Jaz Szczytniki

Jaz Szczytniki
Jaz Zwierzyniecki
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Droga wodna

Stara Odra

Lokalizacja

na 0,1 km

Stopień wodny

Szczytniki

Budowa
Lata budowy

1555 (1793, 1897, 2002)

Dane techniczne
Rodzaj

powłokowy

Długość

45 m

Różnica poziomów

2,05 m

Liczba przęseł

1

Światło przęsła

45

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Jaz Szczytniki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Jaz Szczytniki”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Jaz Szczytniki”
Ziemia51°06′18″N 17°04′03″E/51,105000 17,067500

Jaz Szczytniki (Jaz Szczytnicki, Jaz Zwierzyniecki) – jaz z zamknięciem powłokowym, położony we Wrocławiu, wybudowany w ramach Stopnia Wodnego Szczytniki. Jaz piętrzy wody odnogi rzeki Odry – w 0,1 km Starej Odry. Pierwszy jaz został wybudowany w tym rejonie w 1555 roku, a następnie został przebudowany w 1793 roku. Jaz współczesny został wybudowany podczas realizacji inwestycji z zakresu hydrotechniki prowadzonej we Wrocławiu, polegającej na przebudowie drogi wodnej na Odrze prowadzącej do i przez miasto, ale z pominięciem centrum miasta, tj. Śródmiejskiego Węzła Wodnego. Inwestycja ta była przeprowadzona w latach 1892–1897 i polegała na budowie nowego szlaku żeglugowego, głównie pod kątem możliwości przewozu drogą wodną materiałów masowych[1][2][3], w szczególności węgla z Górnego Śląska. W tym celu, częściowo istniejącym wcześniej korytem, służącym do odprowadzenia wód wezbraniowych i powodziowych[a], a częściowo nowym Kanałem Miejskim przeprowadzono nową drogę wodną, tzw. Drogę Wielkiej Żeglugi, Wrocławski Szlak Miejski[1][4][5].

Funkcje

Jaz reguluje stany wody[3]:

Na rzece:

Jaz przegradza koryto:

Stara Odra:

Historia i charakterystyka

Jaz został zniszczony podczas powodzi w lipcu 1997 roku. Następnie został odbudowany i równocześnie zmodernizowany. Koniec robót nastąpił w 2002 roku[6]. Korona jazu ma 45 metrów szerokości. Jaz ma jedno przęsło. Na niej znajduje się powłoka, którą napełniając wodą, można regulować piętrzenie na jazie. Ponur stanowi płyta grubości 1 metra. Podczas modernizacji wybudowano przepławkę dla ryb[6]. Spad wynosi 2,05 m[4].

Zobacz też

Uwagi

  1. Poprzez przekopy wykonane w XVI wieku.
  2. Która podobnie jak Jaz Szczytniki, wchodzi w skład Stopnia Wodnego Szczytniki.
  3. Wchodzącej w skład Piaskowego Stopnia Wodnego, Śródmiejskiego Węzła Górnego, obecnie ze względu na wysoki poziom piętrzenia na Stopniu Mieszczańskim, Śluza Piaskowa praktycznie pełni rolę kanału wodnego, żeglugowego, a Jaz Szczytniki reguluje stan wody górnej Śluzy Mieszczańskiej.
  4. Która wchodzi w skład Stopnia Wodnego Opatowice, śluza ta położona jest na Kanale Opatowickim.
  5. Obszar tzw. Wielkiej Wyspy; położony na wschód od jazu.
  6. Położona na zachód od jazu.

Przypisy

  1. a b wrosystem.um.wroc.pl: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, Wrocław 2007, Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego (dostęp 2009-12-19).
  2. www.wroclaw.pl – Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego (dostęp 2009-12-19).
  3. a b Jaz Szczytnicki na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2009-12-19).
  4. a b Zespół autorski: dr inż. kpt. ż.s. Jacek Trojanowski – kierownik pracy, dr kpt. ż.s. Krzysztof Wos, dr inż. Anna Galor, dr inż. Bogusz Wiśnicki, mgr inż. Marcin Breitsprecher, Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródlądowej na rzece Odrze w latach 2007–2013. bip.transport.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]., AKADEMIA MORSKA W SZCZECINIE, INSTYTUT INŻYNIERII TRANSPORTU, Zakład Żeglugi Śródlądowej i Gospodarki Wodnej, SZCZECIN 2006 (dostęp 2009-12-19).
  5. Wrocławski Węzeł Wodny – Historia. 2wrzdh.ins.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-07)]. (dostęp 2009-12-19).
  6. a b Program Odra – Inwestycje oddane 2008. programodra.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-11)]. (dostęp 2009-12-18).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Wrocław location map2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Wrocławia, Polska
Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
Lower Silesian Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief location map of Lower Silesian Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.9134 N
  • S: 49.9809 N
  • W: 14.7603 E
  • E: 17.9091 E
POL województwo dolnośląskie flag.svg
Flaga województwa dolnośląskiego
Wroclaw Szczytniki weir 2021.jpg
Autor: Fallaner, Licencja: CC BY-SA 4.0
Aerial view of Szczytniki weir in Wrocław
Steel pog.svg
Shiny LightSteelBlue button/marker widget. Used to mark the location of something such as a tourist attraction.