Jaworzyna Krynicka

Jaworzyna
Ilustracja
Widok na Jaworzynę z Malnika
Państwo

 Polska

Położenie

powiat nowosądecki

Pasmo

Beskid Sądecki, Karpaty

Wysokość

1114 m n.p.m.

Wybitność

444 m

Położenie na mapie Beskidu Sądeckiego
Mapa konturowa Beskidu Sądeckiego, blisko centrum na prawo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Jaworzyna”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry znajduje się czarny trójkącik z opisem „Jaworzyna”
Ziemia49°25′04,6″N 20°53′43,8″E/49,417944 20,895500
Widok na Jaworzynę ze wsi Jastrzębik
Widok na Jaworzynę z Krzyżowej
Kolej gondolowa na Jaworzynę Krynicką

Jaworzyna Krynicka lub Jaworzyna (1114 m) – szczyt w Beskidzie Sądeckim, znajdujący się w Krynicy-Zdroju, na obszarze gminy Muszyna. Jest najwyższym szczytem w Paśmie Jaworzyny[1][2].

Topografia

Jaworzyna Krynicka znajduje się w grani głównej wschodniej części Pasma Jaworzyny. W północno-zachodnim kierunku do Bukowej (1077 m) grań ta jest względnie równa i niemal płaska, natomiast w południowo-wschodnim kierunku z Jaworzyny dość stromo, poprzez wierzchołki Bystrego Wierchu, Palenicy, Szczawnej Góry, Smereczyn i Jastrzębskiej Góry opada w widły Kryniczanki, Muszynki i Jastrzębika. Jaworzyna jest też zwornikiem dla dwóch bocznych grani – długiej południowej z wierzchołkiem Zaruby i krótkiej wschodniej opadającej do doliny Czarnego Potoku. Dolinami pomiędzy czterema grzbietami Jaworzyny spływają cztery potoki: Czarny Potok i jego dopływ Izwór, Jastrzębik i Szczawniczek[1].

Zagospodarowanie

Jaworzyna Krynicka jest silnie zagospodarowana. Na jej wierzchołek kursuje z doliny Czarnego Potoku kolej gondolowa. Dzięki temu, jak również dzięki dużym trawiastym obszarom na jej grzbiecie, jest Jaworzyna dobrym i masowo odwiedzanym punktem widokowym. Panorama widokowa (z różnych miejsc) obejmuje cały horyzont. Jest też zimą ośrodkiem narciarskim, jednym z największych w Polsce. U jej stóp w dolinie Czarnego Potoku znajduje się nowoczesna Stacja Narciarska Jaworzyna Krynicka: 8 tras narciarskich, obsługiwanych przez kolejkę gondolową i 7 wyciągów. Łącznie jest tutaj 14 km tras zjazdowych (w tym najdłuższa oświetlona trasa narciarska w Polsce), planowane są też następne. W górnej części północnego stoku znajduje się Schronisko PTTK na Jaworzynie Krynickiej, obok niego dyżurka GOPR i Muzeum Turystyki Górskiej na Jaworzynie Krynickiej[3].

Jest też Jaworzyna węzłem szlaków turystyki pieszej i rowerowej. Na szczycie znajduje się maszt radiowo-telewizyjny, restauracja i bufety[3].

W 2021 roku nad dachem górnej stacji kolei gondolowej rozpoczęła się budowa platformy widokowej z tarasem, która umożliwi obserwacje z wysokości 1022 m[4].

Przyroda

W większości Jaworzyna jest zalesiona. Niegdyś na grzbiecie były liczne polany, użytkowane przez Łemków. Po ich wysiedleniu zostały w większości zalesione. Później na stokach wycięto część lasu na potrzeby kolejki gondolowej i narciarskich tras zjazdowych. Obecnie trasy te są dobrymi punktami widokowymi. Są też jaskinie i wychodnie. Największa z nich znajduje się na wschodnim stoku. Jest to Kamień Diabelski[3].

Pierwotnie Jaworzynę porastał las bukowo-jodłowy. Las świerkowy na grzbiecie powstał w wyniku zalesienia. Oprócz tych trzech podstawowych gatunków drzew na Jaworzynie można spotkać jawory, jesiony, wiązy, modrzewie, sosny, jarzębiny, brzozy, iwy i olsze. Przy schronisku do niedawna rosła 60-letnia zasadzona sosna limba (pomnik przyrody), obecnie w tym miejscu znajduje się drewniana figura Jana Pawła II. Przy drodze dojazdowej do schroniska jest nasienny drzewostan bukowy[5]. Z rzadkich w Polsce gatunków roślin występuje na Jaworzynie Krynickiej m.in. ostrożeń dwubarwny[6].

Ze zwierząt w masywie Jaworzyny występują wszystkie większe gatunki krajowych ssaków: jelenie, dziki, sarny, rysie, wilki i niedźwiedzie. Te ostatnie nie występują tutaj stale; niekiedy migrują ze Słowacji lub z Bieszczadów[5].

Piesze szlaki turystyczne

szlak turystyczny czerwony Schronisko PTTK na Hali ŁabowskiejRunek – Jaworzyna – Krynica-Zdrój (Główny Szlak Beskidzki)
szlak turystyczny zielony MuszynaZłockie – Jaworzyna – Krynica (Szlak Wincentego Pola)

Przypisy

  1. a b Beskid Sądecki. Mapa 1:50 000. Kraków: Wyd. „Compass”, 2011. ISBN 978-83-7605-080-5.
  2. Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2012-01-10].
  3. a b c Bogdan Mościcki: Beskid Sądecki i Małe Pieniny. Pruszków: Oficyna Wyd. „Rewasz”, 2007. ISBN 978-83-89188-65-6.
  4. Natalia Sekuła, Na Jaworzynie Krynickiej powstaje taras widokowy, Dobry Tygodnik Sądecki, 17 czerwca 2021.
  5. a b Przyroda Jaworzyny. [dostęp 2012-08-10].
  6. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

Linki zewnętrzne

Widok z Jaworzyny na Beskid Niski i Góry Leluchowskie
Widok z Jaworzyny na Beskid Niski i Góry Leluchowskie

Media użyte na tej stronie

Carpathians relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Carpathians.
  • Projection: Equirectangular projection, strechted by 148.0%.
  • Geographic limits of the map:
  • N: 50.0° N
  • S: 44.25° N
  • W: 16.0° E
  • E: 27.5° E
  • GMT projection: -JX19.473333333333333cd/14.410266666666665cd
  • GMT region: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • GMT region for grdcut: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • Relief: SRTM30plus.
  • Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
U+25B2.svg
Black up-pointing triangle , U+25B2 from Unicode-Block Geometric Shapes (25A0–25FF)
POL Szlak czerwony.svg
Czerwony szlak turystyczny.
POL Szlak zielony.svg
Zielony szlak turystyczny.
POL Jaworzyna Krynicka Jastrzebik.JPG
Autor: Krzysztof Lasoń, Licencja: CC BY-SA 3.0
Jaworzyna Krynicka. Widok ze wsi Jastrzębik.
Panorama z Jaworzyny BS17.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
Panorama z Jaworzyny
Widok z Malnika GL2.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Widok z polany Malnika nad Muszyną
Beskid Sądecki POL.png
Mapa Beskidu Sądeckiego
JaworzynaKrynicka-WidokZKrzyżowej-POL, Krynica.jpg
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 3.0
Jaworzyna Krynicka - widok z Krzyżowej. Krynica, Czarny Potok.