Jean-Baptiste Greuze

Jean-Baptiste Greuze

Autoportret (ok. 1785)
Data i miejsce urodzenia	21 sierpnia 1725 Tournus
Data i miejsce śmierci	4 marca 1805 Paryż
Narodowość	francuska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	rokoko, neoklasycyzm
Ważne dzieła
Rozbite lustro Ojcowskie przekleństwo Rozpieszczone dziecko Martwy ptaszek Gitarzysta

Gitarzysta (1757), Muzeum Narodowe w Warszawie

Nagrobek artysty na cmentarzu Montmartre

Jean-Baptiste Greuze (ur. 21 sierpnia 1725 w Tournus, zm. 4 marca 1805 w Paryżu) – francuski „malarz moralista”^[1] i rysownik, wolnomularz^[2].

Życiorys

Uczył się początkowo w Lyonie, później w Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby w Paryżu. W latach 1755–1757 przebywał we Włoszech, studiując dzieła starych mistrzów. Wystawiał w paryskim Salonie, szybko zdobywając znaczną popularność. W 1755 został członkiem stowarzyszonym Akademii Francuskiej, jednak nigdy nie uzyskał pełnego członkostwa.

Twórczość Greuze’a łączy cechy rokoka i neoklasycyzmu. Artysta szukał inspiracji w malarstwie holenderskim i włoskim. Najbardziej znane są jego sentymentalne sceny rodzajowe o głębokiej wymowie moralizatorskiej, których bohaterami byli przedstawiciele niższych klas społecznych. Na temat tych prac entuzjastycznie pisał Denis Diderot, który podkreślał ich związek z poglądami Jana Jakuba Rousseau^[3]. Oprócz scen rodzajowych artysta tworzył również portrety. Szczególnie cenione są przedstawienia młodych kobiet zawierające subtelne, erotyczne podteksty.

Po rewolucji francuskiej Greuze stracił zarówno popularność, jak i środki do życia. Za panowania Napoleona Bonaparte bezskutecznie próbował odzyskać utraconą pozycję. Zmarł w biedzie i samotności w 1805^[4].

W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się jego obraz Gitarzysta namalowany w czasie pobytu autora w Rzymie^[5].

Wybrane dzieła

• Młody mężczyzna w kapeluszu – 1750, 61 × 50 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Portret Louisa de Silvestre’a, dyrektora Akademii Królewskiej – 1753, 73 × 60 cm, Stara Pinakoteka, Monachium
• Gitarzysta lub Ptasznik strojący gitarę – 1755-57, 64 × 48 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Gitarzysta – 1755-60, 71 × 65 cm, Musée des Beaux-Arts, Nantes
• Chłopiec z książką do nauki – ok. 1757, 62 × 48 cm, National Gallery of Scotland, Edynburg
• Ange Laurent de Lalive de Jully – ok. 1759, 117 × 88,5 cm, National Gallery of Art, Waszyngton
• Portret młodej dziewczyny – 1760, 47 × 38,9 cm, Wallraf-Richartz-Museum, Kolonia
• Danae – 1760-70, 33 × 41 cm, Luwr, Paryż
• Wiejska narzeczona (Wiejskie zrękowiny) – 1761, 90 × 118 cm, Luwr, Paryż
• Praczka – 1761, 40,6 × 32,7 cm, J. Paul Getty Museum, Los Angeles
• Portret mężczyzny – 1763, 64,7 × 54,8 cm, National Gallery w Londynie
• Rozbite lustro – 1763, 56 × 46 cm, Wallace Collection, Londyn
• Georges Wille – 1763, 149 × 124,5 cm, Musée Jacquemart-André, Paryż
• Claude Henri Watelet – 1763-65, 115 × 188 cm, Luwr, Paryż
• Paralityk albo dobre wychowanie dzieci – 1763, 116 × 146 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Rozpieszczone dziecko – 1765, 67 × 56 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Zeus pod postacią orła nawiedza nimfę Ajginę – 1768-71, 146,7 × 195,9 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
• Étienne Jeaurat – ok. 1769, 81 × 65 cm, Luwr, Paryż
• Cesarz Septymiusz Sewerus upominający Karakallę – 1769, 142 × 160 cm, Luwr, Paryż
• Sophie Arnould – ok. 1773, 49,6 × 39,3 cm, Wallace Collection, Londyn
• Mleczarka – 106 × 86 (owal), Luwr, Paryż
• Dobroczynna dama – 1775, 114 × 147 cm, Musée des Beaux-Arts, Lyon
• Ojcowskie przekleństwo (Niewdzięczny syn) – 1777, 130 × 162 cm, Luwr, Paryż
• Ojcowskie przekleństwo (Ukarany syn) – (1777), 130 × 163 cm, Luwr, Paryż
• Lament nad upływającym czasem lub Skarga zegarka – ok. 1775, 79 × 60 cm, Stara Pinakoteka, Monachium
• Portret księcia Pawła Stroganowa jako dziecka – 1778, 50 × 40 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Poranna modlitwa – ok. 1780, 66,5 × 52 cm, Musée Fabre, Montpellier
• Młoda kobieta w białym kapeluszu – 1780, 56,8 × 46,5 cm, Museum of Fine Arts, Boston
• Autoportret – 1780-90, 56 × 46 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Bachantka – 1780-90, 45,7 × 37,3 cm, Wallace Collection, Londyn
• Autoportret – ok. 1785, 73 × 59 cm, Luwr, Paryż
• Rozbity dzban – 1785, 108 × 86 cm, Luwr, Paryż
• Wizyta księdza (Wdowa i ksiądz) – 1786, 126 × 160,5 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Kontemplacja – ok. 1790, 41 × 32,4 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
• Dziewczynka z lalką – ok. 1795, 47 × 38 cm, Luwr, Paryż
• Portret pani de Porcin – 1799, 72 × 57 cm, Musée des Beaux-Arts, Angers
• Martwy ptaszek – 1800, 68 × 55 cm, Luwr, Paryż

Galeria

Sceny rodzajowe

Portrety

Przypisy

Bibliografia

• 111 Arcydzieł Muzeum Narodowego w Warszawie, pod red. Doroty Folgi-Januszewskiej, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza ; Muzeum Narodowe w Warszawie, 2000, ISBN 83-88072-31-5 (KAW).
• Leksykon malarstwa od A do Z, Warszawa: Muza S.A., 1992, ISBN 83-7079-076-3.
• Waldemar Łysiak, Malarstwo białego człowieka, t. 6, wyd. 2, Warszawa: Noblis, 2011. ISBN 978-83-60297-48-3.
• Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h. f. ullmann, 2007, ISBN 978-3-8331-2131-9.

Literatura dodatkowa

• Waldemar Łysiak: Malarstwo białego człowieka. T. 7. Warszawa: Chicago: Wydawnictwo Andrzej Frukacz „Ex Libris” – Galeria Polskiej Książki, 2000. ISBN 83-88455-01-X (t. 7).

Linki zewnętrzne

• Wybór biografii malarza (ang.)
• Jean-Baptiste Greuze w Artcyclopedia.com (ang.)
• Życie i twórczość (fr.)