Jaskinia na Biśniku

Jaskinia na Biśniku

Plan jaskini
Państwo	Polska
Położenie	Biśnik, Smoleń
Właściciel	prywatny
Długość	73[1] m
Deniwelacja	+12 m[1]
Wysokość otworów	410[1] m n.p.m.
Wysokość otworów nad dnem doliny	14[1] m
Ekspozycja otworów	ku NW, NE, N
Data odkrycia	znana od dawna
Ochrona i dostępność	pomnik przyrody
Kod	J.Cz.IV-04.18
Położenie na mapie gminy Pilica Jaskinia na Biśniku
Położenie na mapie Polski Jaskinia na Biśniku
Położenie na mapie województwa śląskiego Jaskinia na Biśniku
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego Jaskinia na Biśniku
50°25′35″N 19°39′54″E/50,426389 19,665000

Jaskinia na Biśniku – jaskinia w pobliżu wsi Smoleń w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim, w gminie Pilica. Znajduje się w skale Biśnik, w orograficznie prawych zboczach Doliny Wodącej na Wyżynie Częstochowskiej^[2].

Opis jaskini

Górna część jaskini powstała na pionowym pęknięciu przecinającym cała skałę Biśnik. Ma trzy otwory; dwa po północnej stronie na wysokości 4 m nad ziemią i jeden w południowo-wschodniej, pionowej ścianie. Wskutek rozmycia pęknięcie z czasem rozszerzyło się, tworząc szeroki korytarz przecinający całą skałę. Odbiega od niego ciasny tunelik. Na końcu jego odgałęzienia znajduje się okno skalne. Ta część jaskini jest sucha, silnie przewiewna i w większej części widna^[3].

Dolna, położona nad ziemią część jaskini ma dwa otwory. Prawy otwór był bardzo mały, ale podczas prac archeologicznych wybrano jego namulisko na głębokość około 3 m, wskutek czego powstał tej wysokości wykop i próg. Za progiem tym znajduje się sala. Jej dno również wskutek wybrania namuliska obniżyło się, ale nieco mniej, niż przed otworem. W ścianie północnej części sali są dwa okna łączące ją z północną częścią jaskini. We wschodniej ścianie sali jest 1,5 m wysokości próg, a za nim niski przełaz do wschodniej części jaskini. Jest w niej niska komórka i skręcający na lewo korytarzyk. Doprowadza on do sali z polewami kalcytowymi. Są też boczne, ślepo kończące się odgałęzienia^[3].

Lewy otwór jaskini znajduje się w wielkiej nyży. Podczas prac archeologicznych wybrano jego namulisko na głębokość 5 m, aż do spągu. Podczas tych prac odsłonięto dużą komorę. W niej również wybrano namulisko na głębokość 4 m, nie dostając się do spągu^[3].

We wstępnych partiach jaskini nacieki są ubogie. Więcej ich jest w partiach tylnych, ale są nieco zniszczone. Są to polewy mleka wapiennego, niewielkie stalaktyty, oraz kalcytowe żebra krasowe i kaskady. Wstępne części jaskini są pod wpływem środowiska zewnętrznego, jest w nich silny przewiew i zimą przemarzają. Dalsze części jaskini są bardziej wilgotne, przewiew jest dużo mniejszy, znacznie mniejsze są też różnice temperatury w zimie i lecie. Na ścianach oświetlonych części jaskini rozwijają się glony. Dalsze partie są całkowicie ciemne. W wielu miejscach na organicznych resztkach rozwija się pleśń. Ze zwierząt obserwowano duże ilości muchówek i motyli oraz pająka sieciarza jaskiniowego. W dalszych partiach znaleziono dużego chrząszcza z grupy biegaczy. Zimą w jaskini hibernują pojedyncze nietoperze^[3].

Historia poznania

Jaskinia na Biśniku znana jest od dawna. Po raz pierwszy opisał ją Kazimierz Kowalski w 1951 r. jako dwie oddzielne jaskinie; część górną jako Schronisko na Biśniku koło Smolenia górne, część dolną jako właściwą Jaskinię na Biśniku^[4]. Jest to jednak jedna jaskinia, i już w 1986 A. Górny i M. Szelerewicz to dostrzegli^[5]. Od dawna jej namulisko było przekopywane, już Kowalski w swoim opisie podaje, że były w niej liczne „dzikie wykopy”. Znajdywano w niej skamieniałe kości, a na powierzchni skorupy glinianych naczyń^[4]. Obecnie jaskinia jest ważnym stanowiskiem archeologicznym. Systematyczne badania naukowe prowadzone są w niej od 1992 r. W grudniu 1998 r. zamknięto jej otwór metalową kratą, która co jakiś czas przez nieznanych sprawców jest przepiłowywana, lub podkopywana^[3].

Najstarsze znaleziska wydobyte z namuliska jaskini datuje się wstępnie się na ok. 270 tysięcy lat (wyniki tych badań wymagają potwierdzenia). Intensywne osadnictwo na tym terenie istniało z przerwami do czasów średniowiecza, kiedy to jaskinia w masywie Biśnika służyła jako tymczasowe schronienie. Dzięki badaniom archeologicznym poznano życie ludzi od środkowego paleolitu po czasy współczesne. Jaskinię zamieszkiwał Homo erectus^[6]. Wydobyto i opisano także ogromne ilości kości zwierzęcych, a charakter wydobytych osadów pozwala na opisanie warunków jakie panowały na tych terenach w dawnych epokach^[7].

W masywie Biśnika znajduje się jeszcze Jaskinia Psia o długości około 80 m i meandrującym kształcie^[8].

Przypisy