Jełowiccy herbu Jełowicki

Herby Jełowickich
Herb Jełowicki
Herb Jełowicki II
Herb Jełowicki III (odmiana książęca)

Jełowiccy herbu własnego, znani również jako Jałowieccy[1] – żyjący do dziś[2], polski ród szlachecki, pochodzenia ruskiego. Używają przydomku Bożeniec[3]. Należeli do jednego z najbardziej zasłużonych i najwybitniejszych rodów w Rzeczypospolitej. Na przestrzeni dziejów członkowie tego rodu piastowali liczne funkcje dygnitarskie i kościelne. W swej historii Jełowiccy wielokrotnie przelewali krew w obronie ustroju Polski.

Członkowie rodu Jełowickich wiązali się z takimi rodami jak Czartoryscy, Woronieccy, Sokolscy, Ostrogscy czy Wiśniowieccy[4].

Etymologia nazwiska

Nazwisko Jełowickich ma charakter odmiejscowy, a dokładniej od Jałowicz (Jełowicz), obecnie zlokalizowanych na Wołyniu, gdzie wzmiankowani byli w Metryce Wołyńskiej w 1528 roku[5].

Tytuł książęcy

Tytuł książęcy Jełowickich wzbudzał wśród heraldyków wiele kontrowersji. Kasper Niesiecki w swym dziele podał informację jakoby Jełowiccy mieli pochodzić od książąt perejasławskich. Tego samego zdania był Józef Jabłonowski, który wyprowadził ich od Izasława, księcia perejasławskiego, wraz z innymi rodami książęcymi[3].

Adam Kosiński dodaje do tego, że Jełowiccy prawdopodobnie są linią zgasłej rodziny książęcej – Kropotków, a tytuł książęcy zarzucili w XVI-tym wieku. Powodem do tego twierdzenia była okoliczność, że członkowie Kropotków od posiadanej wówczas przez nich miejscowości Jełowicz, podpisywali się w dokumentach jako Jełowiccy (innymi słowy: z Jełowic)[3].

Przeciw książęcemu pochodzeniu Jełowickich stał Józef Wolff, który w swojej pracy przeznaczonej rodom kniaziowskim stwierdził, że protoplasta Jełowickich, Paszko Bożeniec Jełowicki, był zwykłym szlachcicem[3].

Nie podlega jednak dyskusji, że pochodzenie książęce Jełowickich zostało im przyznane dekretem komisji legitymacyjnej i zatwierdzone przez rosyjską Heroldię dnia 28 lutego 1841 roku[4].

Historia

Zdjęcie powstańców listopadowych, Wacława Jełowickiego z trzema synami

Według Wolffa, początków rodu Jełowickich należy szukać na Wołyniu, tam też w 1444 roku, protoplasta rodziny, Paszko Bożeniec Jełowicki[a], otrzymał nadanie miejscowości Łanowce (powiat krzemieniecki na Wołyniu) od Kazimierza Jagiellończyka. Historyk Teodor Żychliński, określa dom Jełowickich jako jeden z najdawniejszych na Wołyniu, spokrewniony z najstarszymi rodami z tego regionu[4].

Metryka Wołyńska z 1528 roku wspomina o istnieniu Hniewosza Jełowickiego[6].

Miejscowość Łanowce przechodząc z pokolenia na pokolenie znalazła się w połowie XVI wieku w posiadaniu potomka Paszka – Hniewosza, syna Iwana. O wydarzeniu tym świadczy zachowany dokument przyznania miejscowości przez króla Zygmunta II Augusta w 1565 roku. Od tego momentu miejscowość Łanowce należała do rodu Jełowickich aż do 1848 roku[4].

W pewnym momencie Jełowiccy przenieśli się z Wołynia do województwa bracławskiego, w którym mieli znaczne dobra ziemskie. Ziemie powiększyły się znacząco po otwarciu portu odeskiego w 1794 roku. Z biegiem czasu bogacili się coraz szybciej, żyjąc z nowego handlu i żyznych ziem, w których posiadaniu byli. Stefan Jełowicki ożeniony z Iwankiewiczówną, otrzymał znaczny zapis od bezdzietnego Antoniego Jaroszyńskiego, i nabył Siennicę[4].

W 1830 roku Jełowiccy dali przykład szczerego poświęcenia do ojczyzny. Wacław z trzema synami (Edwardem, Eustachym i Aleksandrem) stanął do walki w powstaniu listopadowym. Poproszony o powrót do domu z synami odrzekł, że chce spłacić swój dług i nikt nie może go w tej kwestii zastąpić. Poświęcenie Jełowickich było uwieńczone śmiercią Wacława na polu bitwy w 1831 roku[4][7].

Gałęzie

Rozgałęzienie linii Jełowickich, opracowanie na podstawie tekstu poniżej:

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Linia
Główna
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Linia
Milczańsko-Kamieniecka
 
 
 
 
Linia
Łanowiecka
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Linia
Ozenińska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Linia
Łanowiecka
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Linia
Ozenińska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Linia
Mirohowska
 
 
Linia
Sokulska
 
 
 
 
Linia
Łanowiecka
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Linia
Ozenińska-Arentowska
 
 
 
 
Linia
Mychlińska
 
 
Linia
Miroboska
 
 
 
 
Linia
Hranowska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Gniewosz Jełowicki (zm. 1565), miał czterech synów. Z czego drugi syn, Antoni zapoczątkował linię Milczańsko-Kamieniecką, a od trzeciego syna Sawy, idzie linia Łanowiecka[4].

Sawa miał synów Hieronima, Adriana i Krzysztofa. Hieronim kasztelan Chełmski zszedł bezpotomnie[4].

Adrian, dał początek linii Ozenińskiej, która rozdzieliła się na Ozenińską i Mirohoską. Ozenińska rozdzieliła się na Ozenińską Arentowską i Mychlińską. Szczep Mirohowski rozdzielił się na gałęzie Hranowską i Miroboską[4].

Krzysztof natomiast, dał początek linii Łanowieckiej, która na pradziadowskich została dobrach; przez wniosek po księżniczce Sokulskiej rozdzieliła się na dwa szczepy: Sokulski i Lanowiecki. Szczep Sokulski zszedł bez potomków płci męskiej[4].

Z linii Lanowieckiej natomiast pochodzą trzej rodzeni bracia, Konstanty Stefan i Wacław. Wacław poległ pod Danowem, jest ojcem zamordowanego Edwarda i Aleksandra[4]. Potomkowie min. Edwarda żyją do dziś w Polsce.

Znani członkowie rodu

Portret Hortensji z Jełowickich Sobańskiej, córki Wacława i Honoraty, Wojciech Stattler 1836

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Paszko jest najstarszym znanym nam członkiem rodu Jełowickich.

Przypisy

  1. ↑ Uruski 1909 ↓, s. 57.
  2. ↑ Minakowski ↓.
  3. ↑ a b c d Wolff 1895 ↓, s. 660.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Żychliński 1893 ↓, s. 217.
  5. ↑ Вінниченко 2009 ↓.
  6. ↑ Niesiecki 1839 ↓, s. 486.
  7. ↑ Wrotnowski, Felix (1838). Powstanie na Wołyniu, Podolu i Ukrainie w Roku 1831. Tom II. Paryż: z Kśięgarni i Drukarni Polskiej. s. 277
  8. ↑ Minakowski c ↓.
  9. ↑ Minakowski f ↓.
  10. ↑ Minakowski b ↓.
  11. ↑ Minakowski h ↓.
  12. ↑ Minakowski k ↓.
  13. ↑ Minakowski i ↓.
  14. ↑ Minakowski g ↓.
  15. ↑ Minakowski d ↓.
  16. ↑ Minakowski e ↓.
  17. ↑ Minakowski j ↓.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Alexandre Jelowicki - Vinceslas Jelowicki - Eustache Jelowicki - Edouard Jelowicki (BM 1932,0509.486).jpg
Portrait of the father and three sons of the Jełowicki family, all three-quarter length, stading; Aleksander on the left, looking left, with his right hand on waist and his left hand on a muskett; his father Waclaw next to him, lookin right, wearing a furred cloak, holding hands with Edward that stands looking at the viewer on the far right; between Waclaw and Edward it is possible to see the face of Eustachy; vigentte.
Lithograph on chine-collé
POL COA Jełowicki II.png
Autor: Ta grafika została stworzona za pomocą Adobe Photoshop przez Guccee (Guccee)., Licencja: CC BY-SA 4.0
Herb Jełowicki II