Jaskinie polskich Tatr

Wejście do jaskini Dziura
I Płytowy Próg w Jaskini Wielkiej Śnieżnej
Wielka Studnia w Jaskini Wielkiej Śnieżnej
Jaskinia Zbójnickie Okna w Organach
Bula pod Rysami. Po prawej stronie na płaskiej powierzchni szczytu otwór jaskini Szpara pod Rysami
Wejście do Jaskini Naciekowej
Otwór Jaskini Lodowej Litworowej w systemie Ptasia Studnia

Jaskinie polskich Tatr – grupa 862 jaskiń (grudzień 2020 roku) znajdujących się w polskich Tatrach. Znajdują się tu najdłuższe i najgłębsze jaskinie Polski. Ich łączna długość przekracza 135,4 km[1][2]. Ze względu na budowę geologiczną Tatr zdecydowana ich większość występuje w Tatrach Zachodnich[3]. Największe jaskinie są pochodzenia tektoniczno-krasowego lub krasowo-tektonicznego[4][5]. Kilkanaście jaskiń zalicza się do jaskiń lodowych.

18 jaskiń w polskich Tatrach ma ponad 1000 m długości, 27 ma głębokość ponad 50 m.

Liczba jaskiń oraz ich długość i głębokość ulegają zmianom, gdyż duża ich część nie jest do końca zbadana i zmierzona. Odkrywane są nowe jaskinie (Jaskinia Harda) lub okazuje się, że niektóre jaskinie są ze sobą połączone i w rzeczywistości tworzą jeden system jaskiniowy. Przykładem jest tu Jaskinia Wielka Śnieżna (powstała z połączenia pięciu jaskiń), Jaskinia Wysoka – Za Siedmiu Progami (powstała z połączenia Jaskini Wysokiej, Jaskini za Siedmiu Progami i Jaskini Pośredniej) czy jaskinia Zośka – Zagonna Studnia (powstała z połączenia jaskini Zośka z jaskinią Zagonna Studnia)[6].

Większość jaskiń występujących w polskich Tatrach ma ukształtowanie pionowe. Parę jaskiń o ukształtowaniu poziomym udostępniono dla ruchu turystycznego. Są to:

Jedno z okien Pawlikowskiego w Jaskini Mylnej
Wypływający potok z Jaskini Wodnej pod Pisaną

15 najdłuższych jaskiń w polskich Tatrach[4][2]

LpNazwaDługość mDeniwelacja m
1Jaskinia Wielka Śnieżna23753824
2Śnieżna Studnia13650805
3Jaskinia Wysoka – Za Siedmiu Progami11660435
4Jaskinia Miętusia10780305
5Bańdzioch Kominiarski10010562
6Jaskinia Czarna7247303,5
7Ptasia Studnia6283352
8Jaskinia Zimna5420176
9Jaskinia Mała w Mułowej3863555
10Jaskinia Kozia3470389
11Jaskinia Kasprowa Niżnia310047
12Jaskinie Pawlikowskiego240976
13Szczelina Chochołowska232060
14Jaskinia Bystrej148053
15Siwy Kocioł1318295
W drodze do Smoczej Jamy w Wąwozie Kraków

15 jaskiń o największej deniwelacji w polskich Tatrach[4][2]

LpNazwaDeniwelacja mDługość m
1Jaskinia Wielka Śnieżna82423753
2Śnieżna Studnia805[2]13650[7]
3Bańdzioch Kominiarski56210010
4Jaskinia Mała w Mułowej5553863
5Jaskinia Wysoka – Za Siedmiu Progami43511660
6Jaskinia Kozia3893470
7Ptasia Studnia3526283
8Jaskinia Miętusia30510780
9Jaskinia Czarna303,57247
10Siwy Kocioł2951318
11Studnia w Kazalnicy Miętusiej2441000
12Jaskinia Zimna1765420
13Jaskinia pod Wantą172520
14Jaskinia Małołącka166258
15Zośka – Zagonna Studnia163700

Położenie jaskiń

Ze względu na położenie można podzielić jaskinie na następujące grupy:

Dolina Chochołowska

Znajduje się tu 83 jaskinie[2]. Najdłuższe z nich to:

LpNazwaDługość mDeniwelacja mPołożenie
1Szczelina Chochołowska232060Wyżnia Brama Chochołowska
2Kamienne Mleko43030,3Wyżnia Brama Chochołowska
3Jaskinia Rybia3586Wyżnia Brama Chochołowska
4Dziura nad Potokiem1500Wyżnia Brama Chochołowska
5Dmuchawa13017,5Dudziniec

Dolina Kościeliska

Pionowy otwór jaskini Szczelina Przysłopczańska w Zawiesistej Turni

(bez Doliny Miętusiej i Wąwozu Kraków)

Znajduje się tu 225 jaskiń[2]. Najdłuższe z nich to:

LpNazwaDługość mDeniwelacja mPołożenie
1Bańdzioch Kominiarski10010562Żeleźniakowy Wierch
2Jaskinia Czarna7247303,5Organy
3Jaskinia Zimna5420176Organy
4Jaskinie Pawlikowskiego240976Raptawicka Turnia
5Jaskinia Naciekowa121097Organy

Wąwóz Kraków

Znajdują się tu 123 jaskinie[2]. Najdłuższe z nich to:

LpNazwaDługość mDeniwelacja mPołożenie
1Jaskinia Wysoka – Za Siedmiu Progami11660435Wysoki Grzbiet
2Jaskinia Psia107662Gubalec
4Jaskinia Poszukiwaczy Skarbów48430,7Zbójnicka Turnia
3Jaskinia Lodowa w Ciemniaku39042Ciemniak
5Jaskinia Zakosista13125,6Rynek

Dolina Miętusia

Znajdują się tu 133 jaskinie[2]. Najdłuższe z nich to:

LpNazwaDługość mDeniwelacja mPołożenie
1Jaskinia Miętusia10780305Dziurawe
2Ptasia Studnia6283352Ratusz Mułowy
3Jaskinia Mała w Mułowej3863555Dolina Mułowa
4Jaskinia Kozia3470389Dolina Litworowa
5Studnia w Kazalnicy Miętusiej1000244Kazalnica Miętusia

Dolina Małej Łąki

Znajduje się tu 112 jaskiń[2]. Najdłuższe z nich to:

LpNazwaDługość mDeniwelacja mPołożenie
1Jaskinia Wielka Śnieżna23753824Wyżnia Świstówka Małołącka
2Śnieżna Studnia13650805Niżnia Świstówka Małołącka
3Siwy Kocioł1318295Niżnia Świstówka Małołącka
4Zośka – Zagonna Studnia700163Czerwony Grzbiet
5Jaskinia Lodowa Małołącka36053Koprowe Mniszki

Dolina Bystrej

Znajduje się tu 78 jaskiń[2]. Najdłuższe z nich to:

LpNazwaDługość mDeniwelacja mPołożenie
1Jaskinia Kasprowa Niżnia310047Zawracik Kasprowy
2Jaskinia Bystrej148053Kalacka Turnia
3Jaskinia Magurska128559Jaworzyńska Czuba
4Jaskinia Goryczkowa60531Myślenickie Turnie
5Jaskinia Kalacka40519Kalacka Turnia

Doliny reglowe

Znajduje się tu 59 jaskiń[2]. Najdłuższe z nich to:

LpNazwaDługość mDeniwelacja mPołożenie
1Dziura17540,5Dolina ku Dziurze
2Dziura Wyżnia – Lisia Jama16414Dolina ku Dziurze
3Tylkowa Szczelina9825Dolina Lejowa
4Jaskinia Lejowa Wyżnia9717,7Dolina Lejowa
5Suchy Biwak7018Dolina Lejowa

Tatry Wysokie

Znajduje się tu 49 jaskiń[2]. Najdłuższe z nich to:

LpNazwaDługość mDeniwelacja mPołożenie
1Studnia w Mnichu59,322,3Mnich
2Jaskinia Wołoszyńska Niżnia46,415,7Wołoszyn
3Jaskinia Wołoszyńska Wyżnia4410,2Wołoszyn
4Wielka Żabia Szpara35,826Siedem Granatów
5Cubryńska Dziura I2711,5Cubryna

Przypisy

  1. Jaskinie Tatr, old.kktj.pl [dostęp 2018-10-23].
  2. a b c d e f g h i j k l Jaskinie Tatr, Krakowski Klub Taternictwa Jaskiniowego [dostęp 2020-12-06] (pol.).
  3. Tatry polskie. Mapa topograficzna 1:10 000. Zarząd Topograficzny Sztabu Generalnego WP, Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe, 1984
  4. a b c Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2017-02-19] (pol.).
  5. Jaskinie Tatrzańskiego Parku Narodowego (tom I). Jaskinie Doliny Chochołowskiej i dolinek reglowych, Grodzicki J. (red.), PTPNoZ, Warszawa 1991, ISBN 83-00-03525-7
  6. Jaskinie Tatrzańskie, Polska Strona Taternictwa Jaskiniowego pod patronatem KTJ PZA, www.sktj.pl [dostęp 2016-10-11].
  7. Jaskinie – kwartalnik Polskiego Związku Alpinizmu. Nr 1-2 (90-91)/2018. ISSN 1234-4346

Media użyte na tej stronie

Jaskinia Raptawicka.jpg
Autor: ToSter, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wnętrze Jaskini Raptawickiej
Dziura-otwór.jpg
Autor: EMeczKa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Otwór wejściowy jaskini Dziura w Dolinie ku Dziurze, w Tatrach Zachodnich
Jaskinia Wielka Śnieżna I Płytowy Próg.jpg

Jaskinia Wielka Śnieżna I Płytowy Próg
Zbójnickie Okna.jpg
Autor: Opioła Jerzy (Poland), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Zbójnickie Okna w Dolinie Kościeliskiej
Jaskinia Lodowa Litworowa otwór.jpg

Jaskinia Lodowa Litworowa otwór
Jaskinia Mylna-okno Pawlikowskiego.jpg
Autor: EMeczKa, Licencja: CC BY-SA 3.0
Jedno z okien Pawlikowskiego w Jaskini Mylnej
Jaskinia Wodna pod Pisaną.jpg
Autor: Opioła Jerzy, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Jaskinia Wodna pod Pisaną.
Jaskinia Obłazkowa.jpg
Autor: EMeczKa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Otwór Jaskini Obłazkowej w Dolinie Kościeliskiej.
Jaskinia Kalacka a4.jpg
Autor: Paweł Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
en:Kalacka Cave
Zawiesista Turnia a1.jpg
Autor: Opioła Jerzy, Licencja: CC BY 2.5
Zawiesista Turnia- widok z Doliny Miętusiej
Tatry2005 28.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to AvantaR~commonswiki (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Drabinka w Wąwozie Kraków
Bula pod Rysami TOPR.jpg
Autor: Rafał Kozubek, Licencja: CC BY-SA 3.0
Widok na Bulę pod Rysami i lądujący na niej śmigłowiec TOPR ze szlaku prowadzącego Grzędą Rysów. Po prawej stronie niemal poziomego tarasu Buli pod Rysami widoczne jest pęknięcie – Szpara pod Rysami. W dole Czarny Staw pod Rysami.
Jaskinia Naciekowa a1.JPG
Autor: Paweł Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wylot Jaskini Naciekowej w Tatrach
Jaskinia mrozna.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to AvantaR~commonswiki (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Jaskinia Mroźna.
Jaskinia Wielka Śnieżna Wielka Studnia.jpg

Jaskinia Wielka Śnieżna Wielka Studnia