Jaworzyna Spiska (gmina)

Jaworzyna Spiska
gmina wiejska
1938-39
Państwo

 II Rzeczpospolita

Województwo

krakowskie

Powiat

powiat nowotarski

Data powstania

16 listopada 1938

Data likwidacji

30 czerwca 1939

Siedziba

Jaworzyna Spiska

Powierzchnia (1938)

109,5 km²

Szczegółowy podział administracyjny (1938)
Plan gminy Jaworzyna Spiska
Liczba gromad

1

Liczba miejscowości

1

brak współrzędnych
Portal Polska

Jaworzyna Spiska – dawna gmina wiejska istniejąca przejściowo w latach 1938–39 w województwie krakowskim. Siedzibą władz gminy była Jaworzyna Spiska (słow. Tatranská Javorina, niem. Uhrngarten, węg. Javorina).

Gmina zbiorowa Jaworzyna Spiska, zamieszkiwana głównie przez ludność polską, była do końca I wojny światowej częścią powiatu kieżmarskiego (Késmárk) w komitacie Szepes (Spisz) (Królestwo Węgier), gdzie funkcjonowała do 1920 roku jako okręg notarski. W wyniku podziału Spiszu 28 lipca 1920 roku, Polsce przypadło tylko 13 gmin jednostkowych, (gmina zbiorowa Łapsze Niżne) przy czym na korzyść Czechosłowacji odcięto terytorium Jaworzyny Spiskiej (a także części Jurgowa), związanej gospodarczo z gminami, które zostały przy Polsce[1]. Po niedojściu do skutku plebiscytu i po decyzji Rady Ambasadorów, dalszą akcję ze strony Polski podjęto w Komisji Delimitacyjnej. Sprawa Jaworzyny przerodziła się w długotrwały spór, który trwał do września 1924 roku. Ostateczne, Komisja Delimitacyjna opracowała w myśl opinii Międzynarodowego Trybunału nowy wniosek, oddający Polsce odcięte „linią ambasadorów” grunty mieszkańców Jurgowa (weszły w skład powiatu spisko-orawskiego), zostawiając całą Jaworzynę przy Czechosłowacji. Wniosek ten zatwierdziła Rada Ligi Narodów[2].

W 1938, wykorzystując osłabienie Czechosłowacji, Polska wystosowała ultimatum, w którym przedstawiła swoje żądania terytorialne wobec autonomicznej Słowacji. Ostatecznie po okresie drobnych starć zbrojnych i rokowań, okręg Jaworzyny przyłączono do Polski, do powiatu nowotarskiego, na mocy Dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 listopada 1938[3] i protokołu delimitacyjnego z 30 listopada 1938 roku[4].

30 czerwca 1939 obszar Jaworzyny włączono do gminy Bukowina Tatrzańska w tymże powiecie[5].

Po kampanii wrześniowej obzar Jaworzyny został włączony do Słowacji. Po zakończeniu II wojny światowej znalazły się ponownie w granicach Czechosłowacji, a od 1993 - Słowacji.

Przypisy

  1. ↑ Dz.U. z 1920 r. nr 117, poz. 768
  2. ↑ Olgierd Jakubowski - NOWA GRANICA POLSKI Z CZECHO-SŁOWACJĄ
  3. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 87, poz. 585
  4. ↑ Protokół delimitacyjny granicy państwowej, pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Czesko-Słowacką. (Na odcinku Słowackim) – Zakopane, 30 listopada 1938.
  5. ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 57, poz. 375

Bibliografia

  • Julian Stopka: Podział administracyjny Orawy na przestrzeni lat 1920-1995. W: Spisz i Orawa w 75. rocznicę powrotu do Polski północnych części obu ziem. Zbiór artykułów. Kraków: Towarzystwo Przyjaciół Orawy, Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”, Związek Polskiego Spisza, 1995, s. 34-66. ISBN 83-904802-0-4.
Powiat nowotarski (1920–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–39 i 1945–75)
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39, 1945–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Gminy (1939–45)
Miejskie
Wiejskie[A]
  1. ↑ Kursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Spisz 1938.jpg
Obszar Spiszu przyłączony do Polski w listopadzie i grudniu 1938 na mapie w skali 1:100.000 wydanej przez Wojskowy Instytut Geograficzny.