Jaskinia Werteba

Jaskinia Werteba
Państwo	Ukraina
Obwód	tarnopolski
Położenie	rejon borszczowski
Data odkrycia	1822
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego Jaskinia Werteba
Położenie na mapie Ukrainy Jaskinia Werteba
48,78889°N 25,87139°E/48,788889 25,871389

Jaskinia Werteba – gipsowa jaskinia, znajdująca się w obwodzie tarnopolskim Ukrainy, w pobliżu wsi Bilcze Złote, na płaskiej wysoczyźnie lessowej.

Jaskinię odkryto przypadkowo w 1822. Ziemie wokół Bilcza Złotego i sama jaskinia należały wówczas do księcia Adama Sapiehy, a później do jego syna – Leona.

Odkryto w niej słynne później stanowisko archeologiczne. Pierwszym archeologiem, który z polecenia Komisji Archeologicznej Akademii Umiejętności przeprowadził w latach 1876–1878 badania w jaskini był Adam Honory Kirkor.

W wąskich, niskich i bogato rozgałęzionych korytarzach jaskini, do której wchodziło się z góry przez otwór, odkryto ponad 1000 bogato zdobionych naczyń ceramicznych lub ich fragmentów, kilkadziesiąt narzędzi krzemiennych i ponad 70 glinianych figurek ludzkich. Przedmioty te znajdowały się w najtrudniej dostępnych zakamarkach jaskini, której istotną cechą były trudności z odpowiednią wentylacją skomplikowanej sieci korytarzy. Zabytki starannie dobierane i deponowane w jaskini przez ponad 1000 lat – pochodzą z okresu między 3870 a 2710 p.n.e. – ze względu na swój wotywny charakter i doskonały stan zachowania wskazują na kultowy charakter tego miejsca. Potwierdza to obecność licznych naczyń pochodzących m.in. ze środkowego Podnieprza, środkowego i dolnego Naddniestrza, a nawet z Lubelszczyzny.

Funkcjonowanie tego miejsca zamarło około 2500 roku p.n.e. i wiązało się z upadkiem miejscowych populacji rolniczych, które ustąpiły miejsca ruchliwym grupom pasterzy.

Bibliografia

• Kadrow S., Trela E. Osady kultury trypolskiej w Bilczu Złotym, Komitet Badań Naukowych; [1].
• Justyna Hofman-Wiśniewska: "Skarbnica pamiątek" – wywiad z Jackiem Rydzewskim – dyrektorem Muzeum Archeologicznego w Krakowie. W: Sprawy nauki, wydanie: 2002 /7 [on-line]. 2003-11-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-04)].
• E. Trela: Zbiór wykopalisk z Bilcza Złotego imienia Książąt Leona i Teresy Sapiehów. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. [dostęp 2009-11-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-17)].