Jean-Claude Van Damme

Jean-Claude Van Damme

(c) Georges Biard, CC BY-SA 3.0 Jean-Claude Van Damme (2010)
Imię i nazwisko	Jean-Claude Camille François Van Varenberg
Data i miejsce urodzenia	18 października 1960 Berchem-Sainte-Agathe, Belgia
Zawód	aktor, scenarzysta, producent filmowy, reżyser, kaskader, choreograf
Współmałżonek	Maria Rodriguez (1980-1984; rozwód) Cynthia Derderian (1985-1986; rozwód) Darcy LaPier (1994-1997; rozwód) Gladys Portugues (1987-1992; od 1999)
Lata aktywności	od 1984
Strona internetowa

(c) Georges Biard, CC BY-SA 3.0

Jean-Claude Van Damme (1993)

Jean Claude Van Damme, właściwie Jean-Claude Camille François Van Varenberg^[1][2] (ur. 18 października 1960 w Berchem-Sainte-Agathe) – belgijski aktor, scenarzysta, producent i reżyser, znany przede wszystkim z kina akcji, nazywany „muskułami z Brukseli” (ang. „muscles from Brussels”)^[3][4].

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Berchem-Sainte-Agathe^[5][6], w dzielnicy Brukseli, jako jedyny syn Eliany Van Varenberg i Eugène’a Van Varenberga, księgowego i sprzedawcy kwiatów^[7]. Jego ojciec pochodził z Brukseli i był dwujęzyczny, a matka była Flamandką^[8]. Babka ze strony ojca była Żydówką^[8]. Wychowywał się z siostrą Veronique. Mając jedenaście lat zaczął trenować wschodnie sztuki walki i kulturystykę; jego ojciec zapisał go do szkoły shōtōkan (zdobył czarny pas)^[9]. W latach 1976-1982 Van Damme stoczył kilkadziesiąt walk karate (głównie w formułach light i semi contact). W 1979 był członkiem belgijskiej reprezentacji, która zdobyła w Brukseli drużynowe mistrzostwo Europy EKU w formule semi contact^[10]. W okresie tym stoczył też kilkanaście wygranych walk w kick-boxingu w formule full contact^[11].

W wieku szesnastu lat rozpoczął pięcioletnie studia baletowe^[12]. Zaproponowano mu wstąpienie do zespołu baletowego. Ofertę jednak odrzucił. Jako 18-latek trenował w California Gym w Brukseli^[13]. W 1981 wyjechał do Los Angeles^[14], mówił tylko po francusku i flamandzku. Początkowo pracował dorywczo jako kierowca limuzyny, taksówkarz, instalator dywanów, barman, ochroniarz i doręczyciel pizzy. W międzyczasie uczył się poprawnej wymowy języka angielskiego.

Kariera

Van Damme (2007)

W 1983 pod pseudonimem Jean-Claude Van Damme znalazł się na planie dreszczowca Cujo, jednak ostatecznie zdjęcia z jego udziałem zostały wycięte. Rok później jako Jean-Claude Vandam pojawił się w 48-minutowej niezależnej komedii o homoseksualistach Monako na zawsze (Monaco Forever, 1984) jako czarny charakter, gej-karateka^[15]. Następnie wystąpił we francuskim dramacie Ulica barbarzyńców (Rue barbare, 1984) i komedii muzycznej Breakdance (Breakin, 1984) z udziałem Ice’a-T. Był także koordynatorem kaskaderów w wojennym filmie akcji Zaginiony w akcji (Missing in Action, 1984) z Chuckiem Norrisem.

W 1986 w restauracji w Beverly Hills spotkał izraelskiego reżysera i producenta filmowego Menahema Golana i zademonstrował mu swoje umiejętności wschodnich sztuk walki^[16]. W dramacie sensacyjnym Bez odwrotu (No Retreat, No Surrender, 1986) zagrał postać Iwana – nowo kreowanego mistrza karate. Przełomem w jego karierze filmowej stała się rola znakomitego wojownika Franka Duxa, założyciela pierwszej w Stanach Zjednoczonych szkoły ninjutsu, w opartym na prawdziwych zdarzeniach sportowym filmie akcji Krwawy sport (Bloodsport, 1988), za którą jednak zdobył nominację do Złotej Maliny jako najgorszy debiut aktorski. W dramacie sensacyjnym Czarny orzeł (Black Eagle, 1988) pojawił się jako czarny charakter – zimny i zdeterminowany agent KGB^[17]. Był samotnym wojownikiem walczącym z armią futurystycznych piratów w filmie fantastycznonaukowym Cyborg (1989)^[18].

W 1990 spróbował swoich sił jako scenarzysta niezależnego filmu Lwie Serce (Lionheart), gdzie zagrał postać żołnierza legii cudzoziemskiej. W sensacyjnym dramacie fantastycznonaukowym Ronalda Emmericha Uniwersalny żołnierz (Universal Soldier, 1992)^[19] został obsadzony w roli protagonisty Luca Deveraux – żołnierza-cyborga GR44, przeciwnika Dolpha Lundgrena^[20]. Emmerich miał ambicje, aby konflikt dwóch żołnierzy przywodził na myśl Czas apokalipsy^[21]. W 1992 Van Damme i Lundgren promowali Uniwersalnego żołnierza na 45. Festiwalu Filmowym w Cannes, gdzie na czerwonym dywanie obaj cedząc słowa przepychali się na oczach dziennikarzy i ochroniarzy, a tym samym stali bohaterami jednego z najsłynniejszych skandali w historii festiwalu. Po latach Lundgren przyznał, że bójka została dokładnie zaplanowana^[22]. Film Emmericha powstał za 23 mln dolarów i przyniósł producentom 13 mln zysku^[23].

Kolejne produkcje z jego udziałem to melodramat Uciec, ale dokąd? (Nowhere to Run, 1993) z Rosanną Arquette, dreszczowiec Nieuchwytny cel (Hard Target, 1993) i dreszczowiec fantastycznonaukowy Strażnik czasu (Timecop, 1994).

W 1996 zadebiutował jako reżyser dreszczowca przygodowego The Quest z udziałem Rogera Moore, Jamesa Remara i Louisa Mandylora. Za ekranowy duet z Dennisem Rodmanem w dreszczowcu Ryzykanci (Double Team, 1997) otrzymał Złotą Malinę w kategorii najgorsze ekranowe połączenie^[24]. Podwójna rola brutalnego seryjnego mordercy i jego sklonowanej repliki w thrillerze sensacyjnym sci-fi Replikant (Replicant, 2001) przyniosła mu nominację do nagrody Video Premiere.

Van Damme i Lundgren spotkali się planie filmowym wielokrotnie. Zagrali razem w dwóch sequelach Uniwersalnym żołnierzu: Regeneracji (2009) i Uniwersalnym żołnierzu: Dniu odrodzenia (2012), dwóch sequelach Niezniszczalnych 2 (2012) i Niezniszczalnych 3 (2014), a także w dreszczowcu W Otchłani (Black Water, 2018) i filmie animowanym Minionki: Wejście Gru (Minions: The Rise of Gru, 2022).

13 listopada 2013 w serwisie YouTube swoją premierę miała reklamę ciężarówek Volvo z Van Dammem w roli głównej pt.: The Epic Split, którą w ciągu pięciu dni wyświetlono ponad 26 mln razy^[25]. Od 19 sierpnia 2016 do 15 grudnia 2017 występował jako Johnson w serialu sensacyjnym Jean-Claude Van Johnson, wyprodukowanym przez Ridleya Scotta^[26][27].

Powrócił na ekran jako Mistrz Durand w filmie sztuk walki Johna Stockwella Kickboxer: Vengeance (2016) i sequelu Kickboxer: Retaliation (2017) z udziałem Mike’a Tysona; w Kickboxerze (1989) grał Kurta Sloane^[28]. W lutym 2022 poinformował o zakończeniu kariery aktorskiej^[29].

Był na okładkach magazynów takich jak „Bravo” (czerwiec 1991, styczeń 1992), „Details” (wrzesień 1991, styczeń 1996), „Penthouse” (sierpień 1992), „Entertainment Weekly” (styczeń 1993), „Playgirl” (październik 1994), „GQ” (sierpień 1995), „Esquire” (lipiec 2012)^[30] i kilkakrotnie został opisany na łamach „Men’s Health”^[31].

Kontrowersje

W październiku 2011 roku Van Damme, wraz z innymi celebrytami, w tym Hilary Swank, Vanessą-Mae i Sealem, spotkali się z krytyką organizacji praw człowieka za udział w wydarzeniu w Groznym z okazji 35. urodzin czeczeńskiego prezydenta Ramzana Kadyrowa 5 października. Organizacje praw człowieka, które wezwały celebrytów do odwołania swoich występów z powodu nadużyć dokonanych za Kadyrowa, skrytykowały celebrytów za udział w imprezie^[32]. Human Rights Watch opublikowało oświadczenie, w którym stwierdzono: „Ramzan Kadyrow jest powiązany z litanią przerażających naruszeń praw człowieka. W Czeczenii trywializuje cierpienie niezliczonych ofiar łamania praw człowieka^[33].

Życie prywatne

W 1978 poznał Marię Rodriguez, z którą się ożenił 25 sierpnia 1980^[34]. W 1984 rozwiedli się^[34]. 24 sierpnia 1985 poślubił Cynthię Derderian, z którą się rozwiódł w 1986^[34]. 3 stycznia 1987 ożenił się z Gladys Portugues, z którą ma dwoje dzieci – syna Kristophera (ur. 1987)^[35] i córkę Biancę (ur. 1990). Rozwiedli się w 1992^[36]. 3 lutego 1994 poślubił Darcy LaPier, z którą ma syna Nicholasa (ur. 10 października 1995)^[37]. W listopadzie 1997 doszło do rozwodu. 25 czerwca 1999 Van Damme i Gladys Portugues ponownie zawarli związek małżeński. Dzieci Van Damme’a są aktorami – występują wraz z nim w filmach akcji.

Filmografia

Teledyski

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Jean-Claude Van Damme w bazie IMDb (ang.)
• Jean-Claude Van Damme w bazie Notable Names Database (ang.)
• Jean-Claude Van Damme w bazie Filmweb