Jaworzyńska Czuba

Jaworzyńska Czuba
Ilustracja
Widok z Doliny Jaworzynki
Państwo

 Polska

Pasmo

Tatry, Karpaty

Wysokość

ok. 1625 m n.p.m.

Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, w centrum znajduje się czarny trójkącik z opisem „Jaworzyńska Czuba”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry nieco na lewo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Jaworzyńska Czuba”
Ziemia49°14′54,6″N 19°59′45,4″E/49,248500 19,995944
Północna ściana Czuby Jaworzyńskiej
Widok z północnej grani Kasprowego Wierchu

Jaworzyńska Czuba (ok. 1625 m) – kulminacja Zawratu Kasprowego w polskich Tatrach Zachodnich. Wielka encyklopedia tatrzańska podaje wysokość 1623 m[1].

Topografia

Znajduje się w północno-zachodniej grani Kopy Magury, oddzielającej Jaworzynkę od Doliny Kasprowej. Od Kopy Magury oddzielona jest Jaworzyńską Przełęczą (1605 m). Po przeciwnej, północno-zachodniej stronie Jaworzyńskiej Czuby znajduje się w Zawracie Kasprowym płytkie wcięcie zwane Szerokim Siodłem (ok. 1575 m)[2].

Zbudowana jest ze skał wapiennych. Do Doliny Kasprowej (a dokładniej do jej odnogi – Starych Szałasisk) Zawrat Kasprowy opada długim, pionowym murem. Pod wierzchołkiem Jaworzyńskiej Czuby w murze tym znajduje się pionowy filar o wysokości 70 m. Od tej strony kulminacja zupełnie nie przypomina czuby. Natomiast od strony doliny Jaworzynki swoim wyglądem przypomina czubę. Jej stok, chociaż bardzo stromy, jest w dużym stopniu zalesiony, partie wierzchołkowe są kosodrzewinowo-skaliste. Względna wysokość Jaworzyńskiej Czuby nad dnem doliny Jaworzynki wynosi około 260 m, a podstawa stoku zawarta pomiędzy depresją opadająca z Jaworzyńskiej Przełęczy i żlebem Szerokie opadającym spod Szerokiego Siodła ma szerokość około 400 m. Stok nad tą doliną to gmatwanina skałek, gołych ścian skalnych i stromych urwisk porośniętych lasem urwiskowym. Przecięty jest dwoma żlebami[3].

Jaskinie

Na północnych stokach Jaworzyńskiej Czuby (od strony doliny Jaworzynki) było zbyt stromo na wypasanie i wycinanie lasów. Przeszukiwali je jednak poszukiwacze skarbów, a później poszukiwacze jaskiń. Wapienne podłoże sprzyja bowiem zjawiskom krasowym i powstawaniu jaskiń. To tutaj odkryto Jaskinię Magurską z kościami zwierząt jaskiniowych. Jaskinia ta wbrew swojej nazwie nie znajduje się na Kopie Magury, lecz właśnie na północnych stokach Jaworzyńskiej Czuby. Odkryto jeszcze inne jaskinie i groty, ale mniejsze. Największa z nich to Jaskinia w Czubie Jaworzyńskiej (160 m długości). Inne mniejsze: Dziura pod Jaskinią Magurską, Schron nad Przełączką, Schronisko Jasne w Czubie Jaworzyńskiej, Jaskinia Partyzancka I, Jaskinia Partyzancka II[4].

Taternictwo

Największe zainteresowanie taterników wzbudziły pionowe, opadające do Doliny Kasprowej ściany Zawratu Kasprowego. Pokonano w nich około 30 dróg wspinaczkowych. Niektóre mają nawet VIII stopień w skali trudności dróg skalnych. W końcu taternicy zainteresowali się również stokiem od strony doliny Jaworzynki. Duża jego część bowiem to w taternickim rozumieniu ściany. Pierwsze odnotowane przejście żlebem południowym: Władysław Cywiński, Tomasz Bender i Jan Gąsienica-Roj 1 kwietnia 2000 r. Pierwsze przejście żlebem północnym: Władysław Cywiński 29 stycznia 1999 r. Pokonano też kilka innych dróg wspinaczkowych[3].

Obecnie wspinaczka jest tutaj zakazana (obszar ochrony ścisłej Tatrzańskiego Parku Narodowego). Znakowany szlak turystyczny wiodący doliną Jaworzynką omija Jaworzyńską Czubę, jest ona dobrze widoczna jednak z tego szlaku, jak również z wagonika kolei linowej na Kasprowy Wierch[3].

Przypisy

  1. Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
  2. Tatry Zachodnie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1: 25 000, Warszawa: Wydawnictwo Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, październik 2009, ISBN 83-87873-36-5.
  3. a b c Władysław Cywiński, Tatry. Kasprowy Wierch, t. 13, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2008, ISBN 83-7104-011-3.
  4. Jaskinie, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2016-07-13].

Media użyte na tej stronie

Carpathians relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Carpathians.
  • Projection: Equirectangular projection, strechted by 148.0%.
  • Geographic limits of the map:
  • N: 50.0° N
  • S: 44.25° N
  • W: 16.0° E
  • E: 27.5° E
  • GMT projection: -JX19.473333333333333cd/14.410266666666665cd
  • GMT region: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • GMT region for grdcut: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • Relief: SRTM30plus.
  • Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
U+25B2.svg
Black up-pointing triangle , U+25B2 from Unicode-Block Geometric Shapes (25A0–25FF)
Dolina Kasprowa T.7.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Widok z północnej grani Kasprowego Wierchu
Jaworzyńskie Turnie a1.jpg
Autor: Opioła Jerzy, Licencja: CC BY 2.5
Jaworzyńskie Turnie(Tatra Mountains)
Dolina Jaworzynka T15.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dolina Jaworzynka w Tatrach