczne eksplorując warstwę 10–15 cm namuliska znajdującego się w jaskini. Ogółem wydobyto 20 000 szczątków kostnych zwierząt plejstoceńskich, których analiza pozwoliła stwierdzić obecność takich gatunków jak niedźwiedź jaskiniowy, lew jaskiniowy, wilk szary, hiena jaskiniowa, lis, kuna oraz pomniejsze ssaki^[9]. Prawie 90% znalezionych szczątków należało do niedźwiedzia jaskiniowego, głównie samic. W jaskini wydobyto 5 prawie kompletnych czaszek i 18 czaszek zdekompletowanych w wyniku uszkodzeń, a także kompletny niedźwiedzi szkielet. Stosunek liczby samców do samic wynosił w całym wydobytym materiale średnio 0,86^[10]. Kolekcja szczątków niedźwiedzia jaskiniowego jest najbogatszą tego typu znalezioną na terenie Polski.

Zbiory szczątków zwierzęcych wykopanych w Jaskini Niedźwiedziej przechowywane są w Zakładzie Paleozoologii Uniwersytetu Wrocławskiego, a niewielka część tego materiału znajduje się również w zbiorach Muzeum w Kłodzku oraz eksponowana jest w budynku ekspozycyjnym przylegającym do jaskini oraz w samej jaskini^[11].

Rezerwat

Jaskinia Niedźwiedzia leży na terenie rezerwatu przyrody Jaskinia Niedźwiedzia (powierzchnia 89 ha), utworzonego w 1977 w celu ochrony jaskini, lasu rosnącego w otulinie oraz zjawisk krasowych.

Rezerwat porasta bór bukowo-świerkowy z domieszką jodły i modrzewi oraz roślinami wapieniolubnymi w runie, takimi jak tojad smukły, ostróżka wyniosła, sesleria tatrzańska, driakiew lśniąca i inne.

Udostępnianie

Partie środkowe (około 700 m) są dostępne dla turystów od 1983 roku, a ich największą atrakcją są nacieki wewnątrz jaskini. Dolne partie zostały po raz pierwszy zaprezentowane szerszej publiczności dzięki powstaniu filmu w 2003 r.

Jaskinia jest czynna przez cały rok oprócz poniedziałków i czwartków (w czwartki czynna od maja do sierpnia). Czas zwiedzania jaskini wynosi ok. 45 minut^[12].

Galeria

• 

  Wejście do pawilonu Jaskini Niedźwiedziej

• 

  Wnętrze pawilonu

• 

  Szata naciekowa i misy martwicowe

• 

  Stalagnaty

• 

  Draperia naciekowa

• 

  Stalaktyty

• 

  Stalagmit

• 

  Naciek w formie kaskad

Zobacz też

• Jaskinia Niedźwiedzia w słowackich Tatrach
• Jaskinia Niedźwiedzia w rumuńskich Górach Zachodniorumuńskich
• Sądejowa Szczelina

Przypisy

Bibliografia

• Praca Zbiorowa: Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie. Badania i udostępnianie. Wrocław: Polska Akademia Nauk Oddział we Wrocławiu, 1989. ISBN 83-04-03037-3.
• Jaskinie Sudetów praca zbiorowa pod red. Mariana Puliny, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi, Warszawa 1996, ISBN 83-900997-9-9
• Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie. 40 lat eksploracji, badań, ochrony i turystyki praca zbiorowa pod red. Wojciecha Ciężkowskiego, Wydawnictwo „Maria”, Wrocław-Kletno 2006, ISBN 83-60478-16-3

Linki zewnętrzne

• Jaskinia Niedźwiedzia, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy .
• Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie, Jaskinia.pl .