Jaskinia Obłazowa
| Plan jaskini | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Właściciel | Skarb Państwa |
| Długość | 9 m |
| Deniwelacja | 5 |
| Wysokość otworów | 630 m n.p.m. |
| Wysokość otworów nad dnem doliny | 7[1] m |
| Ekspozycja otworów | ku S |
| Data odkrycia | znana od dawna |
| Kod | (nr inwentarzowy PIG) P-1.04 |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
 49°25′43″N 20°07′37″E/49,428689 20,127075 | |
Jaskinia Obłazowa – jaskinia położona w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej, na terenie wsi Nowa Biała, niedaleko Białki Tatrzańskiej w rezerwacie przyrody Przełom Białki pod Krempachami, w zboczu skałki Obłazowa. Jaskinię tworzy komora o długości 9 m, do której prowadzi krótki korytarz[2].
Badania archeologiczne
W jaskini od 1985 roku prowadzono skrupulatne badania archeologiczne[3] pod kierunkiem prof. Pawła Valde-Nowaka z Uniwersytetu Jagiellońskego. Namulisko, z wyjątkiem tzw. świadków, zostało przesiane przez sita, o oczkach średnicy nawet poniżej milimetra. Podczas eksploracji osadów znaleziono szczątki m.in. hieny jaskiniowej, nosorożca włochatego, lwa jaskiniowego i renifera[4].
Jaskinia była zasiedlana przez człowieka wielokrotnie, począwszy od starszej epoki kamienia, gdy zamieszkiwali ją neandertalczycy[2]. W górnych warstwach odnaleziono żelazny grot bełtu kuszy oraz fragmenty ceramiki pochodzące z późnego średniowiecza[2].
W głębszej warstwie (VIII) odnaleziono najstarszy bumerang na świecie. Jest on wykonany z ciosu mamuta, podczas gdy inne znane bumerangi były drewniane. Ma 71 cm długości, waży ok. 800 g[5] i jest datowany na ponad 30 000 lat temu[2]. Podczas wydobycia przedmiot był uszkodzony, jednak w trakcie wykopalisk udało się odnaleźć brakującą końcówkę. Przy użyciu kopii wykonanej z tworzywa sztucznego przeprowadzono testy, podczas których badano m.in. zasięg broni. W najdłuższym rzucie osiągnięto odległość 66 m. Odnaleziony przedmiot należy do grupy bumerangów, które nie wracają po rzuceniu.
Podczas wykopalisk odkryto także ochrę (czerwony pigment), krzemienie i narzędzia z niego wykonane, nóż z radiolarytu, zdobione kliny rogowe, a także amulety, paciorek z kości i dwie zawieszki wykonane z kopalnej muszli Conus sp. Odnaleziono również dwa ludzkie paliczki – w chwili przebadania były to najstarsze odkryte na ziemiach polskich szczątki człowieka anatomicznie współczesnego[2].
Badania archeologiczne prowadzono w Jaskini Obłazowej w latach 1985–1992, 1995 oraz od 2008 roku[1]. Te najnowsze badania miały na celu osiągnięcie skalnego dna jaskini, przebadanie ewentualnych wcześniejszych etapów zasiedlenia oraz lokalizację kolejnych otworów wejściowych jaskini. W badaniach uczestniczyli studenci archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego[1]. Wznowione badania przyniosły kolejne sukcesy – przebadano na większą skalę poziomy zasiedlenia jaskini przez neandertalczyków, odkryto kolejny przedmiot wykonany z muszli Conus sp., który można łączyć z warstwą VIII (z bumerangiem). Być może był to instrument muzyczny używany przez szamana w jaskini w trakcie obrzędów rytualnych. Archeolodzy uważają, że warstwa VIII związana jest z kulturą pawlowską[1]. Odnalezione przedmioty sprawiają wrażenie starannie wyselekcjonowanych, gdyż większość z nich stanowiła zapewne znaczną wartość dla ówczesnego człowieka[2]. Obecność ludzkich kości może sugerować pochówek cząstkowy lub symboliczny[2]. Starsze artefakty odnalezione w jaskini są wytworem neandertalczyków i pochodzą z kultury szeleckiej (warstwa XXI) oraz jeszcze starszej mustierskiej (warstwy XXb oraz XIX-XIII)[1].
W styczniu 2010 roku poinformowano, że udało się osiągnąć skalne dno jaskini, dzięki czemu uzyskano kompletną stratygrafię stanowiska[2].
Zobacz też
- Jaskinia Obłazkowa – jaskinia udostępniona turystycznie w Tatrach Zachodnich
Przypisy
- ↑ a b c d e Paweł Valde-Nowak. Człowiek pierwotny w Jaskini w Obłazowej. „Pieniny – Przyroda i Człowiek”. 10, s. 133–146, 2008.
- ↑ a b c d e f g h Nowe odkrycia archeologów w Jaskini Obłazowej. [w:] Nauka w Polsce [on-line]. PAP SA, 2010-01-22. [dostęp 2017-08-26].
- ↑ Valde-Nowak, Madeyska i Nadachowski 1995 ↓, s. 6.
- ↑ Valde-Nowak, Madeyska i Nadachowski 1995 ↓, s. 20.
- ↑ Paweł Valde-Nowak, Adam Nadachowski, Mieczysław Wolsan. Upper Palaeolithic boomerang made of a mammoth tusk in south Poland. „Nature”. 329, s. 436–438, 1987. DOI: 10.1038/329436a0. (ang.).
Bibliografia
- Paweł Valde-Nowak, Jaskinia jak skarbczyk, „W górach” [dostęp 2009-03-10].
- Paweł Valde-Nowak, Teresa Madeyska, Adam Nadachowski, Jaskinia w Obłazowej. Osadnictwo, sedymentacja, fauna kopalna, „Pieniny – Przyroda i Człowiek”, 4, 1995, s. 5–23, ISSN 1230-5751.
- Józef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8.
Linki zewnętrzne
- Jaskinia w Obłazowej. [w:] Jaskinie Polski [on-line]. Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy.
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Symbol jaskinii do legendy mapy
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wejście do Jaskini Obłazowej