Jean Françaix

Jean Françaix
Imię i nazwisko	Jean-René Françaix
Data i miejsce urodzenia	23 maja 1912 ; Le Mans
Pochodzenie	francuskie
Data i miejsce śmierci	25 września 1997 ; Paryż
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor
	Odznaczenia
	Strona internetowa

Jean-René Françaix^[1]^[2] (ur. 23 maja 1912 w Le Mans, zm. 25 września 1997 w Paryżu^[2]^[3]) – francuski kompozytor.

Życiorys

Pochodził z rodziny muzycznej. Jego ojciec, Alfred Françaix, był kompozytorem, pianistą i dyrektorem konserwatorium w Le Mans, matka natomiast uczyła śpiewu^[3]. Po ukończeniu studiów w rodzinnym mieście wyjechał do Paryża, gdzie w 1924 roku rozpoczął naukę w Konserwatorium Paryskim^[1]. Jego nauczycielami byli Nadia Boulanger (kompozycja) i Isidor Philipp (fortepian)^[1]^[2]. Studia ukończył w 1930 roku z pierwszą nagrodą^[1]^[3]. Był uczestnikiem festiwali Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Wiedniu (1932), Baden-Baden i Brukseli (1936), Florencji (1937), Palermo (1949) i Frankfurcie (1951)^[1]. W 1950 roku otrzymał Prix du Portique za całokształt twórczości^[1]. Sporadycznie występował jako pianista, wykonując własne utwory^[2]^[3].

Odznaczony krzyżem kawalerskim Legii Honorowej, krzyżem oficerskim Orderu Narodowego Zasługi i krzyżem kawalerskim Orderu Sztuki i Literatury^[4]. Laureat Prix Arthur Honegger (1992)^[4].

Twórczość

Był przedstawicielem neoklasycyzmu w muzyce^[1]. Jego neoklasycyzm w przeciwieństwie do Strawinskiego, Prokofjewa i grupy Les Six jest jednak mniej dysonansowy i mniej modernistyczny^[1]. W twórczości Françaix widoczne są nawiązania do Chabriera, Satiego, Poulenca i Ravela^[2]. Muzyka kompozytora cechuje się przejrzystą fakturą^[2], na ogół diatoniczną melodyką, tonalną harmoniką, żywą rytmiką i barwną instrumentacją^[1].

Ważniejsze kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych^[1]^[3])

Utwory orkiestrowe

Symfonia (1932)
Serenada na małą orkiestrę (1934)
suita z baletu Le roi nu (1935)
suita Au musée Grévin (1936)
7 walców Les bosquets de Cythère (1946)
suita La douce France (1946)
Symfonia na smyczki (1948)
Symfonia (1953)
suita filmowa Si Versailles m’était conte (1954)
Sérénade B E A (Jeu de cores sur trois notes) na orkiestrę smyczkową (1955)
Hymne solennel-hommage à Marguerite Long (1956)
6 grandes marches (1957)
La naissance de Vénus de Botticelli (1960)
suita La dialogue des carmélites (1960)
6 preludiów na orkiestrę smyczkową (1963)
Thème et variations (1974)
fantazja La ville mystérieuse według powieści J. Verne’a (1974)
Cassazione na 3 orkiestry (1975)
Ouverture anacréontique (1978)
Pavane pour un génie vivant (1987)
koncert Suivi d’une surprise na 15 solistów, kotły i smyczki lub orkiestrę (1988)
85 mesures et un Da capo na małą orkiestrę (1991)

Utwory na instrumenty solowe i orkiestrę

Concertino na fortepian i orkiestrę (1932)
Divertissement na trio smyczkowe, instrumenty dęte, perkusję, harfę i kontrabas (1933)
Fantazja na wiolonczelę i orkiestrę (1934, nowe opracowanie 1955)
Suita na skrzypce i orkiestrę (1934)
Quadruple concerto na flet, obój, klarnet, fagot i orkiestrę (1935)
Koncert fortepianowy (1936)
Musique de cour na flet, skrzypce i orkiestrę (1937)
Rhapsodie na altówkę i małą orkiestrę (1946)
Variations de concert na wiolonczelę i orkiestrę smyczkową (1950)
Divertissement na skrzypce i orkiestrę dętą (1953)
Koncert wiolonczelowy (1954)
Concertino na skrzypce i orkiestrę (1954)
Divertimento na róg i orkiestrę (1954)
Koncert na klawesyn i 11 instrumentów (1959)
L’horloge de Flore na obój i orkiestrę (1959)
Koncert na 2 fortepiany i orkiestrę (1965)
Koncert fletowy (1966)
Koncert na róg i orkiestrę (1967)
Divertissement na fagot i orkiestrę smyczkową (1968)
Koncert klarnetowy (1968)
koncert Jeu poétique en six movements na harfę i orkiestrę (1969)
Koncert skrzypcowy (1970)
Koncert kontrabasowy (1974)
Divertimento na flet i orkiestrę kameralną (1974)
Le gay Paris na trąbkę i instrumenty dęte (1975)
Variations sur un thème plaisant na fortepian i instrumenty dęte (1977)
Concerto na 2 harfy i 11 instrumentów smyczkowych (1978)
Ode à la Liberté na orkiestrę dętą, kotły, perkusję, czelestę i harfę (1985)

Utwory kameralne

Bagatelles na kwartet smyczkowy i fortepian (1931)
Trio smyczkowe (1933)
Kwartet na flet, obój, klarnet i fagot (1934)
Kwartet smyczkowy (1934)
Sonatina na skrzypce i fortepian (1934)
Kwintet na flet, harfę i trio smyczkowe (1934)
Mały kwartet na 4 saksofony (1935)
Divertissement na fagot i kwintet smyczkowy (1942)
Mouvement perpétuel na wiolonczelę i fortepian (1944)
Divertissement na obój, klarnet i fagot (1947)
L’heure de berger na flet, obój, klarnet, fagot, róg i fortepian lub na oktet dęty i fortepian (1947)
Kwintet na flet, obój, klarnet, fagot i róg (1948)
Variations sans thème na wiolonczelę i fortepian (1951)
Sonatina na trąbkę i fortepian (1952)
Morceau de consours na trąbkę (1952)
Canon à l’octave na róg i fortepian (1953)
Divertimento na flet i fortepian (1953)
Rondo na kwintet smyczkowy (1957)
Suita na flet (1962)
Kwartet na rożek angielski i trio smyczkowe (1970)
Trio na flet, harfę i wiolonczelę (1971)
9 pièces caractéristiques na 2 flety, 2 oboje, 2 klarnety i 2 rogi (1973)
Aubade na 12 wiolonczel (1975)
Cinque piccoli duetti na harfę i flet (1975)
Prélude, Sarabande et Gigue na trąbkę i fortepian (1975–1986)
Thème varié na kontrabas (1976)
Sept impromptus na flet i fagot (1977)
Les petits Paganini na skrzypce solo i 4 skrzypiec (1979)
Petite valse européenne na tubę i podwójny kwintet dęty (1979)
Tema con 8 variazioni na skrzypce (1980)
Duo baroque na kontrabas i harfę (1980)
8 bagatelles na kwartet smyczkowy i fortepian (1980)
Mozart new-look na kontrabas i instrumenty dęte (1981)
Onze Variations na 9 instrumentów dętych i kontrabas (1982)
Sonata na flet prosty i gitarę (1984)
Hommage à l’ami Papageno na fortepian i zespół instrumentów dętych (1984)
Passacaille na gitarę (1985)
Trio na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1986)
Noël nouvelet – et „Il est ne, le Devin Enfant” na 12 wiolonczel (1987)
podwójny kwintet Dixtour na instrumenty dęte i smyczki (1987)
Notturno na 4 rogi (1987)
Kwintet na flet prosty, 2 skrzypiec, wiolonczelę i klawesyn (1988)
Le Colloque des deux perruches na flet i flet altowy (1989)
Trio na klarnet, altówkę i fortepian (1990)
Suita na 4 saksofony (1990)
Sekstet dęty (1991)
Pour remercier l’Auditoire na flet, klarnet, róg, skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1994)
Kwartet na klarnet, rożek basetowy, klarnet basowy i fortepian (1994)
Trio na obój, fagot i fortepian (1994)
Trio na flet, wiolonczelę i fortepian (1995)
Deux pièces na fagot i fortepian (1996)
Celestes Schubertiades na 2 flety, 2 oboje, 2 klarnety, 2 fagoty i 2 rogi (1996)

Utwory fortepianowe

Scherzo (1932)
5 portraits de jeunes filles (1936)
Éloge de la danse (6 épigraphes de P. Valéry) (1947)
Si Versailles m’était conté... (1953)
Napoléon na fortepian na 4 ręce (1954)
Six grandes marches (1957)
8 danses exotiques na 2 fortepiany (1957); nr 1, 2, 5, 6 i 4 opracowane jako 5 danses exotiques na saksofon i fortepian (1961)
Danse de trois arlequins (1959)
Sonata (1960)
Cinq „Bis” (1965)
15 portraits d’enfants d’Auguste Renoir na fortepian na 4 ręce (1971)
Zehn Stücke für Kinder zum Spielen und Träamen (1975)
Acht Variationen über den Namen Johannes Gutenberg (1982)
La Promenade d’un Musicologue Eclectique (1987)
Nokturn (1994)

Utwory organowe

Marche solenelle (1956)
Suite carmélite (1960)
Suite profane (1984)
Messe de Mariage (1988)

Utwory na klawesyn

6 utworów L’insectarium (1953)
Deux pièces (1977)

Utwory wokalno-instrumentalne

Ode à la gastronomie na chór a cappella (1953)
5 chansons pour les enfants na chór dziecięcy i orkiestrę do słów kompozytora (1932)
3 duos na 2 soprany i kwartet smyczkowy (1935)
3 épigrammes na sopran lub tenora i fortepian lub na 4 głosy i kwintet smyczkowy (1938)
oratorium fantastyczne L’apocalypse selon Saint-Jean na 4 głosy, chór i 2 orkiestry (1939)
Cantate en l’honneur de Sully na baryton, smyczki, 4 trąbki i orkiestrę (1942)
5 pieśni L’adolescence clémentine na głos i fortepian, słowa Clément Marot (1942)
Invocation à la volupté na baryton i orkiestrę, słowa Jean de La Fontaine (1946)
2 motets na chór i orkiestrę (1946)
5 poèmes de Charles d’Orléans na głos i fortepian (1946)
Prière du soir – Chanson na głos i gitarę lub fortepian (1947)
kantata satyryczna Juvenalia na kwartet wokalny i fortepian na 4 ręce, słowa kompozytora (1947)
8 anecdotes de Chamfort na głos niski i fortepian (1948)
Scherzo impromptu na głos i fortepian (1949)
Cantate de Méphisto na bas i orkiestrę smyczkową, słowa Paul Valéry (1952)
kantata humorystyczna Déploration de Tonton (Chien fidèle) na mezzosopran i orkiestrę smyczkową (1956)
Naissance du poussin na głos i fortepian (1957)
La chatte blanche na tenora i fortepian (1957)
L’homme entre deux âges et ses deux maîtresses na głos, flet i kwintet smyczkowy, słowa Jean de La Fontaine (1958)
Le coq et le renard i La grenouille qui veut se faire aussi grosse que le boeuf na głos i fortepian, słowa Jean de La Fontaine (1963; wersja na chór męski lub kwartet męski i fortepian 1965)
kantata Petit salmigondis (1967)
Les inestimables chroniques du bon géant Gargantua na orkiestrę smyczkową i recytatora (1970)
kantata La promenade à Versailles na 4 głosy męskie i 11 instrumentów smyczkowych (1976)
La Cantate des Vieillards na tenora, bas i smyczki (1978)
Psyché na narratora i orkiestrę (1981)
Trois poèmes de Paul Valéry na chór (1982)
Triade de toujours na sopran, baryton, kwintet dęty, kwartet smyczkowy i harfę (1991)
Neuf Historiettes na baryton, saksofon tenorowy i fortepian (1997)

Opery

1-aktowa kameralna opera komiczna Le diable boîteux na tenora, bas i małą orkiestrę, libretto kompozytora według Alain-René Lesage’a (1938)
1-aktowa komedia muzyczna L’apostrophe, libretto według Contes drôlatiques Balzaca (1940)
La main de gloire, libretto według Gérarda de Nervala (1945)
1-aktowa opera liryczna Paris à nous deux (ou le Nouveau Rastignac), libretto France Roche i kompozytor (1954)
4-aktowa La princesse de Clèves, libretto Marc Lanjean i kompozytor według Madame de La Fayette (1965)

Balety

Beach (1933)
Scuola di ballo (1933)
Les malheurs de Sophie (1935)
Le roi nu (1936)
Le jeu sentimental (1936)
La lutherie enchantée (1936)
Le jugement d’un fou (1939)
Verreries de Venise (1939)
Les demoiselles de la nuit (1948)
mały balet wojskowy Les zigues de Mars (1950)
A la Franççaix (1951)
Midas (1952)
La dame dans la lune (1958)
Adages et Variations (1965)
Le croupier amoureux (1967)
Pierrot ou Les Secrets de la nuit (1980)
pantomima dla aktora Die Kamelien z udziałem tancerki, recytatora, 5 mimów i orkiestry smyczkowej, libretto według Damy kameliowej Dumasa (1950)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 3. Część biograficzna efg. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1987, s. 135–137. ISBN 83-224-0344-5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Encyklopedia muzyki. red. Andrzej Chodkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 281. ISBN 978-83-01-13410-5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 2 Conf–Gysi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1166–1167. ISBN 0-02-865527-3.
↑ ^a ^b The International Who’s Who 1997-98. London: Europa Publications, 1997, s. 501. ISBN 1-85743-022-0.

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 3. Część biograficzna efg. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1987, s. 135–137. ISBN 83-224-0344-5.

[chodkowski-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Encyklopedia muzyki. red. Andrzej Chodkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 281. ISBN 978-83-01-13410-5.

[baker-3] Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 2 Conf–Gysi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1166–1167. ISBN 0-02-865527-3.

[who-4] The International Who’s Who 1997-98. London: Europa Publications, 1997, s. 501. ISBN 1-85743-022-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne