Jeżozwierz

Jeżozwierz
	Hystrix
	Linnaeus, 1758
	; Przedstawiciel rodzaju – jeżozwierz afrykański (H. cristata)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	jeżozwierzowce
Infrarząd	jeżozwierzokształtne
(bez rangi)	incertae sedis
Rodzina	jeżozwierzowate
Rodzaj	jeżozwierz
	Typ nomenklatoryczny
	Hystrix cristata Linnaeus, 1758
Synonimy
	Histrix: Cuvier, 1798; Acanthion F. Cuvier, 1823; Acantherium J.E. Gray, 1847; Lamprodon Wagner, 1848; Orenomys Aymard, 1855; Acanthochoerus J.E. Gray, 1866; Oedocephalus J.E. Gray, 1866; Oreomys: Trouessart, 1881; Thecurus Lyon, 1907; Miohystrix Kretzoi, 1951;
Gatunki
	23 gatunki (w tym 15 wymarłych) (zobacz opis w tekście)
	23 gatunki (w tym 15 wymarłych) (zobacz opis w tekście)

Jeżozwierz^[13] (Hystrix) – rodzaj ssaka z rodziny jeżozwierzowatych (Hystricidae).

Występowanie

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w^[14]^[15]^[16]:

Afryce (Libia, Algieria, Maroko, Mauretania, Senegal, Gambia, Gwinea Bissau, Sierra Leone, Liberia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Mali, Burkina Faso, Ghana, Togo, Benin, Niger, Nigeria, Kamerun, Czad, Sudan, Erytrea, Dżibuti, Somalia, Etiopia, Kongo, Demokratyczna Republika Konga, Rwanda, Burundi, Uganda, Kenia, Tanzania, Malawi, Zambia, Angola, Namibia, Botswana, Zimbabwe, Mozambik, Eswatini, Lesotho i Południowa Afryka; być może Republika Środkowoafrykańska i Egipt),
Azji (Turcja, Izrael, Jordania, Syria, Jemen, Arabia Saudyjska, Gruzja, Armenia, Irak, Iran, Kazachstan, Turkmenistan, Afganistan, Chiny, Pakistan, Indie, Sri Lanka, Bangladesz, Mjanma, Nepal, Laos, Wietnam, Tajlandia, Malezja, Filipiny, Brunei i Indonezja; być może Kirgistan, Tadżykistan i Uzbekistan),
Europie (Włochy).

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 450–930 mm, długość ogona 60–190 mm, długość tylnej stopy 69–114 mm, długość ucha 25–48 mm; masa ciała 3,8–27 kg^[15].

Systematyka

Etymologia

Hystrix: gr. υστριξ ustrix „jeżozwierz”, być może od υς us „wieprz”; θριξ thrix, τριχος trikhos „włosy”^[17].
Acanthion: gr. ακανθιων akanthiōn „jeżozwierz”^[18]. Gatunek typowy: Acanthion javanicum F. Cuvier, 1823.
Acantherium: gr. ακανθα akantha „kolec”; θηριον thērion „dzike zwierzę”, od θηρ thēr, θηρος thēros „zwierzę”^[18]. Gray podał dwa gatunki: Acanthion javanicum F. Cuvier, 1823 oraz Acanthion flemingii J.E. Gray, 1847 (nomen dubium; mieszaniec samca Hystrix javanicus i samicy Hystrix cristata, wyhodowany w Surrey Zoological Gardens^[18]).
Lamprodon: gr. λαμπρος lampros „błyszczący, świecący, lśniący”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”^[19]. Gatunek typowy: †Lamprodon primigenius Wagner, 1848.
Orenomys: gr. ορος oros, ορεος oreos „góra”; μυς mus, μυος muos „mysz”^[20]. Gatunek typowy: †Orenomys claveris Aymard, 1855.
Acanthochoerus: gr. ακανθα akantha „kolec”; χοιρος choiros „świnia”^[18]. Gatunek typowy: Acanthochoerus grotei J.E. Gray, 1866 (= Hystrix brachyura Linnaeus, 1758).
Oedocephalus: gr. οίδέω oideō „puchnąć, być obrzmiałym”; -κεφαλος -kephalos „-głowy”, od κεφαλη kephalē „głowa”^[21]. Gatunek typowy: Acanthion cuvieri J.E. Gray, 1847 (= Hystrix cristata Linnaeus, 1758).
Thecurus: gr. θηκη thēkē „skrzynia, pudło, kapsuła”^[22]; ουρα oura „ogon”^[23]^[11]. Gatunek typowy: Thecurus sumatrae Lyon, 1907.
Miohystrix: miocen^[24]; rodzaj Hystrix Linnaeus, 1758 (jeżozwierz). Gatunek typowy: †Miohystrix parvae Kretzoi, 1951.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące podrodzaje wraz z gatunkami^[14]^[13]:

Thecurus Lyon, 1907
- Hystrix sumatrae (Lyon, 1907) – jeżozwierz sumatrzański
- Hystrix crassispinis (Günther, 1877) – jeżozwierz grubokolcy
- Hystrix pumila (Günther, 1879) – jeżozwierz palawański
Acanthion F. Cuvier, 1823
- Hystrix brachyura Linnaeus, 1758 – jeżozwierz malajski
- Hystrix javanica (F. Cuvier, 1823) – jeżozwierz jawajski
Hystrix Linnaeus, 1758
- Hystrix cristata Linnaeus, 1758 – jeżozwierz afrykański
- Hystrix africaeaustralis Peters, 1852 – jeżozwierz południowoafrykański
- Hystrix indica Kerr, 1792 – jeżozwierz indyjski

Opisano również gatunki wymarłe^[25]:

Hystrix aryanensis Şen, 2001
Hystrix brevirostra Wang & Qiu, 2020
Hystrix caucasica (Argyropulo, 1939)
Hystrix claveris (Aymard, 1855)
Hystrix depereti Şen, 2001
Hystrix gansuensis Wang & Qiu, 2002
Hystrix kiangsenensis Wang, 1931
Hystrix lagrelli Lönnberg, 1924
Hystrix makapanensis Greenwood, 1958
Hystrix parvae (Kretzoi, 1951)
Hystrix paukensis Nishioka, Zin Maung Maung Thein, Egi, Tsubamoto, Nishimura, Ito, Thaung Htike & Takai, 2011
Hystrix primigenia (Wagner, 1848)
Hystrix refossa Gervais, 1852
Hystrix trofimovi Shevyreva, 1986
Hystrix zhengi Van Weers & Zhang, 1999

Gatunki o nieokreślonej pozycji systematycznej (nomen dubium)^[25]:

Acanthion flemingii J.E. Gray, 1847
Acanthochoerus bartletti J.E. Gray, 1866

Uwagi

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Hystrix Linnaeus, 1758.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Orenomys Aymard, 1855.

Przypisy

↑ Hystrix, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 56. (łac.)
↑ G. Cuvier: Tableau élémentaire de l’histoire naturelle des animaux. Paris: Baudouin, 1798, s. 130. (fr.)
↑ F. Cuvier. Examen des ESpèces du Genre Porc-épic, et formation des genres ou sous-genres Acânthion, Eréthizori, Sinéthère et Sphiggure. „Mémoires du Muséum d’Histoire Naturelle”. 9, s. 425, 431, 1823 (fr.).
↑ J.E. Gray. On the porcupines of the Older or Eastern Continent, with descriptions of some new species. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 15, s. 102, 1847 (ang.).
↑ J.A. Wagner. Urweltliche Säugethier-Ueberreste aus Griechenland. „Abhandlungen der Mathematisch-Physikalischen Klasse der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften”. 5 (2), s. 374, 1848 (niem.).
↑ J. Dorlhac. Notice géologique sur le cratère de Coupet et sur son gisement de gemmes et d’ossements fossiles. „Annales de la Société d’Agriculture, Sciences, Arts et Commerce du Puy”. 19, s. 507, 1855 (fr.).
↑ Gray 1866 ↓, s. 309.
↑ Gray 1866 ↓, s. 308.
↑ É.L. Trouessart. Synopsis systematicus et geographicus Mammalium tam viventium quam fossilium. „Bulletin de la Société d’Études scientifiques d’Angers”. 10, s. 106, 1881 (fr.).
↑ ^a ^b M.W. Lyon. Notes on the porcupines of the Malay Peninsula and Archipelago. „Proceedings of the United States National Museum”. 32, s. 582, 1907 (ang.).
↑ M. Kretzoi. A csákvári Hipparion-fauna. „Földtani Közlöny”. 81 (10–12), s. 389, 1951 (węg.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 286. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 542–544. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.)
↑ ^a ^b E. Barthelmess: Family Hystricidae (Old World Porcupines). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 324–329. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.)
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Hystrix. W: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-10-06].
↑ Palmer 1904 ↓, s. 345.
↑ ^a ^b ^c ^d Palmer 1904 ↓, s. 72.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 363.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 479.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 471.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 234.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 247.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 137.
↑ ^a ^b J. Zijlstra: Hystrix (ang.). Hesperomys project. [dostęp 2022-03-10].

Bibliografia

J.E. Gray. On the Species of Porcupines in the Gardens of the Society and in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1866, s. 306-311, 1866 (ang.).
T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904 (ang.).
E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 1. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256. (ang.)

[3] Niepoprawna późniejsza pisownia Hystrix Linnaeus, 1758.

[11] Niepoprawna późniejsza pisownia Orenomys Aymard, 1855.

[itis-1] Hystrix, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Linnaeus-2] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 56. (łac.)

[GCuvier-4] G. Cuvier: Tableau élémentaire de l’histoire naturelle des animaux. Paris: Baudouin, 1798, s. 130. (fr.)

[Cuvier-5] F. Cuvier. Examen des ESpèces du Genre Porc-épic, et formation des genres ou sous-genres Acânthion, Eréthizori, Sinéthère et Sphiggure. „Mémoires du Muséum d’Histoire Naturelle”. 9, s. 425, 431, 1823 (fr.).

[Gray-6] J.E. Gray. On the porcupines of the Older or Eastern Continent, with descriptions of some new species. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 15, s. 102, 1847 (ang.).

[Wagner-7] J.A. Wagner. Urweltliche Säugethier-Ueberreste aus Griechenland. „Abhandlungen der Mathematisch-Physikalischen Klasse der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften”. 5 (2), s. 374, 1848 (niem.).

[Aymard-8] J. Dorlhac. Notice géologique sur le cratère de Coupet et sur son gisement de gemmes et d’ossements fossiles. „Annales de la Société d’Agriculture, Sciences, Arts et Commerce du Puy”. 19, s. 507, 1855 (fr.).

[CITEREFGray1866[https://biodiversitylibrary.org/item/90954#page/393/mode/1up_309]-9] Gray 1866 ↓, s. 309.

[CITEREFGray1866[https://biodiversitylibrary.org/item/90954#page/392/mode/1up_308]-10] Gray 1866 ↓, s. 308.

[Trouessart-12] É.L. Trouessart. Synopsis systematicus et geographicus Mammalium tam viventium quam fossilium. „Bulletin de la Société d’Études scientifiques d’Angers”. 10, s. 106, 1881 (fr.).

[Lyon-13] M.W. Lyon. Notes on the porcupines of the Malay Peninsula and Archipelago. „Proceedings of the United States National Museum”. 32, s. 582, 1907 (ang.).

[Kretzoi-14] M. Kretzoi. A csákvári Hipparion-fauna. „Földtani Közlöny”. 81 (10–12), s. 389, 1951 (węg.).

[Cichocki&inni-15] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 286. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)

[Burgin&inni-16] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 542–544. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.)

[Barthelmess-17] E. Barthelmess: Family Hystricidae (Old World Porcupines). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 324–329. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.)

[Wilson&Reeder-18] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Hystrix. W: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-10-06].

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/page/27792092_345]-19] Palmer 1904 ↓, s. 345.

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/page/27791819_72]-20] Palmer 1904 ↓, s. 72.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792110_363]-21] Palmer 1904 ↓, s. 363.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792226_479]-22] Palmer 1904 ↓, s. 479.

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/page/27792218_471]-23] Palmer 1904 ↓, s. 471.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=264_234]-24] Jaeger 1944 ↓, s. 234.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=277_247]-25] Jaeger 1944 ↓, s. 247.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=167_137]-26] Jaeger 1944 ↓, s. 137.

[Zijlstra-27] J. Zijlstra: Hystrix (ang.). Hesperomys project. [dostęp 2022-03-10].

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[b]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne