Jasnota różowa

Jasnota różowa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

jasnotowate

Rodzaj

jasnota

Gatunek

jasnota różowa

Nazwa systematyczna
Lamium amplexicaule L.
Sp. pl. 2:579. 1753
Morfologia

Jasnota różowa (Lamium amplexicaule) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny jasnotowatych (dawniej nazywanej rodziną wargowych). Rodzimy obszar jej występowania to Afryka Północna, Europa i Azja, ale rozprzestrzeniła się gdzieniegdzie także w innych regionach świata[3]. Jest rośliną pospolitą na całym terenie Polski, zarówno na niżu, jak i w niższych partiach gór. W polskiej florze jest archeofitem.

Budowa kwiatu

Morfologia

Łodyga
Czterokanciasta, wzniesiona, lub rozesłana, osiąga wysokość 10- 30 cm. Dołem jest naga, górą krótko owłosiona. Przy ziemi rozgałęzia się.
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe, liście nierówno, tępo karbowane, spodem nagie, na górnej powierzchni mają krótkie włoski. Dolne liście na ogonkach, sercowatookrągłe, górne siedzące i obejmujące na wpół łodygę, okrągłe i wcinano karbowane. Roślina nie wydziela silnej woni, czym różni się od podobnego gatunku – jasnoty purpurowej.
Kwiaty
Bladopurpurowe, wyrastają w okółkach w kątach liści na szczycie łodygi. Mają wyraźnie grzbiecistą, dwuwargową budowę, przy czym warga górna jest ciemniejsza, dolna jest plamista. Korona kwiatu o długości do 2 cm, o rurce dużo dłuższej od kielicha, który jest trwały, zrosłodziałkowy. Rurka korony wewnątrz nie posiada włosków. Kwiaty równoczesne lub słabo przedprątne, owadopylne[4].
Owoc
Rozłupnia.

Biologia i ekologia

Kwitnie od marca do października i jest rośliną miododajną. Rośnie na ugorach, polach, przydrożach, w ogrodach. Roślina ruderalna i w Europie Środkowej antropofit na stałe zadomowiony. W uprawach rolniczych jest chwastem. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Lamio-Veronicetum i Ass. Veronico-Fumarietum :[5].

Własności trujące

W zielu znajdują się związki irydoidowe: lamiozyd, lamiid, hipolamiid, a także śluzy, saponiny, flawonoidy, kwasy organiczne. Toksyczne własności wykazuje jednakże tylko w Australii, gdzie jest gatunkiem zawleczonym. Występuje tam jej lokalna odmiana. Na jej trucizny najbardziej wrażliwe są konie. Spożyta przez nie jasnota różowa poraża zakończenia nerwów mięśni poprzecznie prążkowanych. Objawia się to drżeniem i bolesnością mięśni, chwiejnym chodem, brakiem reakcji na głos i silnym oszołomieniem. Po kilku godzinach koń kładzie się na ziemi i sztywno wypręża nogi. Po kolejnych kilku godzinach zatrucie ustępuje i koń stopniowo przez dwa – trzy tygodnie wraca do normy. Mięso świń karmionych tą rośliną szkodzi ludziom[6].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
  3. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-02].
  4. ↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  5. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  6. ↑ Jan Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: PWRiL, 1982.

Bibliografia

  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

Media użyte na tej stronie