Jason Junosza Smogorzewski

Jason Junosza Smogorzewski

Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data urodzenia	3 marca 1715
Data i miejsce śmierci	1 listopada 1788 Radomyśl
Arcybiskup połocki
Okres sprawowania	1762-1788
Metropolita kijowski
Okres sprawowania	1779-1788
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	unicki
Prezbiterat	3 lipca 1740
Nominacja biskupia	5 września 1758
Sakra biskupia	31 grudnia 1758

Jason Junosza Smogorzewski, imię świeckie Jan (ur. 3 marca 1715 – zm. 1 listopada 1788 roku w Radomyślu^[1]) – arcybiskup metropolita unicki.

Życiorys

Pochodził z polskiej rodziny szlacheckiej herbu Junosza, obrządku łacińskiego, która posiadała dobra na Litwie. W 1731 wstąpił do nowicjatu bazylianów w Byteniu, zmieniając obrządek na unicki i przyjmując imię Jason (jego chrzestne imię brzmiało Jan). W latach 1734-1740 studiował w Kolegium Greckim św. Atanazego w Rzymie. W 1740 przyjął święcenia kapłańskie i wrócił do Polski. Przebywał w klasztorach bazyliańskich w Supraślu i Warszawie, a potem w Połocku, u boku miejscowego arcybiskupa unickiego, Floriana Hrebnickiego. Od 1748 oficjał bracławski.

Od 1752 do 1758 przebywał w Rzymie, jako przedstawiciel Hrebnickiego, wtedy już metropolity kijowskiego. Tam został konsekrowany w 1758 na biskupa witebskiego (sufragania archidiecezji połockiej). Przeprowadził przebudowę katedry św. Sofii w Połocku. W 1762 objął arcybiskupstwo połockie. W 1764 roku był elektorem Stanisława Augusta Poniatowskiego z województwa połockiego^[2]. Zwalczał wpływy prawosławia w swej archidiecezji. W 1767 został kawalerem Orderu Świętego Stanisława^[3]. Podczas konfederacji barskiej poparł partię królewską w województwie połockim. Po pierwszym rozbiorze Polski, ponieważ większość jego archidiecezji znalazła się w Rosji, złożył hołd carycy Katarzynie II, jednocześnie zapewniając o swej lojalności króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W 1779 po śmierci metropolity Felicjana Filipa Wołodkowicza powrócił do Polski i objął administrację metropolii kijowskiej, czynił jednocześnie starania o zatrzymanie arcybiskupstwa połockiego, na co Katarzyna II nie zgodziła się. Przyczynił się wówczas do reorganizacji bazylianów i ufundowania unickiej cerkwi Zaśnięcia Matki Bożej w Warszawie. W 1781 został metropolitą kijowskim. Podlegały mu diecezje unickie w Polsce i w Galicji. Stanowczo zwalczał prawosławną agitację, popadł przez to w konflikt z ambasadorem carskim. W Radomyślu podjął budowę centrum metropolitarnego, obejmującego katedrę Św. Trójcy, pałac, bibliotekę, seminarium duchowne i park. Zarówno w życiu prywatnym, jak i w stosunkach kościelnych posługiwał się głównie językiem polskim. Od 1788 czynił starania o uzyskanie miejsca w senacie dla metropolitów unickich – te zabiegi przerwała mu śmierć.

Bibliografia

• Andrzej A. Zięba, Smogorzewski Jan Jason h. Junosza (1715-1788), bazylianin, unicki arcybiskup połocki i metropolita kijowski, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XXXIX, 1999-2000
• Archbishop Jason Junosza Smogorževsky w bazie catholic-hierarchy.org (ang.) [dostęp 2017-01-06]

Przypisy