Jean Harlow

Jean Harlow

Jean Harlow (lata 30.)
Imię i nazwisko	Harlean Harlow Carpenter
Data i miejsce urodzenia	3 marca 1911 Kansas City
Data i miejsce śmierci	7 czerwca 1937 Los Angeles
Zawód	aktorka
Współmałżonek	• Charles McGrew (1927–1929; rozwód) • Paul Bern (1932; jego śmierć) • Harold Rosson (1933–1934; rozwód)
Lata aktywności	1928–1937
Strona internetowa

Jean Harlow (wym. [ʤin ˈhɑrloʊ], właśc. Harlean Harlow Carpenter; ur. 3 marca 1911 w Kansas City, zm. 7 czerwca 1937 w Los Angeles) – amerykańska aktorka filmowa, symbol seksu kinematografii amerykańskiej lat 30. XX wieku. Jedna z czołowych gwiazd filmowych pierwszych lat filmu dźwiękowego oraz okresu „Złotej Ery Hollywood”. W 1999 American Film Institute umieścił jej nazwisko na 22. miejscu w opublikowanym przez siebie rankingu „największych aktorek wszech czasów” (The 50 Greatest American Screen Legends)^[a][1].

Harlow zadebiutowała na dużym ekranie w 1928, występując w epizodzie w dramacie więziennym Honor Bound. Początkowo grywała role dalszego planu. W grudniu 1928 podpisała kontrakt z Hal Roach Studios, dzięki czemu występowała w krótkometrażowych komediach z udziałem duetu Flip i Flap. Po przedwczesnym rozwiązaniu umowy przez krótki czas ponownie pojawiała się w epizodach. W 1929 dostała pierwszoplanową rolę w zrealizowanej w okresie ery Pre-Code wojennej produkcji Aniołowie piekieł (1930) w reżyserii Howarda Hughesa, z którym związała się pięcioletnią umową. Pomimo coraz częstszych występów, jej role zazwyczaj były wyśmiewane przez krytyków. Hughes, chcąc wypromować wizerunek aktorki, organizował w Stanach Zjednoczonych tzw. kluby „platynowych blondynek”, gdzie młode kobiety starały się naśladować charakterystyczny odcień włosów Harlow. W pierwszej połowie lat 30. aktorka związała się z Paulem Bernem, dzięki któremu w 1932 podpisała siedmioletni kontrakt ze studiem Metro-Goldwyn-Mayer. Harlow stała się jedną z największych gwiazd wytwórni po występach w takich produkcjach, jak: Żona z drugiej ręki (1932), Kaprys platynowej blondynki (1932), Kolacja o ósmej (1933) i Dla ciebie tańczę (1936).

Jej rozpoznawalność wkrótce znacząco przewyższała inne ówczesne gwiazdy MGM – Joan Crawford i Normę Shearer. Nazywano ją „platynową blondynką” lub „wybuchową blondynką”. Określenia te na trwałe wpisały się w historię popkultury.

Życiorys

Rodzina i młodość

Jean Harlow w okresie dzieciństwa (1914)

Jean Harlow w 1915

Jean Harlow (po prawej) ze swoją matką Jean Poe Carpenter (1934)

Harlean Harlow Carpenter urodziła się 3 marca 1911 o godzinie dwudziestej w domu przy 3344 Olive Street w Kansas City w stanie Missouri^[b][2][3]. Jej ojciec, Mont Clair (lub Montclair) Carpenter (1877–1974), syn Abrahama L. Carpentera (1842–1933) i Dianny (z domu Beal; 1848–1933), był dentystą wywodzącym się z klasy robotniczej. Kształcił się w miejscowej szkole dentystycznej^[4]. Matka, Jean Poe Carpenter (z domu Harlow; 1891–1958), była córką zamożnego pośrednika w obrocie nieruchomościami Samuela „Skipa” Harlowa (1859–1947) i Elli Harlow (z domu Williams; 1867–1940)^[5]. W 1908 ojciec zaaranżował małżeństwo córki z Mont Clairem Carpenterem. Uroczystości weselne odbyły się 1 października. Para mieszkała w domu Samuela Harlowa przy 930 Orville Avenue w Kansas City^[6]. Jean Poe Carpenter była rozżalona postępowaniem ojca. Czuła się także nieszczęśliwa w związku małżeńskim^[7].

Przyszłą aktorkę od wczesnego dzieciństwa członkowie rodziny pieszczotliwie nazywali „The Baby” („dziecinka”)^[8]. Przydomek ten pozostał z nią do końca życia. Nie była świadoma swojego prawdziwego imienia Harlean aż do ukończenia 5 roku życia, kiedy to zaczęła uczęszczać do elitarnej The Barstow School, placówki dla dzieci z uprzywilejowanych środowisk^[8][9]. Z powodu braku posiadania rodzeństwa więź pomiędzy córką a matką była bardzo silna. Jean Poe Carpenter wykazywała się dużą nadopiekuńczością i rozpieszczała swoją jedyną córkę. Według niektórych źródeł matka zaszczepiła w niej przekonanie, że wszystko co Harlean osiągnęła w późniejszych latach jako gwiazda filmowa, miała zawdzięczać tylko jej. „Zawsze była cała moja” – przyznawała Jean Poe Carpenter^[10]. Kiedy córka uczęszczała do szkoły, jej matka w 1921 wniosła pozew rozwodowy, który został sfinalizowany bez żadnego sprzeciwu 29 września 1922^[11]. Zdaniem biografów Jean Poe Carpenter odczuwała frustrację z bycia w związku małżeńskim, a Mont Clair Carpenter czuł się zagubiony z uwagi na bliskość rodziców^[12]. Decyzją sądu wyłączną opiekę nad dzieckiem przyznano matce. Po rozstaniu ojciec utrzymywał zdawkowe kontakty z córką i w późniejszych latach rzadko się widywali^[12].

W 1923 Jean Poe Carpenter przeprowadziła się z córką do Hollywood w stanie Kalifornia. Początkowo miała nadzieję, że uda się jej zostać profesjonalną aktorką, jednak mając 34 lata, uświadomiła sobie, że jest zbyt późno na rozpoczynanie kariery w branży filmowej^[13]. Harlean uczęszczała do miejscowej szkoły żeńskiej, która w drodze wyjątku zgodziła się na przyjęcie kilku chłopców. Tam poznała Douglasa Fairbanksa Jr., Joela McCrea i Irene Mayer Selznick^[14]. Wiosną 1925, mając 14 lat, porzuciła naukę^[15]. Po wyczerpaniu środków finansowych obydwie powróciły do rodzinnego Kansas City po tym, jak Samuel Harlow zagroził, że wydziedziczy wnuczkę, jeśli ta nie wróci do domu. Kilka tygodni później dziadek wysłał ją na letni obóz Camp Cha-Ton-Ka w Michigamme w stanie Michigan, gdzie zachorowała na szkarlatynę^[c]. Matka udała się na miejsce, by zaopiekować się córką^[17].

Kolejną placówką edukacyjną, do której uczęszczała, była żeńska Ferry Hall School w Lake Forest w stanie Illinois. Jej matka miała ukrytą motywację by posłać tam córkę, ponieważ nieopodal szkoły mieszkał pochodzący z Chicago Marino Bello, nowy partner życiowy Jean Poe Carpenter^[d][18]. Tradycją placówki było dobieranie się w pary przez uczniów klas pierwszych i seniorskich. Jesienią 1926 jedna z koleżanek, z którą Harlean była w parze, zapoznała ją z 19-letnim przedsiębiorcą Charlesem „Chuckiem” Fremontem McGrew, spadkobiercą dużej fortuny. Wkrótce para zaczęła umawiać się ze sobą^[19]. 18 stycznia 1927 Jean Poe Carpenter wyszła za mąż za Marino Bello; Harlean nie była obecna na uroczystości^[20].

Lata 20.

Początki kariery

Siedziba Central Casting w Los Angeles, gdzie Harlow rozpoczynała karierę filmową, lata 20. XX wieku

Zawarłszy w 1927 związek małżeński z McGrew, para przeprowadziła się do Los Angeles^[21]. Tam Harlean zaprzyjaźniła się z Rosalie Roy, młodą dziewczyną aspirującą do bycia aktorką^[22]. Nie mając własnego samochodu, Roy poprosiła Harlean o podwiezienie do studia 20th Century Fox, gdzie miała umówione spotkanie^[23]. Na miejscu, czekając na przyjaciółkę, została dostrzeżona przez kierownictwo wytwórni. Jak wspominała, z początku w ogóle nie była zainteresowana i odmówiła. Mimo to, otrzymała zaproszenie od Central Casting. Kilka dni później, Roy założyła się z Harlean, że dziewczyna nie pójdzie na casting, ponieważ nie starczy jej odwagi. Nie chcąc stracić zakładu i entuzjazmu swojej matki, która wywierała na niej presję, udała się do siedziby firmy, gdzie podpisała się na dokumencie panieńskim nazwiskiem matki – Jean Harlow^[24]. Dostała zatrudnienie w Central Casting, firmie zajmującej się castingiem dla początkujących statystów. Według biografa Davida Stenna dodatkowa praca była nudna i nieopłacalna^[25].

Od lewej: Jean Arthur, Clara Bow, Jean Harlow i Edna May Oliver w scenie z filmu Szalone serca (1929)

Początkowo przyszła aktorka odrzucała wszelkie propozycje pracy od Central Casting. W końcu zmuszona przez swoją matkę, której w przeszłości nie udało się zrealizować marzeń o byciu gwiazdą, przyjęła ofertę udziału w niemym dramacie więziennym Honor Bound (1928, reż. Alfred E. Green) z główną rolą George’a O’Briena, zarabiając 7 dolarów za dzień zdjęciowy^[26]. Wkrótce pojawiła się w niewielkich epizodach w komedii Moran of the Marines (1928, reż. Frank R. Strayer)^[27], komedii romantycznej This Thing Called Love (1929, reż. Paul L. Stein)^[27], musicalu z okresu ery Pre-Code Close Harmony (1929, reż. John Cromwell, A. Edward Sutherland)^[28] i komedii Parada miłości (1929, reż. Ernst Lubitsch)^[29]. W grudniu 1928 podpisała pięcioletni kontrakt z mającą swoją siedzibę w Culver City wytwórnią Hal Roach Studios, zarabiając 100 dolarów tygodniowo^[30].

W 1929 zagrała u boku Stana Laurela i Olivera Hardy’ego (znanych jako duet Flip i Flap) w krótkometrażowej komedii Liberty (reż. Leo McCarey) oraz dwóch innych produkcjach: Double Whoopee (reż. Lewis R. Foster) i Bacon Grabbers (reż. Lewis R. Foster)^[31]. Kariera Harlow zaczęła powoli nabierać tempa oraz wywoływać coraz większe napięcia w jej życiu prywatnym. W marcu Hal Roach zdecydował się na rozwiązanie umowy z aktorką po tym, jak powiedziała mu: „Rozbiła [kariera] moje małżeństwo, co mogę zrobić?”^[32]. 11 czerwca rozwiodła się z McGrew, po czym zamieszkała z matką i ojczymem Marino Bello^[33]. Po rozstaniu z mężem zagrała epizody w kilku produkcjach. Pierwszą nieco większą rolę dostała w komedii romantycznej Szalone serca (reż. A. Edward Sutherland) u boku ówczesnej ikony kina niemego Clary Bow^[34]. Latem poznała fotografa Edwina Bowera Hessera, który zorganizował jej półnagą sesję zdjęciową w Fern Dell na terenie Griffith Park w Los Angeles^[35].

Lata 30.

Przełom filmowy (1930–1932)

Aniołowie piekieł

Jean Harlow i Ben Lyon na fotosie promocyjnym z filmu Aniołowie piekieł (1930), który był przełomem w karierze aktorki

Jean Harlow i Clark Gable w filmie Tajemnicza szóstka (1931). Jako duet wystąpili wspólnie w sześciu filmach

Pod koniec 1929 Harlow została dostrzeżona przez Jamesa Halla, aktora zaangażowanego do wojennej produkcji Aniołowie piekieł w reżyserii Howarda Hughesa. Filmowiec przygotowywał się do dźwiękowej wersji projektu. Przez blisko sześć miesięcy poszukiwał aktorki, będącej w stanie zastąpić Gretę Nissen, której norweski akcent uniemożliwiał występ w filmie. Harlow po odbyciu próbnych zdjęć dostała rolę Helen^[36]. Kreacja złośnicy, która wpierw uwodzi, a potem zdradza dwóch braci (Ben Lyon, James Hall), zaważyła na jej ekranowym wizerunku^[37]. 23 października podpisała pięcioletni kontrakt z Hughesem, opiewający o zarobki rzędu 100 dolarów tygodniowo^[38]. Premiera filmu odbyła się 27 maja 1930 w Grauman’s Chinese Theatre^[39]. Okazał się on sukcesem komercyjnym, stając się najbardziej dochodową produkcją roku (wyprzedził m.in. Annę Christie Clarence’a Browna z Gretą Garbo w roli głównej)^[38]. Pozytywny odbiór filmu nie przełożył się na przychylne recenzje prasowe, zdobywając w większości mieszane opinie wśród krytyków. „The New Yorker” określał występ Harlow mianem „naturalnie okropnego”, podczas gdy jeden z recenzentów piszących dla „Variety” przyznawał, że „nie ma znaczenia, jaki stopień talentu posiada… nikt nigdy nie umarł z głodu, mając to, co ma”^[38].

W 1931 zagrała w komedii romantycznej Światła wielkiego miasta (reż. Charlie Chaplin), lecz scenę z jej udziałem wycięto z filmu^[40]. W ramach promocji Aniołów piekieł, Hughes wysłał Harlow do Nowego Jorku, Kansas City i Seattle^[41]. Następnie została wypożyczona przez studio producenta The Caddo Company do innych wytwórni. Mimo że Hughes zarabiał na jej pracy tysiące dolarów, to wypłacał Harlow jedynie zakontraktowane 100 dolarów^[37]. Uwagę krytyków zwróciła, gdy wystąpiła w wyprodukowanym dla studia Metro-Goldwyn-Mayer kryminalnym melodramacie Tajemnicza szóstka (1931, reż. George Hill) u boku między innymi Clarka Gable’a i Wallace’a Berry’ego^[42], dramacie sportowym Universal Pictures Iron Man (1931, reż. Tod Browning) z Lew Ayresem i Robertem Armstrongiem^[43] oraz gangsterskim Wrogu publicznym nr 1 (1931, reż. William A. Wellman), wraz z Jamesem Cagneyem, zrealizowanym dla wytwórni Warner Bros.^[42]

James Cagney, Jean Harlow, Edward Woods i Joan Blondell w filmie Wróg publiczny nr 1 (1931)

Choć sukcesy filmów z jej udziałem wahały się od umiarkowanych do hitowych, aktorstwo Harlow w dalszym ciągu było wyśmiewane przez krytyków^[44]; jeden z recenzentów „The New York Timesa”, opisując jej kreację we Wrogu publicznym nr 1, przyznał: „To niefortunne, że Jean Harlow, której zalety jako aktorki są ograniczone do jej blond piękności, musi nieść dobry udział w filmie”^[45]. Zaniepokojony negatywnymi recenzjami swojej podopiecznej, Hughes wysłał ją w 1931 na wschodnie wybrzeże, by tam występowała publicznie. Zdaniem Stenna krótka trasa nie była sukcesem, ponieważ Harlow odczuwała lęk przed takimi bezpośrednimi konfrontacjami z widzami^[46].

Platynowa blondynka

Robert Williams, Halliwell Hobbes i Jean Harlow w scenie z filmu Platynowa blondynka (1931)

Jej następnym projektem była komedia romantyczna Platynowa blondynka (1931, reż. Frank Capra) studia Columbia Pictures, z Lorettą Young i Robertem Williamsem^[47]. Jeden z krytyków „The New York Timesa” stwierdził, że Harlow w roli Ann Schuyler była „raczej efektowna niż kompetentna”^[48]. Pierwotnie film nosił tytuł Gallagher, jednak Hughes zdecydował się na zmianę, by jak najaktywniej promować wizerunek aktorki, wykorzystując do tego jej platynowy odcień włosów^[48]. Choć ona sama zaprzeczała, że jej włosy były farbowane^[49], to niektórzy uważali, że platynowy odcień udało się uzyskać poprzez bielenie za pomocą cotygodniowego stosowania amoniaku, wybielacza Clorox i płatków mydła marki Lux. Według Victorii Sherrow proces ten znacząco osłabił i zniszczył naturalny blond kolor aktorki^[50]. Wiele kobiet zaczęło naśladować jej stylizację, farbując swoje włosy na wzór Harlow. Korzystając z rosnącej rozpoznawalności aktorki, Hughes zaczął organizować w całych Stanach Zjednoczonych tzw. kluby „platynowych blondynek”, z nagrodą równą 10 tys. dolarów dla każdej kobiety, której uda się zbliżyć do blasku włosów Harlow^[48].

W 1932 aktorka zagrała u boku Mae Clarke i Waltera Byrona w romantycznym Three Wise Girls (reż. William Beaudine) studia Columbia Pictures^[51], który przeszedł niezauważony^[37]. W owym czasie Harlow coraz częściej stawała się tematem licznych plotek. Najczęściej była to wariacja na temat uwodzenia cudzych mężów i otaczania się dużą ilością mężczyzn. Z uwagi na swoje ciemne brwi i szczupłą figurę, stała się obiektem krytyki ze strony innych kobiet, u których wzbudzała podziw i zazdrość^[37]. Powielanie nieprawdziwych informacji na jej temat przez plotkarskie magazyny spowodowało, że aktorka stanowczo wyrażała swoje rozżalenie. „Nie znoszę Hollywood. Wiem, że to tak, jakbym gryzła rękę, która mnie karmi… Ale ja po prostu nie mogę tu być sobą. Oni mi na to nie pozwolą”^[37].

Wallace Ford i Jean Harlow w filmie The Beast of the City (1932)

Mimo że jej kariera była mocno zachwiana^[37], to Paul Bern z Metro-Goldwyn-Mayer zdecydował się na obsadzenie jej w gangsterskim The Beast of the City (reż. Charles Brabin) u boku Waltera Hustona^[52]. Za kreację Daisy Stevens / Mildred Beaumont otrzymała pierwsze pozytywne oceny; jeden z krytyków napisał za pośrednictwem „New York Daily-News”: „Platynowa dziecinka naprawdę działa w tym”, natomiast „Time” przyznał, że „Harlow jest błyszczącym udoskonaleniem Clary Bow”^[53]. Po ukończeniu zdjęć do filmu Bern zorganizował na wschodnim wybrzeżu dziesięciotygodniową trasę. Ku zdziwieniu wszystkich, a zwłaszcza samej Harlow, jej wystąpienia cieszyły się dużym powodzeniem, przyciągając do miejscowych kinoteatrów komplety publiczności. Pomimo nieprzychylnych recenzji i słabszych doborów ról filmowych, jej rozpoznawalność wzrosła do tego stopnia, że w lutym 1932 trasę przedłużono o kolejne sześć tygodni^[54].

Gwiazda MGM (1932–1936)

Bern, korzystając z popularności Harlow, namawiał ówczesnego szefa MGM Louisa B. Mayera, by ten wykupił od Hughesa kontrakt aktorki. Początkowo przedsiębiorca nie był przekonany do pomysłu, mając zupełnie odmienne wyobrażenie tego, jaka powinna być gwiazda związana z jego wytwórnią. Kontrowersyjny wizerunek Harlow, mającej opinię „tandetnej, krzykliwej i superseksownej ladacznicy”^[37], zniechęcał Mayera. Wobec oporu założyciela studia, Bern zwrócił się do szefa produkcji MGM Irvinga Thalberga, który stwierdził: „Ta dziewczyna jest tak zła, że może być po prostu dobra”^[55]. Po długich negocjacjach i wahaniach, 3 marca 1932, w dniu 21. urodzin Harlow, wytwórnia zdecydowała się na wykupienie kontraktu aktorki od Hughesa za kwotę 30 tys. dolarów^[56]. 20 kwietnia doszło do podpisania nowej, siedmioletniej umowy, na mocy której zarabiała 1250 dolarów tygodniowo^[55].

Clark Gable i Jean Harlow w filmie Kaprys platynowej blondynki (1932)

Żona z drugiej ręki

Charles Boyer i Jean Harlow w filmie Żona z drugiej ręki (1932)

Pierwszym zadaniem, do którego przystąpiono po podpisaniu kontraktu, była zmiana wizerunku aktorki, a przynajmniej jego znaczne złagodzenie oraz ocieplenie^[37]. Na potrzeby komedii romantycznej Żona z drugiej ręki (1932, reż. Jack Conway) Harlow dokonała zmiany koloru włosów^[57], choć według niektórych źródeł wystąpiła jedynie w peruce^[50]. Początkowo rolę Lillian „Lil” / „Red” Andrews Legendre miała zagrać inna ówczesna gwiazda MGM, Joan Crawford. Wytwórni zależało na lansowaniu idei „sporu gwiazd”, zachęcając fanów do opowiedzenia się po którejś ze stron, i podgrzewając tym samym atmosferę wśród wielbicieli^[37]. Zdaniem Stenna Harlow była niezadowolona i nie lubiła tego filmu^[55], choć zapewnił on jej status gwiazdy^[58].

W kwietniu, wraz ze swoim ówczesnym partnerem Paulem Bernem, aktorka wzięła udział w uroczystej premierze melodramatu Ludzie w hotelu (reż. Edmund Goulding), która odbyła się w Grauman’s Chinese Theatre przy 6925 Hollywood Boulevard^[59]. Harlow pojawiła się w nowej fryzurze^[60]. Jej włosy miały ciemny odcień koloru rudego. Joan Crawford, odtwórczyni jednej z głównych ról we wspomnianej produkcji, nie kryła swojego niezadowolenia, gdy cała uwaga reporterów skierowana była na Harlow^[37].

Kaprys platynowej blondynki

Kolejną produkcją z jej udziałem była komedia romantyczna Kaprys platynowej blondynki (1932, reż. Victor Fleming), gdzie na planie po raz drugi spotkała się z Clarkiem Gable’em^[61]. Aktorka zaczęła zyskiwać coraz większe uznanie wśród krytyków. „Time” napisał w swojej ocenie: „Najlepsze kwestie idą do Harlow. Ona kąpie się wesoło w beczce wypełnionej deszczem i czyta Gable’owi bajkę na dobranoc o pręgowcu i króliku (…) Jej bezwysiłkowa wulgarność, humor i niechlujność, stanowią godną uwagi charakteryzację, tak dobrą w tym gatunku, jak nieżyjąca już Jeanne Eagels”^[62]. Jeden z reporterów „The New York Timesa” zwrócił uwagę na fakt, że podczas seansu Kaprysu platynowej blondynki w kinie o pojemności pięciu tysięcy miejsc, większą część publiczności stanowiły „«platynowe blondynki», podziwiające swoją idolkę na ekranie”^[62]. Film okazał się sukcesem w box offisie^[63].

W tym czasie przedstawiciele MGM podjęli próby poprawy wizerunku Harlow jako osoby publicznej, chcąc zmienić postrzeganie jej jedynie przez pryzmat kreowanych ról na ekranie. W tym celu dokonali zmiany pisowni nazwiska aktorki z okresu dzieciństwa (Carpenter na Carpentier) oraz twierdzili, że Edgar Allan Poe był jednym z jej przodków. Zamieszczali również zdjęcia z udziałem aktorki, które wykorzystywano w celach charytatywnych. Jednak ta transformacja okazała się trudna; Harlow przyznawała: „Mój Boże, czy zawsze muszę nosić sukienkę z niskim dekoltem, żeby być ważną?”^[64]. W okresie świąt Bożego Narodzenia aktorka wzięła udział w akcji hollywoodzkiej organizacji non-profit Assistance League, czytając dzieciom bajki na dobranoc w jednym ze sklepów z zabawkami w Los Angeles^[65].

„Wybuchowa blondynka”

Clark Gable i Harlow na fotosie z filmu W twoich ramionach (1933)

Clark Gable i Jean Harlow na fotosie z filmu Chińskie morza (1935)

Harlow na fotosie promocyjnym z filmu Kolacja o ósmej (1933)

W 1933 jej kandydaturę rozważano do roli Ann Darrow w monster movie King Kong (reż. Merian C. Cooper, Ernest Schoedsack) studia RKO Pictures, lecz, według różnych źródeł, aktorka nie była nią zainteresowana^[66], a nowy kontrakt z MGM, podpisany na wyłączność, nie zezwalał na jej udział w produkcjach innych wytwórni. W filmie ostatecznie wystąpiła Fay Wray, która będąc brunetką, korzystała z peruki^[67]. Przedstawiciele MGM, zdając sobie sprawę z siły ekranowego duetu Gable–Harlow^[63], ponownie obsadzili dwójkę aktorów w rolach głównych w komedii romantycznej W twoich ramionach (reż. Sam Wood)^[68], gdzie Harlow wykonała tytułową piosenkę autorstwa Arthura Freeda i Nacio Herb Browna^[68]. „The New York Times” zauważył, że podczas premiery w nowojorskim Capitol Thetre, w sali kinowej nie było wolnych miejsc^[68]. Film Wooda cieszył się dużym zainteresowaniem, pomimo negatywnych recenzji^[69].

Kolejne dwa filmy: screwball comedy Wybuchowa blondynka (reż. Victor Fleming) z Lee Tracy’m^[70] i komediodramat Kolacja o ósmej (reż. George Cukor) z gwiazdorską obsadą (między innymi John Barrymore, Marie Dressler)^[71], okazały się sukcesami komercyjnymi, a role Harlow zbierały przychylne opinie prasowe^[72]. Pozytywny odbiór Wybuchowej blondynki sprawił, że aktorkę zaczęto określać takim mianem^[73]. Richard Watts Jr. z „New York Herald”, który nigdy za nią nie przepadał, recenzując Kolację o ósmej przyznawał, że „panna Harlow jako aktorka rozwija się z każdym obrazem”^[74], natomiast „Variety” oznajmił, że była to najlepsza rzecz, jaką zrobiła do tej pory^[74].

Odczuwając zmęczenie z bycia „platynową blondynką”, Harlow zaczęła naciskać na studio, by oferowało jej lepsze role filmowe. Przedstawiciele MGM odmówili i odsunęli aktorkę od grania w listopadzie 1933. W tym czasie zajęła się pisaniem książki Today is Tonight^[e]. W styczniu 1934 zawarła porozumienie z MGM, a jej wynagrodzenie wzrosło do 3 tys. dolarów^[76]. Jedynym filmem, w którym wystąpiła w 1934 była komedia romantyczna Dziewczyna z Missouri (reż. Jack Conway) z Lionelem Barrymore’em i Franchotem Tonem^[77]. Pierwotnie film zatytułowany był Born to Be Kissed, lecz pod wpływem cenzury został on zmieniony^[78].

W 1935 Harlow zagrała w musicalu Dla ciebie tańczę (reż. Victor Fleming), gdzie na planie partnerował jej William Powell, z którym prywatnie była związana^[79]. Film Fleminga uzyskał mieszane recenzje, jednak rolę Harlow doceniano^[80]. Kolejną produkcją z jej udziałem był przygodowy romans Chińskie morza (reż. Tay Garnett) z Clarkiem Gable’em, który okazał się największym sukcesem w dorobku aktorki od czasów Wybuchowej blondynki^[81]. Andre Sennwald w recenzji dla „The New York Timesa” nazwał film Garnetta „muskularnie zabawnym”^[82].

Ostatnie lata

Cary Grant i Jean Harlow w scenie z filmu Suzy (1936)

Jean Harlow i Myrna Loy w filmie Żona czy sekretarka (1936)

Harlow i Robert Taylor na fotosie z filmu Panowie do towarzystwa (1937)

W 1936 wystąpiła w tytułowej roli w dramacie Suzy (reż. George Fitzmaurice) u boku Cary’ego Granta^[83]. Pomimo dużego zainteresowania, film osiągnął najgorszy wynik finansowy w trakcie całej współpracy aktorki z MGM^[84]. Zebrał również mieszane recenzje, a krytycy podkreślali, że pomimo dominującej roli, występ Harlow był niedoskonały; „New York Post” przyznał, że aktorka „nie była zbyt biegła w dramacie – zwłaszcza w tragedii”^[83]. Jeszcze inni twierdzili, że „to szczególny wstyd, że ona i Cary Grant, świetny komik, zostali zmarnowani w tym dramatycznym bałaganie”^[83].

Spencer Tracy i Jean Harlow w scenie z filmu Motłoch (1936)

Przystępując do realizacji dramatu kryminalnego Motłoch (reż. J. Walter Ruben), Harlow zrezygnowała ze swojego platynowego odcienia włosów, gdyż producenci uznali, że nie będzie on pasował do nowej roli^[85]. Na planie partnerował jej Spencer Tracy^[86]. Fabuła filmu koncentrowała się na Harriet Tuttle (Harlow), która by pomóc swojemu mężowi (Tracy) w problemach finansowych, decyduje się na kradzież gotówki, przez co zostaje osadzona w więzieniu^[87]. Krytycy byli zaskoczeni nowym wcieleniem aktorki, które w większości uznano za nieodpowiednie i ryzykowne^[88]. W tym samym czasie zdecydowała się na przywrócenie swojego naturalnego, miodowego koloru włosów^[85]. Zdaniem biografów Harlow, z uwagi na duży stopień zniszczenia włosów spowodowany wieloletnim farbowaniem, w trakcie realizacji Chińskiego morza i Dla ciebie tańczę korzystała z peruki^[85][89].

Do charakterystycznej dla siebie „cnotliwej” roli powróciła w komedii romantycznej z elementami komediodramatu Żona czy sekretarka (reż. Clarence Brown)^[90], występując u boku Clarka Gable’a, Jamesa Stewarta i Myrny Loy^[91]. Film zebrał umiarkowane recenzje, a krytycy wyrażali przychylne opinie na temat występu Harlow, który uważany jest za jeden z najlepszych w jej dorobku^[90]. „The New York Times” pochwalił film, pisząc, że jest „wspaniale wyprodukowany, kompetentnie wyreżyserowany… i dobrze zagrany”^[91].

W 1937 aktorka zagrała w komedii romantycznej Panowie do towarzystwa (reż. W.S. Van Dyke) wraz z Robertem Taylorem^[92]. Odtwórcy głównych ról, w trakcie realizacji filmu wzięli udział w dorocznym przyjęciu urodzinowym prezydenta Franklina Delano Roosevelta w Waszyngtonie. Dodatkowo uczestniczyli w zbiórce pieniędzy dla organizacji March of Dimes^[93]. Wizyta Harlow i Taylora była szeroko komentowana w prasie, co spodobało się przedstawicielom MGM, którzy uważali ją za dobrą reklamę dla filmu. Studio nalegało, aby zdjęcia zostały ukończone w planowanym terminie. Po premierze, film Panowie do towarzystwa otrzymał entuzjastyczne recenzje^[f][95].

Śmierć i pogrzeb

Jack Conway, Harlow i Clark Gable na planie filmu Saratoga (1937). Zdjęcie wykonano na kilka minut przed omdleniem aktorki. Opublikowane zostało w chwili ogłoszenia jej śmierci

W marcu 1937 planowano rozpoczęcie zdjęć do komedii romantycznej Saratoga (reż. Jack Conway) z Jean Harlow i Clarkiem Gable’em w rolach głównych. Jednak z uwagi na sepsę i konieczność wykonania zabiegu usunięcia zębów mądrości, aktorkę poddano hospitalizacji. Po powrocie do zdrowia, realizację filmu rozpoczęto 22 kwietnia^[96].

Krypta Harlow w Great Mausoleum na terenie Forest Lawn Memorial Park (październik 2014)

20 maja Harlow zaczęła uskarżać się na różnego rodzaju dolegliwości. Jej objawy – w tym zmęczenie, nudności, bóle żołądka oraz wzdęcia – nie wydały się poważne doktorowi Ernestowi Fishbaughowi, który uważał, że ich przyczyną może być zapalenie pęcherzyka żółciowego i grypa. Prawdopodobnie nie miał on świadomości, że Harlow rok wcześniej przeszła ciężkie poparzenie słoneczne i grypę^[97]. Jej przyjaciółka Myrna Loy zaobserwowała u Harlow bladość, zmęczenie i przyrost masy^[98]. 29 maja aktorka wzięła udział w scenie, gdzie kreowana przez nią postać zmagała się z gorączką. Według biograf Eve Golden Harlow była wyraźnie bardziej chora niż miała tylko udawać. Aktorka po tym jak poczuła się źle, z pomocą Gable’a udała się do swojej garderoby. Poprosiła asystenta reżysera by ten zadzwonił do Williama Powella, który opuścił własny plan zdjęciowy, żeby móc odwieźć ją do domu^[g][100].

Gdy po dwóch dniach stan Harlow nie uległ poprawie, Powell zatelefonował po swojego lekarza^[100]. Jej problemy zdrowotne wcześniej trzykrotnie wpływały na opóźnienia w produkcji (Żona czy sekretarka, Suzy i Romantyczna pułapka), wobec czego początkowo nie było wielkiego zaniepokojenia. 2 czerwca poinformowano, że aktorka cierpi na grypę^[101]. Dzień później Harlow poczuła się lepiej, a współpracownicy oczekiwali jej powrotu na plan w poniedziałek 7 czerwca^[h][104]. Raporty prasowe, które na bieżąco informowały o problemach zdrowotnych aktorki, były sprzeczne; wśród tytułów podawano między innymi: „Jean Harlow ciężko chora” i „kryzys chorobowy Harlow minął”^[105]. Gable, który odwiedzał aktorkę w domu, przyznawał później, że miała ona wzdęty brzuch i czuć było zapach moczu w jej oddechu, kiedy ją pocałował – objawy te wskazywały na niewydolność nerek^[106]. Leland Chapman, kolega Fishbaugha, został wezwany do przedłożenia drugiej opinii lekarskiej, w której przyznał, że Harlow nie cierpi na zapalenie pęcherzyka żółciowego, lecz znajduje się w końcowym stadium niewydolności nerek^[106].

6 czerwca wzrok aktorki uległ pogorszeniu do tego stopnia, że nie była w stanie dokładnie zobaczyć Powella i powiedzieć ile palców u ręki pokazywał^[106]. Wieczorem tego samego dnia przetransportowano ją do Good Samaritan Hospital w Los Angeles, gdzie zapadła w śpiączkę^[107]. Zmarła 7 czerwca o dwudziestej trzeciej trzydzieści siedem w wieku 26 lat^[i]. W dokumentach medycznych odnotowano, że przyczyną śmierci był obrzęk mózgu powstały w wyniku powikłań spowodowanych niewydolnością nerek^[109] oraz mocznica^[j][112]. Jej akt zgonu, opublikowany w 1990, jako przyczynę śmierci podaje ostre zakażenie układu oddechowego, ostre zapalenie nerek i mocznicę^[113].

9 czerwca Jean Harlow została pochowana w Great Mausoleum na terenie Forest Lawn Memorial Park w prywatnej krypcie, wykonanej z wielobarwnego marmuru, którą William Powell zakupił za kwotę 25 tys. dolarów^[114]. Wyryto na niej inskrypcję „Our Baby” („nasze dziecko”)^[k][116]. Aktorkę ubrano w suknię, w której wystąpiła w Romantycznej pułapce. W dłoniach trzymała białą gardenię, a przy niej krótką notatkę zawierającą zdanie autorstwa Powella: „Dobranoc, Moja Najdroższa”^[116]. Podczas uroczystości pogrzebowych Jeanette MacDonald i Nelson Eddy zaśpiewali piosenkę „Oh, Sweet Mystery of Life”^[117].

Życie prywatne

Małżeństwa i związki

Dom Jean Harlow przy 1353 Club View Dr. w Westwood, Los Angeles, lata 30. XX wieku

21 września 1927 Harlow, mając 16 lat, poślubiła w sekrecie starszego od siebie o cztery lata Charlesa McGrew^[21]. Krótko po uroczystości mąż przeprowadził się z Chicago do Beverly Hills^[118]. Dwa miesiące po ślubie, w wieku 21 lat otrzymał część gotówki z funduszu powierniczego^[37]. W 1928 małżonkowie przenieśli się do Los Angeles, osiedlając się w domu w Beverly Hills, gdzie przyszła aktorka mieszkała w zamożnej dzielnicy, ucząc się tamtejszego stylu życia, który zdaniem Stenna przypominał ten, który wiódł pisarz Francis Scott Fitzgerald^[21]. McGrew miał nadzieję, że uda mu się odseparować żonę od jej matki, obawiając się, że zbyt bliska relacja łącząca obie kobiety może wpłynąć destrukcyjnie na ich małżeństwo. Wkrótce obydwoje, a w szczególności McGrew, zaczęli nadużywać alkoholu^[118]. 11 czerwca 1929 rozwiedli się, a Harlow przeprowadziła się do mieszkania swojej matki i ojczyma Marino Bello^[33]. W trakcie rozprawy przyznała przed sądem, że McGrew był „wulgarny i napastliwy”^[37].

W 1929 aktorka związała się z bossem rodziny przestępczej z New Jersey Abnerem „Longiem” Zwillmanem, nazywanym „Alem Capone z New Jersey”^[37]. Jego dochody z nielegalnej produkcji alkoholu i innych niezgodnych z prawem interesów, sięgały czterdziestu milionów dolarów rocznie^[119]. Obdarowywał Harlow najdroższymi prezentami, w tym między innymi bransoletką z charmsami i czerwonym cadillakiem oraz zaoferował aktorce i jej matce przeprowadzkę do nowego domu^[120]. Wywarł presję na ówczesnego dyrektora Columbia Pictures, Harry’ego Cohna (według źródeł zapłacił mu kwotę pół miliona dolarów), aby podpisał z Harlow kontrakt opiewający na dwa filmy^[120]. Ponieważ Hughes stanowczo odmawiał podwyżki, Zwillman sam podniósł jej wynagrodzenie do 1000 dolarów tygodniowo^[120]. Na tajnych nagraniach ujawniono, że w rozmowach z innymi członkami grupy przestępczej, gangster wyrażał się o Harlow w obraźliwy i wulgarny sposób^[121].

Jean Harlow i Paul Bern w 1932

Treść listu pożegnalnego napisana przez Berna do Harlow w 1932

Jean Harlow w stylizacji pin-up (1934)

Swojego drugiego męża, wpływowego producenta filmowego, Paula Berna poznała na planie Aniołów piekieł (1930). Zaręczyli się w czerwcu 1932, a pobrali 2 lipca^[122]. Ich małżeństwo trwało niespełna dwa miesiące. 5 września Bern został znaleziony martwy przez policję w ich domu przy Easton Drive w Beverly Hills, co wywołało duży skandal w środowisku. Na miejscu zjawił się także tłum reporterów^[123]. Zaczęły pojawiać się różnego rodzaju spekulacje, jakoby Harlow miała być zamieszana w śmierć męża, lecz sekcja zwłok potwierdziła, że zmarł on w wyniku samobójstwa poprzez strzał w głowę^[l][125]. Aktorka w owym czasie pracowała na planie filmu Kaprys platynowej blondynki (1932). Louis B. Mayer, obawiając się negatywnych skutków związanych z rozgłosem, rozważał zwolnienie Harlow z produkcji, a jej rolę miał oferować Tallulah Bankhead^[130]. Aktorka wydała w sprawie śmierci Berna oświadczenie dla policji i ławy przysięgłych^[131].

Po samobójstwie Berna, aktorka wdała się w romans z profesjonalnym bokserem Maxem Baerem, który pozostawał w związku małżeńskim z Dorothy Dunbar. Gdy sportowiec planował wystąpić o rozwód, prasa zaczęła sugerować, że to Harlow jest odpowiedzialna za rozbicie małżeństwa^[132]. Po zagadkowej śmierci Berna, przedstawiciele MGM nie chcieli kolejnego skandalu z udziałem aktorki. W tym celu 18 września 1933 studio zaaranżowano jej małżeństwo z operatorem filmowym Haroldem Rossonem, który zgodził się na wzięcie udziału w fikcyjnym przedsięwzięciu^[133]. Wcześniej współpracowali ze sobą przy realizacji czterech filmów: Żona z drugiej ręki (1932), Kaprys platynowej blondynki (1932), Kolacja o ósmej (1933) i W twoich ramionach (1933). Łączyły ich przyjacielskie stosunki^[134]. Pobrali się w Yuma w stanie Arizona, w trakcie prac nad Wybuchową blondynką (1933)^[135]. Harlow przyznawała w rozmowie z dziennikarzami, że będzie to jedno z nielicznych hollywoodzkich małżeństw, któremu uda się przetrwać^[136]. Rozwiedli się 11 marca 1934 w tajemnicy przed opinią publiczną, po ośmiu miesiącach bycia razem. Aktorka twierdziła, że Rosson był „niegrzeczny wobec moich przyjaciół, ponury i nerwowy, wskutek czego jego niegodziwy charakter stanowił ciągłą brutalność”^[137].

Późną wiosną 1934 poznała Williama Powella, aktora związanego z MGM. Po premierze filmu Dziewczyna z Missouri (1934) zaczęli się ze sobą regularnie spotykać^[138]. Aktorka chciała mieć dziecko, lecz Powell, mający za sobą dwa nieudane małżeństwa (z Eileen Wilson i Carole Lombard) i syna, nie chciał więcej potomstwa. Obydwoje publicznie utrzymywali, że są „tylko przyjaciółmi”^[139]. Powell przyczynił się do rozwodu matki Harlow z Marine Bello pod koniec 1935, gdy odkrył, że sprzedawane przez niego „kopalnie w Meksyku”, tak naprawdę nie istnieją. Jean Poe Carpenter zainwestowała część oszczędności córki w fałszywe przedsięwzięcie. Po rozwodzie matki, Harlow sama zarządzała swoim majątkiem^[140].

Poglądy polityczne

Jean Harlow była zwolenniczką Partii Demokratycznej^[141]. W 1936 aktywnie udzielała się w kampanii Franklina Delano Roosevelta, na którego oddała głos podczas wyborów prezydenckich. Jej zaangażowanie nie podobało się niektórym członkom Partii Republikańskiej, którzy apelowali do niej, aby nie obnosiła się ze swoimi sympatiami politycznymi podczas udzielania wywiadów, w czasie gdy trwała kampania^[141]. Roosevelt nie ukrywał faktu, że był fanem Harlow^[141].

Filmografia

W trwającej niespełna 10 lat karierze Harlow wystąpiła w 35 produkcjach fabularnych na ekranie^[142] i dwóch audycjach radiowych^[143].

W 1933 notowana była w pierwszej dziesiątce najbardziej dochodowych amerykańskich aktorek^[144]. Sześć filmów z jej udziałem zestawianych było w pierwszej dziesiątce podsumowań roku w box offisie. Cztery filmy, w których Harlow wzięła udział, nominowane były przynajmniej do jednego Oscara w każdej kategorii. Dziesięć produkcji z udziałem aktorki, po uwzględnieniu inflacji, przekroczyło sumę stu milionów dolarów dochodu z biletów na rynku krajowym^[145].

Trzy z jej filmów: Światła wielkiego miasta (1931)^[m], Wróg publiczny nr 1 (1931) i Kaprys platynowej blondynki (1932) wpisano do National Film Registry^[146].

Wizerunek ekranowy

Harlow w 1933, fot. George Hurrell

Jean Harlow uznawana jest za ikonę popkultury i symbol, który znacząco przyczynił się do spopularyzowania obrazu blondynki jako seksbomby^[50]. Zdaniem Anne Helen Petersen, autorki książki Skandale złotej ery Hollywood, Harlow stanowiła pierwowzór „blond seksbomby” o reputacji „seksualnej petardy”. Według pisarki „na ekranie [aktorka] była bezwstydnie seksowna i niepohamowana w swych żądzach, czerpała wyraźną przyjemność z przebierania w mężczyznach jak w rękawiczkach (…) Idealnie wygięte w łuk i podkreślone ołówkiem brwi, niezwykle wówczas modne, pomagały jej wyglądać przebiegle lub dziecinnie, grzesznie do granic lub zupełnie niewinnie”^[37].

Na zdjęciach promocyjnych miała w zwyczaju pojawiać się w długich, drapowanych, satynowych sukniach w stylu art déco^[148]. Nie lubiła nosić bielizny^[149] oraz nie uznawała biustonoszy^[37]. Zdaniem Petersen to co czyniło ją wyjątkową, to „wyróżniający się erotyzm z domieszką figlarności Clary Bow oraz drapieżna seksualność filmowego wampa kina niemego”^[37]. Charakterystyczny platynowy odcień włosów, będący w ówczesnych czasach czymś nowym, zapewnił Harlow status gwiazdy i stał się jej znakiem rozpoznawczym po kres kariery^[50]. Pisano o nim, że „przypominał barwę jasnego słonego toffi (…) Był zaskakujący, prawie ekscentryczny, ale ogólnie rzecz biorąc, piękny”^[37]. W dobie czarno-białych zdjęć, gdy kierownictwa filmowe zorientowały się, że jasne włosy stają się coraz modniejsze, aktywnie promowały wizerunki aktorek-blondynek, w tym Harlow i Mae West^[50].

Zdaniem krytyków kreowane przez nią postacie filmowe „brały to co chciały, i postępowały tak, jak pragnęły”^[37]. Victoria Sherrow przyznawała, że przy okazji realizacji filmu Aniołowie piekieł (1930), Harlow pojawiła się w skąpych kostiumach oraz wypowiadała sugestywne kwestie, a jej wysklepione za pomocą ołówka brwi, stały się znakiem rozpoznawczym^[50]. Fotograf portretowy Clarence Sinclair Bull stwierdził: „Na pierwszej sesji zakochałem się w Jean Harlow. Miała najpiękniejsze i najbardziej uwodzicielskie ciało, jakie kiedykolwiek sfotografowałem”^[150]. Była także pierwszą aktorką, której zdjęcie pojawiło się na głównej okładce tygodnika „Life” (maj 1937)^[50].

Po przedwczesnej śmierci Harlow w 1937, zaczęły pojawiać się różne imitacje jej stylu; kobiety coraz chętniej wybielały swoje włosy, a sprzedaż nadtlenku wodoru znacząco wzrosła^[50]. Także cienkie, satynowe suknie cieszyły się dużym powodzeniem^[50]. Harlow, poprzez swój wizerunek „wybuchowej blondynki”, stała się główną inspiracją dla wielu późniejszych aktorek, między innymi Marilyn Monroe i Jayne Mansfield^[108].

Spuścizna

Gwiazda Jean Harlow na Hollywoodzkiej Alei Gwiazd (2011)

Carroll Baker jako Jean Harlow w filmie biograficznym Harlow (1965)

Carol Lynley jako Jean Harlow w filmie biograficznym Harlow (1965)

Podpis, odciski dłoni i stóp Harlow przed Grauman’s Chinese Theatre (kwiecień 2015)

Siedziba muzeum Jean Harlow w Black Canyon City w stanie Arizona (listopad 2017)

25 września 1933 Harlow odcisnęła swoje dłonie i stopy oraz złożyła podpis w płycie betonowej chodnika na podjeździe Grauman’s Chinese Theatre^[151]. W 1937 francuski kompozytor Charles Koechlin skomponował ku jej pamięci utwór „Épitaphe de Jean Harlow” (opus 164)^[152]. Bluesowy muzyk Leadbelly, przebywając w więzieniu, napisał w hołdzie dla przedwcześnie zmarłej aktorki piosenkę „Jean Harlow”^[153]. Spuścizna Harlow jako aktorki i osobowości przetrwała długo po śmierci. 8 lutego 1960, za wkład w przemysł filmowy i jego rozwój, otrzymała gwiazdę na Hollywoodzkiej Alei Gwiazd, która mieści się przy 6900 Hollywood Boulevard^[154]. W 1996 nazwisko aktorki zostało zamieszczone na 49. miejscu w rankingu „100 największych gwiazd filmowych wszech czasów”, przygotowanym przez tygodnik „Entertainment Weekly”^[155]. W czerwcu 1999 American Film Institute sklasyfikował ją na 22. lokacie w rankingu „największych aktorek wszech czasów”^[1].

Jean Harlow na okładce tygodnika „Time” (sierpień 1935)

Wizerunek Harlow związany był z kampaniami reklamowymi i produktami takich marek jak Lucky Strike (1931)^[156] i Coca-Cola (1932)^[157]. Jej osoba była, wraz z Hedy Lamarr, główną inspiracją dla amerykańskiego rysownika i twórcy komiksów Boba Kane’a przy tworzeniu fikcyjnej postaci Kobiety-Kota, znanej z serii o przygodach Batmana^[158].

W 1965 na ekrany kin weszły dwa filmy biograficzne poświęcone życiu aktorki – zrealizowany przez studio Paramount Pictures Harlow (reż. Gordon Douglas), gdzie w tytułowej roli wystąpiła Carroll Baker^[159], oraz dystrybuowany przez Magma o tym samym tytule (reż. Alex Segal) z Carol Lynley^[160]. Jej relacje z producentem Howardem Hughesem były motywem przewodnim filmu Fabryka snów (1978, reż. Larry Buchanan), gdzie w głównych rolach wystąpili Lindsay Bloom i Victor Holchak^[161].

W sierpniu 1993 na kanale Turner Classic Movies wyemitowano dokument Harlow: The Blonde Bombshell, którego gospodarzem była aktorka Sharon Stone^[162]. W 2004 Martin Scorsese zrealizował film biograficzny Aviator, w którym rolę Jean Harlow zagrała Gwen Stefani^[163].

Zdjęcie aktorki widnieje obok Clarka Gable’a, Edwarda G. Robinsona, Groucho Marxa, Humphreya Bogarta oraz Petera Lorre’a na okładce albumu składankowego Greatest Hits Alice Coopera (1974)^[164]. W pierwszym wersie piosenki „Bette Davis Eyes” Kim Carnes, pochodzącej z albumu studyjnego Mistaken Identity (1981), włosy aktorki określono mianem „złotych”^[108]. Amerykańska piosenkarka Madonna kilkukrotnie w swej twórczości wzorowała się na wizerunku i osobie Jean Harlow; na okładkach singla „Secret” i płyty Bedtime Stories (1994), ucharakteryzowana jest na wzór aktorki^[165]. W tekście utworu „Vogue” (1990), w którym Madonna śpiewa o blasku Hollywood, nazwisko Harlow przewija się wraz z wieloma innymi ikonami kina lat 30. i 40.^[166]

Pamiątki aktorki z filmów Platynowa blondynka (1931) i Wybuchowa blondynka (1933) mieszczą się w Hollywood Museum. Według ówczesnej prezes placówki Donelle Dadigan „Hollywood Museum w historycznym budynku Max Factor to idealne miejsce, aby poznać życie Jean Harlow, ponieważ często korzystała z usług fryzjerskich i makijażowych od pana Factora. To tam stała się «wybuchową blondynką»^[167]. Od 1995 wizerunek Harlow autorstwa Margaret Dement znajduje się na 150-metrowej ścianie w Cape Girardeau w stanie Missouri, zwanej Missouri Wall of Fame, pokrytej kolorowym muralem z podobiznami słynnych osobistości związanych z regionem i stanem^[168]. Figura woskowa z jej podobizną znajduje się w Movieland Wax Museum w Buena Park w Kalifornii^[169].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Eve Golden: Platinum Girl: The Life and Legends of Jean Harlow. Abbeville Press, 1991. ISBN 1-55859-214-8. (ang.).
• David Bret: Jean Harlow: Tarnished Angel. JR Books, 2009. ISBN 978-1-906779-34-4. (ang.).
• David Stenn: Bombshell: The Life and Death of Jean Harlow. Bantam Doubleday Dell Publishing Group, 1993. ISBN 0-385-42157-5. (ang.).
• Victoria Sherrow: Encyclopedia of Hair: A Cultural History. Greenwood, 2006. ISBN 0-313-33145-6. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona aktorki (ang.)
• Jean Harlow w bazie IMDb (ang.)
• Jean Harlow w bazie Filmweb