Jean Daniélou

Jean Daniélou

Kardynał diakon
Fluvium aquae vita
Kraj działania	Francja
Data i miejsce urodzenia	14 maja 1905 Neuilly-sur-Seine
Data i miejsce śmierci	20 maja 1974 Paryż
Miejsce pochówku	?↗
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	jezuici
Prezbiterat	20 sierpnia 1938
Nominacja biskupia	11 kwietnia 1969
Sakra biskupia	19 kwietnia 1969
Kreacja kardynalska	28 kwietnia 1969 Paweł VI
Kościół tytularny	San Saba

Jean-Guinole-Marie Daniélou (ur. 14 maja 1905, Neuilly-sur-Seine, zm. 20 maja 1974, Paryż) – francuski historyk teologii, kardynał, jezuita, pionier odnowy teologii katolickiej przez powrót do źródeł biblijnych.

Życie

Syn Madeleine Clamorgan i Charles’a Daniélou, polityka i ministra zdrowia Francji. W 1927 wstąpił do zakonu jezuitów. Po jedenastu latach, 20 sierpnia 1938 przyjął święcenia kapłańskie. Studiował na Sorbonie, uzyskując tytuł docteur dès lettres. W Instytucie Katolickim w Paryżu obronił doktorat z teologii. W tej uczelni też w 1943 został profesorem historii początków chrześcijaństwa. W tym samym roku, razem z Henri de Lubakiem i dwoma innymi jezuitami zainicjował wydawanie serii patrystycznej Sources chrétiennes. W 1962 został ekspertem Soboru Watykańskiego II. Po kilkukrotnych odmowach został w 1969 biskupem i kardynałem (jednocześnie arcybiskupem tytularnym Taorminy), a w 1972 członkiem Akademii Francuskiej.

Badał wpływ judaizmu i hellenizmu na powstawanie chrześcijaństwa. Zajmował się teologią historii. Zdaniem Daniélou Bóg prowadzi dialog z ludzkością, tworząc ciąg zdarzeń stosowny do okoliczności dziejowych, który zmierza ku zbawieniu.

Śmierć

Jean Daniélou zmarł 20 maja 1974 roku, w mieszkaniu „Mimi” Santoni, prostytutki z ulicy Dulong w Paryżu. Po przybyciu na miejsce karetki pogotowia był całkowicie rozebrany. Prawdopodobną przyczyną śmierci kardynała był zawał serca podczas orgazmu^[1][2]. Zakon jezuitów, chcąc zapewne uniknąć skandalu, zaraz po tym zdarzeniu przedstawił na łamach „Le Figaro” inną wersję wydarzeń. Ich zdaniem Daniélou odwiedził prostytutkę, aby wesprzeć ją finansowo, i odszedł „w apostolskiej epektasis, na spotkanie Boga żywego”. Podobnie sprawę tłumaczył kardynał Giovanni Battista Re, bliski współpracownik Jana Pawła II i kardynał Paul Poupard, przyjaciel Daniélou. Ich zdaniem ten udał się do prostytutki, by „odkupić jej grzechy” i „ocalić jej duszę”. Wyjaśnienia te stały się obiektem drwin ze strony opinii publicznej^[3].

Rodzina

Brat Jeana Daniélou, Alain, był znanym hinduistą. Był również homoseksualistą i żył w długotrwałym związku ze szwajcarskim fotografem Raymondem Burnierem. Kardynał starał się wspierać brata, także w wymiarze religijnym – od 1943 roku co miesiąc odprawiał msze dla homoseksualistów^[3].

Prace teologiczne

Główne wydawnictwa książkowe

• Le Signe du Temple (1942), przekł. polski: Znak Świątyni, czyli o obecności Boga, w: Trójca Święta i tajemnica egzystencji, tłum. M. Tarnowska, Kraków: Znak 1994, s. 77–134 ISBN 83-7006-227-X.
• Platonisme et théologie mystique. Essai sur la spiritualité de Saint Grégoire de Nysse (1944)
• Le mystère du salut des nations (1946)
• Le mystère de l’avent (1948)
• Origène (1949)
• Sacramentum futuri. Études sur les origines de la typologie biblique (1950)
• Bible et liturgie: la theologie biblique des Sacrements et des fetes d’apres les Peres de l’Eglise (1951)
• Les anges et leur mission: d’aprés les Pères de l’Église (1952)
• Essai sur le mystère de l’histoire (1953)
• L’eglise d’orient a la fin du IV siecle (1954)
• Dieu et nous (1956), wydanie polskie: Bóg i my, w: Bóg i my. W stronę Chrystusa, Aniela Urbanowicz (przekład), Kraków: Znak 1965, s. 7–157.
• Aproches du Christ, wydanie polskie: W stronę Chrystusa, w: Bóg i my. W stronę Chrystusa, Aniela Urbanowicz (przekład), Kraków: Znak 1965, s. 159–334.
• Les saints paiens de l’ancien testament (1956)
• Les manuscrits de la Mer Morte et les origines du christianisme (1957)
• Philon d’Alexandrie (1958)
• Seria: Historia doktryn chrześcijańskich przed Niceą (Histoire des doctrines chrétiennes avant Nicée):

(1) Théologie du Judéo-Christianisme (1958 i 1974); wydanie polskie: Teologia judeochrześcijańska. Historia doktryn chrześcijańskich przed Soborem Nicejskim. ks. Stanisław Basista (przekład). Wydawnictwo WAM Seria „Myśl Teologiczna” 39, Kraków 2002, s. 479. ISBN 83-7318-044-3. (2) Message évangélique et culture hellénistique au IIe et IIIe siècles (1961) (3) Les origines du christianisme Latin (1970)

• Wspólnie z I. Marrou: Historia Kościoła. M. Tarnowska (przekład), R. Aubert (wprowadzenie). T. 1: Od początku do roku 600. Warszawa: IW PAX, 1986. ISBN 83-211-0577-7.
• Le chrétien et le monde moderne (1959)
• Scandaleuse vérité (1961)
• Les symboles chrétiens primitifs (1961)
• Au commencement: Genèse 1-11 (1963)
• Les juifs: dialogue entre Jean Daniélou et André Chouraqui (1966)
• La Trinité et le mystère de l’existence (1968), przekł. polski: Trójca Święta i tajemnica egzystencji, tłum. M. Tarnowska w:Trójca Święta i tajemnica egzystencji, Kraków: Znak 1994, s. 15–75 ISBN 83-7006-227-X.
• La crise actuelle de l’intelligence (1969)
• La Résurrection (1969)
• L'être et le temps chez Grégoire de Nysse (1970)
• Pourquoi l’Eglise? (1972)
• Et qui est mon prochain?: mémoires (1974)

Artykuły w j. polskim

• Bóg filozofów, „Znak” nr 6(1947)
• Duch misyjny, „Znak” nr 63 (1959)
• Znaczenie Teilharda de Chardin, „Znak” nr 95 (1962)
• W poszukiwaniu stylu, „Znak” nr 111 (1963)
• Figura i wydarzenie u Melitona z Sardes, „Studia Biblijne i Archeologiczne”, Poznań 1963
• Ojcowie Kościoła a jedność chrześcijan, w: Sz. Pieszczoch, Patrologia, Poznań 1964.

Przypisy

Bibliografia

• Frédéric Martel: Sodoma. Hipokryzja i władza w Watykanie. Warszawa: Agora, 2019, s. 718. ISBN 978-83-268-2789-1.
• Nota biograficzna Akademii Francuskiej: Jean DANIÉLOU (1905-1974).