Jastrzębiec leśny

Jastrzębiec leśny
Ilustracja
Kwiatostan jastrzębca leśnego
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządastropodobne
Rządastrowce
Rodzinaastrowate
PodrodzinaCichorioideae
Rodzajjastrzębiec
Gatunekjastrzębiec leśny
Nazwa systematyczna
Hieracium murorum L. aggr.
Sp.Pl.I 800, 1753
Synonimy
  • Hieracium silvaticum auct.
  • Hieracium hyparcticum (Almquist) Elfstraud
  • H. lividorubens (Almquist) Zahn
  • H. stelechodes Omang
Morfologia

Jastrzębiec leśny[3][4] (Hieracium murorum L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Znany też jako jastrzębiec murowy[4]. Występuje w Europie oraz na części obszaru Azji (Kaukaz, Zakaukazie, Turcja)[5]. W Polsce jest pospolity na terenie całego kraju.

Morfologia

Łodyga
Jest rozgałęziona w obrębie kwiatostanu, wyprostowana, o wysokości od 20 cm do 50, rzadko do 80 cm. Obła, przynajmniej w górnej części kutnerowata (włoski gwiazdkowate i gruczołowate), u dołu łysiejąca.
Liście
Liście różyczkowate liczne, szorstko owłosione (z czasem łysiejące), oszczepowate, długoogonkowe, ząbkowane, o zaokrąglonej nasadzie lub ucięte, rzadko tylko zwężające się w ogonek. Liście te utrzymują się także podczas kwitnienia rośliny. Liście łodygowe jeśli są obecne to zwykle tylko jeden, rzadziej dwa, podobne do odziomkowych. Poza tym obecne są siedzące, lancetowate i poszarpane przylistki.
Kwiaty
Zebrane w koszyczki, a te z kolei w kwiatostany 4-15-główkowe. Pojedyncze koszyczki kwiatowe mają cylindrycznojajowatą okrywę złożoną z równowąskich łusek pokrytych włoskami gruczołowymi i gwiazdkowatymi (bardzo rzadko zdarza się domieszka włosków szczeciniastych). Listki okrywy występują w kilku szeregach dachówkowato zachodzących na siebie. Kwiaty żółte, nagie, na szczycie krótko orzęsione. Puch kielichowy składa się 1-2 szeregów giętkich i śnieżnobiałych włosków.
Owoce
Szare niełupki z długim dzióbkiem, żeberkowane (na szczycie żeberka połączone w pierścień). Każdy owoc zawiera parasolowaty puch kielichowy, stanowiący aparat lotny, zwiększający powierzchnię lotną. Owoce z koszyczka tworzą puszystą kulę (dmuchawca).

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie od maja do sierpnia. Nasiona roznoszone są przez wiatr (anemochoria). Siedlisko: występuje na suchych stanowiskach w lasach liściastych i mieszanych, w miejscach bardziej nasłonecznionych, rośnie także na skałach, murach. Roślina światłolubna. Preferuje gleby próchniczne, nieco kamieniste. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych, gatunek charakterystyczny dla klasy Quercetea robori-petraeae, wyróżniający dla zespołu Abieti-Picetum (montanum) i podzespołu Vaccinio-Abietenion[6]. Liczba chromosomów 2n= 27,36.

Systematyka i zmienność

Gatunek należy do sekcji Vulgata Fr, podsekcji Vulgata Zahn. Jest bardzo zmienny, opisano ok. 600 podgatunków trudnych do rozróżnienia. W niektórych ujęciach Hieracium vulgatum sensu lato traktowany jest jako gatunek zbiorowy, a podgatunki podnoszone są do rangi drobnych gatunków.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  4. ↑ a b Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 466. ISBN 83-01-00129-1.
  5. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
  6. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Bibliografia

  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  • Adam Jasiewicz: Hieracium L., Jastrzębiec. Warszawa, Kraków: W: Adam Jasiewicz (red.) Flora Polska. Rośliny naczyniowe Polski i Ziem Ościennych. Tom XIV. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980. ISBN 83-01-01923-9.

Media użyte na tej stronie