Jaworze (gmina)

Jaworze
	gmina wiejska
	; Urząd gminy w Jaworzu
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	bielski (województwo śląskie)
TERYT	2402062
Wójt	Radosław Ostałkiewicz (od 2014 roku)
Powierzchnia	21,13 km²
Populacja (2018); • liczba ludności	; 7299
• gęstość	342,4 os./km²
Nr kierunkowy	33
Kod pocztowy	43-384
Tablice rejestracyjne	SBI
	Adres urzędu:ul. Zdrojowa 82; 43-384 Jaworze
	Położenie na mapie powiatu;
	Położenie na mapie województwa śląskiego Jaworze
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Jaworze
	49°48′N 18°57′E/49,793056 18,950278
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej
	Portal Polska

Jaworze – gmina wiejska w południowej części województwa śląskiego, w południowo-zachodniej części powiatu bielskiego, na granicy z powiatem cieszyńskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bielskim.

Gmina położona jest w krainie historycznej Śląska Cieszyńskiego i przynależy do euroregionu Śląsk Cieszyński.

Jaworze znajduje się w strefie obejmującej zurbanizowany obszar Aglomeracja bielska i graniczy z jej śródmiejską częścią tj. miastem Bielsko-Biała.

Siedzibą i jedyną wsią gminy jest licząca sobie ponad 700 lat podgórska osada rolniczo–turystyczna Jaworze, które obejmuje swym zasięgiem cztery przysiółki:

Jaworze Średnie,
Jaworze Górne,
Jaworze Nałęże,
Jaworze Dolne.

Według rejestru TERYT do gminy należy także osada Błatnia.

Według danych z 2018 roku^[2] gminę zamieszkiwały 7299 osoby.

Geografia

Gmina Jaworze położona jest w obrębie Pogórza Cieszyńskiego u północnego progu Beskidu Śląskiego w rozgałęzieniu ułożonych południkowo ramion górskich łączących się w masywie Błotnego (917 m n.p.m.) znanego jako Błatnia. Głęboko wcięte doliny oraz stromo opadające zalesione stoki Bucznika (679 m), Ostrego (659 m), Borowiny (718 m) i Wysokiego (756 m) tworzą urocze tło dla położonej na pagórkach gminy. Przez miejscowość Jaworze przepływają potoki Szeroki i Wysoki natomiast przez Jaworze Nałęże przepływa potok Jasienica zwana również potocznie Jesionka.

Gmina znana jest z walorów uzdrowiskowych, na tym terenie w XIX wieku odkryto źródła wody bogate w sole jodo-bromowe. Corocznie przybywa tutaj wiele osób ze schorzeniami dróg oddechowych. Na terenie Jaworza funkcjonują obiekty wczasowo-rekreacyjne, liczne ścieżki rowerowe i narciarskie.

Według podziału na jednostki fizycznogeograficzne (Jerzy Kondracki, 1978) klasyfikacja obszaru gminy przedstawia się następująco:

prowincja: Karpaty i Podkarpacie
podprowincja: Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
makroregion: Beskidy Zachodnie
mezoregion: Beskid Śląski
makroregion: Pogórze Zachodniobeskidzkie
mezoregion: Pogórze Śląskie

Pod względem podziału geobotanicznego (Szafer, Zarzycki, 1977) gmina Jaworze należy do:

prowincja: Górska Środkowoeuropejska
podprowincja: Karpacka
dział: Karpaty Zachodnie
okręg: Beskidy
podokręg: Śląsko-Babiogórski
podokręg: Pogórze Wapienne

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[3] gmina Jaworze ma obszar 21,32 km², w tym:

użytki rolne: 39%
użytki leśne: 51%

Gmina stanowi 4,66% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2012^[2]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	6883	100	3502	50,9	3381	49,1
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	325,7		165,7		160,0

Piramida wieku mieszkańców gminy Jaworze w 2014 roku^[4].

Sąsiednie gminy

Gmina graniczy od południa z gminą Brenna w powiecie cieszyńskim i od północy z Gminą Jasienica w powiecie bielskim, a od wschodu z miastem Bielsko-Biała.

Przebieg granic gminy Jaworze jest następujący: od północy granica gminy w zasadzie pokrywa się z linią kolejową Bielsko-Biała - Cieszyn. Po przekroczeniu potoku Rudawka granica zbiega w kierunku południowo-wschodnim przecinając ul. Bielską. Następnie wzdłuż ul. Średniej dochodzi do skrzyżowania z ul. Kolonia Dolna, od którego odbija w kierunku kompleksu leśnego otaczającego stadion w Wapienicy. Skrajem kompleksu leśnego przebiega na południe wzdłuż ul. Światopełka, a następnie Storczyków i Rumiankową, dochodząc w pobliże ul. Zapora, od której odbija w kierunku grzbietu górskiego Wysokiego i Przykrej, omijając szczyt Palenicy. Grzbietem Wysokiego i Przykrej granica dochodzi do przełęczy pod Przykrą, od której odbija przecinając źródliska potoku Błatnia od polany pod Stołowem. Polana ta biegnie ku szczytowi Błatni omijając go od strony północno-wschodniej i zbiega w dół w kierunku źródła Bartek, w którym bierze początek jeden z potoków będących dopływem Jasionki. Potokiem tym granica dochodzi do Jasionki, którą biegnie otaczając na niewielkim odcinku rozległą polanę na stokach Czupla, aż do ul. Jeżynowej. Następnie wzdłuż ulic: Jeżynowa, Myśliwska i Cisowa biegnie w kierunku północno-wschodnim do potoku Szerokiego, od którego odbija przecinając ul. Zaciszną w kierunku linii kolejowej Bielsko-Biała–Cieszyn.

Przypisy

↑ [1], w oparciu o dane GUS.
↑ ^a ^b Growlit: Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym;. GUS. [dostęp 2018].zły zapis daty dostępu
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset (pol.). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
↑ Gmina Jaworze w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[populacja2018-1] [1], w oparciu o dane GUS.

[autonazwa2-2] Growlit: Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym;. GUS. [dostęp 2018].zły zapis daty dostępu

[autonazwa1-3] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset (pol.). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].

[populacja2016-4] Gmina Jaworze w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[1]

[2]

[3]

[4]

Miasta	Czechowice-Dziedzice Szczyrk Wilamowice
Gminy miejskie	Szczyrk
Gminy miejsko-wiejskie	Czechowice-Dziedzice Wilamowice
Gminy wiejskie	Bestwina Buczkowice Jasienica Jaworze Kozy Porąbka Wilkowice

Przynależność wojewódzka	woj. śląskie (1920–1939) prowincja Śląsk (rejencja katowicka) (1939–1941) prowincja Górny Śląsk (rejencja katowicka) (1941–1945) woj. śląskie (1945–1950) woj. katowickie (1950–1953) woj. stalinogrodzkie (1953–1956) woj. katowickie (1956–1975)
Miasta (1920–1939 i 1945–1975)	Czechowice-Dziedzice (od 1951) Strumień (do 1950 →) Szczyrk (od 1973)
Gminy wiejskie jednostkowe (1920–1942)	Aleksandrowice (do 1938 (→)) Bąków Bielowicko Biery (1939–1941) Bronów Bystra Chybie Czechowice Drogomyśl Dziedzice Frelichów Górki Wielkie (do 1921 →) Grodziec Iłownica Jasienica Jaworze Kamienica Komorowice Landek Ligota Łazy Mazańcowice (Mazancowice) Międzyrzecze Dolne Międzyrzecze Górne Mikuszowice Mnich Ochaby (do 1924 →) Ogrodzona (do 1921 →) Pruchna (do 1924 →) Roztropice Rudzica Stare Bielsko Świętoszówka (do 1939) Wapienica Wieszczęta (Wieszczont) Zabłocie Zaborze (do 1922) Zabrzeg Zarzecze Zbytków
Miasta i gminy DGO (1939–1945)	Altbielitz (1940–1945) Alzen (1940–1945) Andrichau (← 1939–1940) Auschwitz (← 1939–1945) Biala (← 1939) – miasto (1939) Bielitz (← 1939–1945) – miasto (1940) Czechowitz (1940–1941) Dziedzitz (1940–1941) Kamitz (1940–1942) Kenty (← 1939–1940) Kurzwald (1942–1945) Lobnitz (1940–1945) Nikelsdorf-Ost (1940–1942) Nikelsdorf-West (1940–1942) Nieder Kurzwald (1940–1941) Ober Kurzwald (1940–1941) Schwarzwasser (1939–1940) – miasto (1940) Tschechowitz-Dziedzitz (1941–1945) Wadowitz (← 1939–1940) – miasto (1940) Wilmesau (1939–1940) Zator (← 1939–1940)
Amtsbezirke (1940–1945)	Andrichau (1940–1945) Auschwitz (1940–1945) Batzdorf-Ost (1941–1945) Batzdorf-West (1942–1945) Birkenau an der Weichsel (1945) Bistrai-Nord (1940–1941) Brzeszcze (1940–1945) Ernsdorf (1940–1945) Kenty (1940–1945) Kosy (1940–1945) Kunzendorf (1941–1945) Mucharz (1940–1945) Osiek (1940–1945) Schirk (1941–1945) Schwarzwasser (1940–1945) Wadowitz (1940–1945) Wilmesau (1940–1945) Zabrzeg (1940–1945) Zator (1940–1945)
Gminy wiejskie zbiorowe (1945–1954 i 1973–1975)	Bestwina (← od 1951) Biała (← 1951–1954) Buczkowice (od 1973) Bystra (do 1954) Bystra-Wilkowice (← 1951–54) Chybie (do 1950 →) Czechowice-Dziedzice (1945–1950) Grodziec (do 1954) Jasienica (od 1973) Jaworze (do 1954) Komorowice (od 1973) Kozy (od 1973) Ligota (1945 i od 1973) Międzyrzecze Górne (do 1954) Mikuszowice (do 1954) Rudzica (do 1954) Stare Bielsko Strumień (Strumień–Wieś) Szczyrk (← 1951–1954) Wapienica (od 1973) Wilkowice (od 1973) Zabrzeg (do 1954)
Osiedla (1954–1972)	Mikuszowice Śląskie (1958–1968 (→)) Szczyrk (1956–1972)
Gromady (1954–1972)	Bestwina (1954–1972) Buczkowice (1954–1972) Bystra (1954–1972) Godziszka (1954–1972) Grodziec (1954–1972) Hałcnów (1954–1972) Iłownica (1954–1972) Janowice (1954–1959) Jasienica (1954–1972) Jaworze (1954–1972) Kamienica (1954–1968 (→)) Kaniów (1954–1972) Komorowice (1954–1972) Kozy (1954–1972) Ligota (1954–1972) Mazańcowice (1954–1972) Międzyrzecze (1954–1972) Mikuszowice Krakowskie (1954–1968 (→)) Mikuszowice Śląskie (1954–1957) Rudzica (1954–1972) Rybarzowice (1954–1972) Stare Bielsko (1954–1972) Straconka (1954–1972) Szczyrk (1954–1955) Wapienica (1954–1972) Wilkowice (1954–1972) Zabrzeg (1954–1972)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne