Jazgarz

Jazgarz

Gymnocephalus cernua[1]
(Linnaeus, 1758)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	okoniokształtne
Podrząd	okoniowce
Rodzina	okoniowate
Rodzaj	Gymnocephalus
Gatunek	jazgarz
Synonimy Acerina cernua (Linnaeus, 1758) Acerina cernua danubica Vladykov, 1931 Acerina cernua essipovi Burmakin, 1941 Acerina cernus essipovi Burmakin, 1941 Acerina czekanowskii Dybowski, 1874 Acerina czekanowskü Dybowski, 1874 Acerina fischeri Eichwald, 1873 Acerina vulgaris Cuvier, 1829 Acerinus cernus essipovi Burmakin, 1941 Cernua fluviatilis Fleming, 1828 Gymnocephalus cernus (Linnaeus, 1758) Gymnocephalus cernuus (Linnaeus, 1758) Holocentrus post Lacepède, 1802 Perca cernua Linnaeus, 1758
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Jazgarz^[3] (Gymnocephalus cernua) – gatunek ryby okoniokształtnej z rodziny okoniowatych (Percidae).

Występowanie

Europa, z wyjątkiem Półwyspu Kolskiego, północnej części Półwyspu Skandynawskiego, Szkocji, Irlandii, południowej Francji oraz półwyspów Pirenejskiego, Apenińskiego i południowej części Półwyspu Bałkańskiego, oraz Morze Aralskie i Bałtyckie. W Szkocji zawleczony, od ok. 1985 r. szybko się rozprzestrzenia i jest tam uważany za inwazyjny gatunek obcy, wpływający na rodzimą ichtiofaunę, szczególnie przez wyżeranie jej ikry^[4].

Żyje w jeziorach, zbiornikach zaporowych, dużych rzekach, starorzeczach, oraz słonawych wodach przybrzeżnych – unika szybko płynących rzek górskich oraz wód silnie zarośniętych. Przebywa w głębszych partiach wody w pobliżu dna, w mniejszych lub większych stadach, często w towarzystwie narybku okonia, sandacza oraz karpiowatych. Dość odporny na zanieczyszczenia wody.

Opis

Osiąga przeciętnie 15–20 cm długości (maksymalnie 25 cm). Ciało lekko wygrzbiecone, barwy zielonkawej, usiane licznymi ciemnobrązowymi plamkami, linia naboczna nie sięga do płatwy odbytowej. Liczba łusek wzdłuż ciała 35-40^[5]. Całe ciało, z wyjątkiem głowy, pokrywają mocno osadzone w skórze drobne, szorstkie łuski. Obie płetwy grzbietowe łączą się ze sobą. Płetwy brzuszne położone w dolnej części ciała, tuż za nasadą płetw piersiowych. Pysk jest mały i tępy, zakończony niewielką paszczą, uzbrojoną w liczne, drobne ząbki. Pokrywa skrzelowa jest zakończona ostrym kolcem.

Grzbiet szarawozielony lub brązowoszary, pokryty niewyraźnymi, czarnymi plamami, boki jasnobrązowe, brzuch żółtawobiały, ciemno nakrapiany. Pokrywy skrzelowe z metalicznym połyskiem. Płetwy grzbietowe i ogonowa szarobrązowe, gęsto nakrapiane ciemnymi plamkami. Płetwy brzuszne i odbytowa ciemnożółte lub szarawo-czerwone.

Odżywianie

Najintensywniej żeruje w godzinach rannych. Młode osobniki żywią się planktonem i bentosem, dorosłe zjadają głównie bezkręgowce bentosowe: larwy komarów oraz ochotkowatych, a także poczwarki muchówek, kiełże oraz larwy jętek), zjada również wodopójki, małżoraczki, widłonogi i ikrę innych gatunków ryb.

Rozród

W Polsce tarło odbywa się od połowy kwietnia do końca maja. Tarło jest porcyjne i odbywa się w 2 lub 3 rzutach. Ikra, w liczbie od 1 tys. do 6 tys., składana jest w galaretowatych wstęgach na roślinności podwodnej lub żwirowatym i kamienistym dnie. W wieku 4–5 lat jazgarz mierzy mniej niż 10 cm długości.

Zobacz też

• Ryby Polski

Przypisy

Bibliografia

• Brylińska M. (Red.) – Ryby słodkowodne Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, Warszawa, ISBN 83-01-13100-4
• Rudnicki A. – Ryby wód polskich, WSiP, Warszawa 1989