Jeanne Baptiste d’Albret de Luynes

Jeanne Baptiste d’Albert de Luynes

Rodzina	d’Albert
Data i miejsce urodzenia	18 stycznia 1670 Hotel de Luynes, Paryż, Francja
Data i miejsce śmierci	18 listopada 1736 Paryż, Francja
Ojciec	Ludwik-Karol d’Albert de Luynes
Matka	Anna de Rohan
Mąż	Jose Ignace Scaglia, hrabia Verua
Dzieci	Maria Anna Jose Maria Maria Angelica Augusto Carlo nieślubne Anna Wiktoria Wiktor Franciszek

Jeanne Baptiste d’Albert de Luynes, hrabina Verua (ur. 18 stycznia 1670 w Paryżu, zm. 18 listopada 1736 tamże) – francuska szlachcianka i kochanka Wiktora Amadeusza II, księcia Sabaudii, króla Sycylii i Sardynii.

Życiorys

Jeanne Baptiste urodziła się jako dziecko Louisa Charlesa d’Albert, księcia de Luynes (1620–1690) i jego drugiej żony Anny de Rohan (1644–1684), córki Herkulesa de Rohan, księcia de Montbazon (była ona jego ciotką). Jej starszym bratem był Charles Honoré d’Albert, książę de Luynes, de Chaulnes i de Chevreuse – długoletni wróg króla Ludwika XIV i budowniczy słynnego pałacu de Dampierre. Jeanne Baptiste przyszła na świat w Hôtel de Luynes w Paryżu i została ochrzczona w kościele Saint Eustache w Paryżu; jej ojcem chrzestnym był słynny minister Ludwika XIV Jean-Baptiste Colbert, po którym została nazwana. Jej babką była słynna francuska awanturnica okresu Frondy Marie de Rohan^[1].

Po dokończeniu edukacji w prestiżowym paryskim opactwie Port-Royal, została wydana za mąż za Jose Ignace Scaglia^[2], hrabiego de Verua^[3] pomiędzy 23 a 25 sierpnia 1683 roku^[4]. Miała wówczas trzynaście i pół roku. Jej mąż był dowódcą dragonów i prominentnym dyplomatą pracującym na dworze króla Wiktora Amadeusza II^[1].

Jeanne Baptiste i jej mąż mieli najprawdopodobniej czwórkę dzieci. Jose Ignace był opisywany jako młody, przystojny, bogaty i szczery, poza tym cieszył się sympatią króla, a jego matka była damą dworu królowej Marii Anny Orleańskiej^[1].

Stolica księstwa sabaudzkiego znajdowała się w Turynie gdzie mieszkali młodzi małżonkowie. Wkrótce Wiktor Amadeusz II zakochał się w młodej hrabinie, która początkowo odrzucała awanse króla, okazując szacunek jego żonie. Hrabina poskarżyła się mężowi i teściowej, którzy nie zwrócili na to większej uwagi, chwaląc ją za ostrożność. wkrótce król zaczął wydawać bale i urządzać wspaniałe uroczystości, co nie było jego zwyczajem, wówczas wyjechała do wód w Burbonii, gdzie po naradzie z ojcem postanowiła wrócić do Turynu. Pod koniec 1688 sama Maria Anna i jej wuj Ludwik XIV przekonali hrabinę de Verua do przyjęcia prezentów od księcia Sabaudii^[1]. Wkrótce romans się rozwinął do tego stopnia, że w dwa lata później wydała na świat córkę Wiktora Amadeusza II, Marię Wiktorię, a w dwa lata później syna Wiktora Franciszka, który otrzymał od ojca tytuł markiza Suzy^[1].

Wkrótce hrabina stała się jedną z najbardziej wpływowych i potężnych kobiet na sabaudzkim dworze – osiągnęła to dzięki wpływowi na księcia, inteligencji i ambicjom politycznym. Przy wydatnej pomocy René de Froulay de Tessé udało jej się doprowadzić do małżeństwa najstarszej córki księcia, Marii Adelajdy z wnukiem Ludwika XIV Ludwikiem, księciem Burgundii.

Hrabina była bardzo zamożna – od zakochanego księcia otrzymała dożywotnią pensję, klejnoty, drogie materie i pieniądze.

Pomogła również swojemu uciekającemu z Francji bratu w spłacie jego długów w październiku 1700.

Jeanne Baptiste została wdową w 1704 – jej mąż zmarł 13 sierpnia w czasie bitwy pod Blenheim.

Powróciła do Paryża wkrótce po jego śmierci pozostawiając w Turynie dwójkę swoich naturalnych dzieci, zabrawszy z Sabaudii ogromną fortunę zdobytą w czasie związku z królem.

Właśnie w Paryżu miało dojść do próby otrucia jej przez nieznaną osobę – hrabina przeżyła cudem dzięki kuracji zastosowanej przez słynną madame de Ventadour, która w tym czasie była guwernantką księcia Bretanii, którego rodzicami byli książę Burgundii i Maria Adelajda Sabaudzka.

Po mniej więcej trzech latach życia w odosobnieniu (co było życzeniem jej męża) ekscentryczna hrabina przewróciła życie dworu swoim pojawieniem się w Wersalu epatując swoim ‘ésprit’ i kochankiem Jeanem Baptiste Glucqkiem^[1]. Książę de Saint-Simon twierdził w swoich Pamiętnikach, że kochankowie mogli zawrzeć nawet potajemne małżeństwo, czego nie dowiedziono. Każdego roku, gdy dwór przybywał do Fontainebleau, Jeanne Baptiste i Glucq przenosili się do należącego doń Château de Sainte-Assise, później przebywała Château de Condé z innym z jej przyjaciół markizem de La Faye.

W czasie swoich ostatnich lat we Francji była dobrze znana na dworze. Przyjaźniła się między innymi z Ludwikiem Henrykiem, księciem de Burbon (przyszłym Pierwszym Ministrem Francji) i jego matką Ludwiką Franciszką de Burbon, która była wówczas w jej wieku. Ludwika Franciszka była ostatnią żyjącą nieślubną córką Ludwika XIV i Françoise-Athénaïs, markizy de Montespan.

Przez całe swoje życie pisała listy do krewnych i przyjaciół, interesowała się sztuką, nauką i nawet utrzymywała kontakt z Wolterem, a także z innymi filozofami. W Paryżu nakazała wybudować sobie rezydencję – słynny Hôtel d’Hauterive, w którym przechowywała olbrzymią kolekcję dzieł sztuki, zdobnictwa artystycznego i książek.

Posiadała własny 'salon' w Paryżu gdzie przyjmowała u siebie opata Terrasson, Rothelina, Chauvelina, de Montullé, markiza de Lassay i jego syna Léona de Madaillan de Lesparre, hrabiego Lassay.

W czasie Regencji znacznie powiększyła swoją fortunę dzięki reformom fiskalnym Lawa, szkockiego ekonomisty pod opieką samego Regenta. Dzięki zwiększonej fortunie nakazała powiększyć swoją paryską rezydencję i wybudować według projektów Victora Dailly kilka wiejskich rezydencji. Z czterech pozostała jedna, którą obecnie można oglądać na Rue du Regard.

Jeanne Baptiste zmarła w Paryżu w wieku 66 lat. Ktoś z kręgu jej przyjaciół ułożył epitafium:

Kolekcja dzieł sztuki

Kolekcja należąca do Jeanne Baptiste składała się z obrazów starych mistrzów, biżuterii, niezwykle kosztownych mebli, dzieł sztuki i rzeźb. Na szczególną uwagę zasługuje biżuteria hrabiny – przez całe swoje życie kupiła znaczną ilość kamieni szlachetnych (około osiem tysięcy sztuk), tapiserii i sukni.

Niemal od samego początku romansu z królem zaczęła interesować się architekturą i budownictwem – od delfina zakupiła wioskę Meudon, oprócz należącego doń pałacu gdzie wzniosła swoją siedzibę – Pierre-Nicolas Delespine używając planów Jeana Baptiste Alexandra Le Blond wzniósł dwukondygnacyjny pałac w stylu późnego francuskiego baroku. Do jego ozdoby zamówiła obrazy u takich artystów jak Lancret, Grimou i kupowała kilka obrazów Teniersa i niemodnego wówczas Watteau. Była nawet w posiadaniu Portretu Karola I van Dycka.

Pomijając różnoraką kolekcję sztuki, hrabina była jedną z największych bibliofilek swoich czasów. Książki trzymała w wielkim pokoju z meblami autorstwa Boullego z widokiem na ogród. Była właścicielką osiemnastu tysięcy woluminów (w Paryżu i w rezydencji w Meudon). Ta prywatna biblioteka rozproszyła się po całym świecie i jedynie trzy tysiące książek wciąż jest na swoim miejscu.

Jeanne Baptiste w kulturze

• Aleksander Dumas: Pani Pożądania: Wspomnienia Jeanne d’Albert de Luynes, hrabiny de Verua, Paryż, 1863.
• Królewska faworyta film z 1990 roku w reżyserii Axela Corti.

Potomstwo

Z małżeństwa z Jose Ignace Scaglia, hrabią de Verua (3 grudnia 1667 – 13 sierpnia 1704) miała czworo dzieci:

• Maria Anna Scagila (1684–1745);
• Jose Maria Vittorio Scagila (1686–1707);
• Maria Angelica Scagila (1687–1745);
• Augusto Carlo Scagila (1688–1706).

Ze związku z Wiktorem Amadeuszem II, księciem Sabaudii, królem Sycylii i Sardynii (14 maja 1666 – 31 października 1732) miała dwoje dzieci:

• Maria Wiktoria Sabaudzka (9 lutego 1690 – 8 lipca 1766), żona Wiktora Amadeusza, księcia Carignano, z którym miała potomstwo;
• Wiktor Franciszek Sabaudzki, markiz Suzy (10 grudnia 1694 – 20 marca 1762), mąż Marii Lucrezii Franchi di Pont, z którą nie miał potomstwa.

Przypisy

Bibliografia

• Louis de Rouvroy, książę de Saint-Simon, Pamiętniki, PIW Warszawa 1984, tom I.
• Maria de Rabutin-Chantal: Listy pani de Sévigné, PIW Warszawa 1981.