Jednolity akt europejski

Ten artykuł od 2008-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Jednolity akt europejski (JAE, ang. Single European Act, SEA) – umowa międzynarodowa z 1986 roku zawarta w ramach Wspólnot Europejskich.

Jednolity akt europejski to pierwsza znacząca modyfikacja traktatu rzymskiego z 1957 roku. JAE formalnie ustanowił powstanie wspólnego rynku europejskiego, a także umocnił współpracę polityczną krajów Wspólnoty.

Akt ten nadał kształt organizacyjny Europejskiej Współpracy Politycznej, będącej formą współpracy państw członkowskich Unii od roku 1970. Odtąd Wspólnoty Europejskie i Europejska Współpraca Polityczna miały zachowywać odrębność organizacyjną względem siebie, wspólnie jednak podejmować kroki do urzeczywistnienia Unii.

Ustanowił on także Radę Europejską, formalizując w ten sposób odbywające się od dłuższego czasu konferencje szefów państw.

Umowa w istotny sposób rozwinęła i pogłębiła dziedziny prawa instytucjonalnego i materialnego Wspólnot. Wzmocniła pozycję Parlamentu Europejskiego (dopiero wtedy wprowadzono tę nazwę do traktatów), poprzez wprowadzenie postępowania współpracy w zakresie stanowienia prawa. Przewidziała także powołanie Sądu Pierwszej Instancji UE.

JAE wzmocnił obszar odpowiedzialności wspólnoty poprzez poszerzenie zakresu jej działalności, poszerzoną współpracę w zakresie polityki zagranicznej, a także zwiększył kompetencje Parlamentu Europejskiego, dając mu ostatnie słowo w sprawach uchwał i postanowień Wspólnoty. Ustanowiono także procedury, na jakich miała się odtąd odbywać kooperacja pomiędzy Parlamentem Europejskim a Radą Ministrów. Tym samym umożliwiono lepszy przepływ informacji i większy zakres konsultacji pomiędzy tymi dwoma organami.

W traktacie tym zniesiono także dotychczasową zasadę jednomyślności przy podejmowaniu decyzji przez Radę Ministrów, która wcześniej blokowała proces jednoczenia EWG. Od tej pory pojedyncze państwa nie miały prawa weta, a ustanawianie nowych regulacji wymagało kwalifikowanej większości uzyskanej w głosowaniu.

Jednolity rynek

Przyjęcie Jednolitego aktu europejskiego stanowiło kolejny krok w realizacji procesu europejskiej integracji monetarnej. Ponadto traktat zaznaczał: "Wspólnota podejmie środki zmierzające do procesu stopniowego ustanawiania jednolitego rynku, który miałby się zakończyć 31 grudnia 1992... co oznacza obszar bez granic, w którym zapewniony będzie wolny przepływ towarów, osób, usług i kapitału". Powyższe dążenia, określone przy pomocy 282 kluczowych kroków, zostały szybko osiągnięte w planowanym okresie. Usunięto wszelkie bariery związane z przepływem towarów, kapitału, usług, i tym samym wspólny rynek stał się rzeczywistością, a jego uregulowania umożliwiły przyjęcie w późniejszym okresie traktatu z Maastricht.

Integracja polityczna wspólnoty

Jednolity akt europejski stworzył również podstawę prawną dla funkcjonowania Rady Europejskiej i Europejskiej Współpracy Politycznej. W traktacie JAE znalazły się istotne postanowienia dotyczące rozszerzenia polityki EWG. Ustanowiono reguły kooperacji w dziedzinie polityki gospodarczej i walutowej. EWG miała też odtąd współpracować też w zakresie polityki społecznej, badań naukowych, rozwoju technologicznego i przy kwestiach ochrony środowiska naturalnego.

Akt ten był pierwszym po wielu latach znaczącym krokiem w kierunku integracji europejskiej.Dokument ten opracowywano podczas kilku konferencji międzyrządowych, począwszy od konferencji w Mediolanie, później także w Luksemburgu i Brukseli.

17 lutego 1986 r. w Luksemburgu podpisały go wszystkie wówczas należące do Wspólnot kraje, oprócz Włoch, Grecji i Danii, które podpisały go 28 lutego 1986 r. w Hadze. Akt ten wszedł ostatecznie w życie 1 lipca 1987.

Zobacz też

• Prawo wspólnotowe