Jaszczew

Jaszczew

wieś
Zabytkowy dwór Stojowskich
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	krośnieński
Gmina	Jedlicze
Liczba ludności (2019)	1398[1]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-460[2]
Tablice rejestracyjne	RKR
SIMC	0353508[3]
Położenie na mapie gminy Jedlicze Jaszczew
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Jaszczew
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Jaszczew
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego Jaszczew
49°44′22″N 21°39′22″E/49,739444 21,656111

Jaszczew – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Jedlicze^[3][4].

Miejscowość jest siedzibą parafii Podwyższenia Krzyża Świętego, należącej do dekanatu Jasło Wschód, diecezji rzeszowskiej.

Części wsi

Historia

Znaleziska archeologiczne datują osadę; od odległego okresu neolitu, przez wczesną i późną epokę brązu, żelaza oraz okresu wpływów rzymskich. Pierwszym znanym dziedzicem był Zbyszko z Jaszczowi, w dokumencie określanej jako „Jaswecz”. W XV stuleciu Jaszczew, gdy otrzymała prawo niemieckie, w części należała do Andrzeja i Mikołaja z Bratkówki. W 1447 r. wzięli po pół Jaszczwi Jan i Rafał Jaźwiecki piszący się też z Białkówki (obaj:1415–1489). Granice pól wytyczyli im ich stryjowie; Henryk i Nawój Szebień. Jan i Rafał zobowiązali się do zachowania granic ojcowizny, oznaczonych przez stryjów. W 1536 roku w dokumentach odnotowani są: Mikołaj Jaźwiecki oraz Jan i Maciej Pierchałowie. U schyłku XVI wieku aż trzech dziedziców, którymi byli Andrzej Ciekliński, Marcin Pierzchała i Andrzej Jaźwiecki. W latach 1596–1681 dziedzicami byli tu Skotniccy, a w XVIII wieku:Firlejowie, a następnie Scipiorowie, aż do końca XVIII stulecia, a potem rodziny Jabłonowskich i Stojowskich. Najazdy wrogie głównie szwedzkie niszczyły Jaszczew w latach; 1655, 1657 (Rakoczy), 1706.

Jordan Stojowski rozpoczął pierwszy w Jaszczwi wiercenia w poszukiwaniu ropy naftowej, i tak powstała tu kopalnia ropy.

U schyłku XIX stulecia miejscowość liczyła już 1014 mieszkańców. Oprócz kopalni był tu; browar, młyn oraz dobrze prosperujące gospodarstwa rolne oraz dwór z folwarkiem i szkoła istniejąca tu od 1882 r.

6 lutego 1889 roku w Jaszczwi urodził się Teofil Kucharski, pułkownik lekarz Wojska Polskiego.

Częściowo zniszczona była ona, w czasie działań I wojny światowej, w maju 1915 r. 6–8 maja 1915 austriacka 12. Dywizja Piechoty atakowała linię Jaszczew-Potok, odnosząc zwycięstwo nad wojskami rosyjskimi i otwierając drogę do Krosna. Obok niej walczyła 6 maja 1915 roku 12. Dywizja krakowska.

W czasie II wojny światowej istniał tu ruch oporu w postaci tajnego nauczania oraz działania oddziału OP-15 AK placówki „Jaśmin”, „Jaga” w Jedliczu (z dow. por. Józef Domaniecki Szczerba; do I 1942 i chor. Franciszek Kaczkowski Dragat; od II 1942-IX 1944). Prawie przez cały rok szkolny 1940/1941 szkole w Jaszczwi stacjonowało wojsko niemieckie. Niemcy w czasie okupacji aresztowali i rozstrzelali kilku mieszkańców. W dniu 9 sierpnia 1944 roku, działający w ramach „Burzy” oddział AK, walcząc z niemieckimi czołgami, stracił 6 żołnierzy. Od 7 września 1944 roku do połowy stycznia 1945 roku, m. Jaszczew znajdowała się w pobliżu linii frontu. 3 sierpnia 1944 r. bracia Marcin i Władysław Wajdowie podjęli indywidualna akcję wykradzenia skrzynki z granatami. Rozpoznano ich i zostali zabici przez Niemców, a dom ich spalono. W czasie zbliżania się frontu do Krosna, po rozmowach AK z przedstawicielami AR w Krościenku, ewakuowano tu Sztab Inspektoratu AK Podkarpacie; (Sanok -Jasło - Krosno -Brzozów) mjr Stefana Rutkowskiego.

8 września 1944 r. wkroczyły oddziały radzieckie.

We wsi była kopalnia ropy naftowej, browar i młyn oraz dwór z folwarkiem z drugiej połowy XVIII wieku, a także kilka starych, zabytkowych domów i kapliczki oraz szkoła.

W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jaszczew, po jej zniesieniu w gromadzie Żarnowiec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

• 

  Kościół parafialny

• 

  Stodoła z Jaszczwi w MBL w Sanoku

• 

  Cmentarz z I wojny światowej

Bogactwa naturalne

W rejonie Jaszczwi obok złóż ropy naftowej i gazu występują w pokładach piaskowców wody jodowo-bromowe oraz wapienno-magnezowo-sodowe.

Zabytki

W Jaszczwi znajduje się zabytkowy dwór Stojowskich, pełniący dzisiaj rolę domu ludowego.

Urodzeni w Jaszczwi

• Edward Ignacy Dubanowicz – polski działacz polityczny, prawnik, prof. Uniwersytetu Jana Kazimierza, zastępca członka Rady Obrony Państwa w 1920 roku^[5].
• Teofil Kucharski - pułkownik lekarz Wojska Polskiego.
• Wacław Twardzik (1937-2014) – polski filolog, językoznawca i mediewista.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Jaszczew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 506 .
• Twaróg J., Dzieje Jaszczwi, Krosno ; Jaszczew 2009.