Jednostki dowodzenia i łączności Wojska Polskiego

Korpusówka wojsk łączności.jpg

Jednostki dowodzenia i łączności Wojska Polskiego – spis polskich jednostek dowodzenia i łączności.

Odznaka wojsk łączności Wojska Polskiego II RP

Poniżej przedstawiono genezę polskich jednostek dowodzenia i łączności oraz ich podległość i przekształcenia organizacyjne (przeformowania, przemianowania).

Wojska łączności II RP

Formacje łączności Armii Wielkopolskiej w chwili zjednoczenia z armią krajową otrzymały nowe nazwy:

  • I batalion telegraficzny
    • dowództwo → dowództwo 7 baonu telegraficznego
    • 1 kompania → 15 kompania telegraficzna
    • 2 kompania → kompania telegraficzna ciężka nr VII
    • 3 kompania → kompania telegraficzna jazdy nr 7
    • 4 kompania → 17 kompania telegraficzna
  • II batalion telegraficzny
    • dowództwo (rozformowane)
    • 1 kompania → 14 kompania telegraficzna
    • 2 kompania → kompania telegraficzna budowlana nr VII
    • 3 kompania → kompania telegraficzna parkowa nr VII
    • 4 kompania → kompania telegraficzna zapasowa nr 7 w Poznaniu
  • stacja radio forteczna w Poznaniu → stacja radiotelegraficzna „Poznań” (stała)
  • stacja radio (ciężka, odbiorcza) → stacja radiotelegraficzna polowa nr 12
  • stacja radio (polowa) → stacja radiotelegraficzna polowa nr 13
  • oddział radiotelegraficzny → kompania radiotelegraficzna zapasowa nr 2 w Poznaniu

Stacje radiotelegraficzne polowe nr 12 i 13 tworzyły 1 kompanię 2 Baonu Radiotelegraficznego w Poznaniu.
Kompania radiotelegraficzna zapasowa nr 2 miała „bezzwłocznie wystawić” kompanię radiotelegraficzną szkolną nr 2 i 4 kompanię 2 Baonu Radiotelegraficznego.

W latach 1919–1921

Formacje łączności po zjednoczeniu armii krajowej z Armią Wielkopolską i Armią Polską we Francji

Bataliony
  • I batalion radiotelegraficzny
  • II batalion radiotelegraficzny
  • zapasowy batalion radiotelegraficzny
  • I batalion telefoniczny
  • II batalion telegraficzny w Puławach
  • III batalion telegraficzny w Kielcach
  • IV batalion telegraficzny w Łodzi
  • V batalion telegraficzny w Krakowie
  • VI batalion telegraficzny we Lwowie
  • VII batalion telegraficzny w Poznaniu
  • VIII batalion telegraficzny
  • IX batalion telegraficzny
Kompanie
  • kompania telegraficzna Naczelnego Dowództwa (ND WP)
  • kompania telegraficzna ciężka nr II (Front Wołyński)
  • kompania telegraficzna ciężka nr VI (Front Galicyjski)
  • kompania telegraficzna ciężka nr VII
  • kompania telegraficzna parkowa nr VI (Front Galicyjski)
  • kompania telegraficzna parkowa nr VII
  • kompania telegraficzna budowlana nr VII
  • kompania telegraficzna zapasowa nr 7 w Poznaniu
Kompanie radiotelegraficzne
  • kompania radiotelegraficzna parkowa nr I (Front Galicyjski)
  • kompania radiotelegraficzna zapasowa nr 2 w Poznaniu
Kompanie telegraficzne dywizyjne i jazdy
  • 14 kompania telegraficzna (14 DP)
  • 15 kompania telegraficzna (15 DP)
  • 17 kompania telegraficzna (17 DP)
  • kompania telegraficzna jazdy nr 7 (7 BJ)
Plutony
  • pluton telegraficzno-budowlany nr 1/I (ND WP)
  • pluton telegraficzno-budowlany nr 2/I (ND WP)
  • pluton specjalny nr I/2 (Front Wołyński)
Stacje radiotelegraficzne polowe
  • Centralna Stacja Radiotelegraficzna w Warszawie (ND WP)
  • stacja radiotelegraficzna „Kraków” (stała) (ND WP)
  • stacja radiotelegraficzna „Lwów” (stała) (Front Galicyjski)
  • stacja radiotelegraficzna „Poznań” (stała)
  • stacja radiotelegraficzna polowa nr 2 (na wózkach) (Front Galicyjski)
  • stacja radiotelegraficzna polowa nr 3 (na wózkach) (ND WP)
  • stacja radiotelegraficzna polowa nr 4 (na wózkach) (Front Wołyński)
  • stacja radiotelegraficzna polowa nr 8 (samochodowa) (ND WP)
  • stacja radiotelegraficzna polowa nr 12
  • stacja radiotelegraficzna polowa nr 13
  • stacja radiotelegraficzna polowa nr 15 (na wózkach) (ND WP)
  • stacja radiotelegraficzna polowa nr 17 (na wózkach) (ND WP)
  • stacja radiotelegraficzna polowa nr 18 (na wózkach) (ND WP)
  • stacja radiotelegraficzna polowa nr 20 (konna) (ND WP)
Stacje telegraficzne
  • Centrala Hughesa przy Naczelnym Dowództwie WP
  • Stacja Hughesa w Belwederze
  • Stacja Telegraficzna (Hughesa) w Zamku (zlikwidowana 31 X 1921)
  • Wojskowa Stacja Telegraficzna przy Wojskowej Sekcji Kolejowej w Ministerstwie Kolei Żelaznych(zlikwidowana 31 X 1921)
  • Stacja Hughesa Dowództwa Frontu Wołyńskiego
  • Stacja Hughesa przy DOE Równo
  • Stacja Hughesa Dowództwa Frontu Galicyjskiego
  • Stacja Hughesa przy DOE Lwów
Wojskowe Dyrekcje Telegrafów i Telefonów
  • Wojskowa Dyrekcja Telegrafów i Telefonów w Brześciu Litewskim (ND WP)
  • Wojskowa Dyrekcja Telegrafów i Telefonów w Kowlu (ND WP)
  • Wojskowa Dyrekcja Telegrafów i Telefonów w Wilnie (ND WP)

W latach 1921–1939

Pułki
Bataliony
Plutony
  • pluton telegraficzny lokalny w Warszawie
  • pluton telegraficzny lokalny w Modlinie
  • pluton telegraficzny lokalny w Dęblinie
  • pluton telegraficzny lokalny w Grodnie
  • pluton telegraficzny lokalny w Toruniu
  • pluton telegraficzny lokalny w Grudziądzu
  • pluton telegraficzny lokalny w Przemyślu

Plutony rozformowane zostały w terminie do 1 lipca 1927.

Inne jednostki
  • stacja telegraficzna Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie na Placu Saskim 3

Jednostki łączności PSZ na Zachodzie

  • Oddziały Łączności 1 Dywizji Pancernej → 1 Batalion Łączności
  • 1 batalion łączności – jednostka 1 DPanc
  • 4 batalion łączności 4 DP
  • pluton łączności Ośrodka Zapasowego Armii
  • 7 batalion łączności
  • batalion łączności II Korpusu Strzelców → Batalion Łączności Armii i 12 Etapowa Kompania Łączności
  • 12 etapowa kompania łączności

Wojska łączności ludowego Wojska Polskiego

Aparatownia ADK-11
Brygady
Pułki łączności
  • 1 samodzielny pułk łączności – jednostka 1 A WP; rozformowany we wrześniu 1945
  • 1 szkolny pułk łączności – powstał w 1947 z przeformowania 1(3) Pułku Łączności;
  • 1 pułk łączności – jednostka SG Wojska Polskiego; powstał w 1967 z przemianowania 5 płącz; stacjonował w Wałczu
  • 2 pułk łączności – jednostka ND WP; rozformowany we wrześniu 1945;
  • 2 zapasowy pułk łączności
  • 2 pułk budownictwa łączności w Zgierzu – jednostka przekształcona w 1990 w Drugi Wojskowy Zakład Budownictwa Łączności w Zgierzu
  • 3 pułk łączności – jednostka ND WP; we wrześniu 1945 przemianowany w 1 płącz; w 1947 przeformowany na 1 Szkolny Pułk Łączności;
  • 4 samodzielny pułk łączności – jednostka 2 Armii WP, rozformowany w 1947
  • 4 Łużycki pułk łączności – przemianowany z 7 pułku łączności; stacjonował w Bydgoszczy
  • 5 pułk łączności– jednostka SG WP; powstał w 1957 na bazie Pułku Łączności MON; stacjonował w Warszawie;
  • 6 pułk łączności – w 1945 w składzie wojsk lotniczych; 26 lutego 1946 przeformowany na 5 sbłącz WL WP – Pruszków
  • 6 pułk łączności Lotnictwa Operacyjnego – 4.05.1967 przemianowany z 37 pułku łączności WL; w 1999 przeformowany w 6 Brygadę Dowodzenia WLOP – Śrem
  • 6 pułk dowodzenia WLOP powstał w 2002(?) na bazie 6 Brygady Dowodzenia WLOP; 2007 przeformowany na 6 batalion dowodzenia Sił Powietrznych
  • 7 pułk łączności – powstał w 1950; stacjonował w Bydgoszczy, przemianowany na 4 Łużycki pułk łączności
  • 7 pułk łączności KBW Ziemi Kieleckiej
  • 9 pułk łączności – powstał w 1956 na bazie 17 błącz i 40 lebłącz; stacjonował w Białobrzegach[1]
  • 10 Saski pułk łączności – powstał w 1950; stacjonował we Wrocławiu
  • 11 pułk łączności MW
  • 12 pułk radioliniowo-kablowy Ziemi Świeckiej – powstał w 1972, stacjonował w Świeciu
  • 14 Strzegomski pułk radioliniowo-kablowy
  • 15 pułk radioliniowo-kablowy – powstała w 1955 jako 56 batalionu radiolinii; w 1962 przeformowany w pułk; w 1968 przeformowany w 15 Brygadę Radioliniowo-Kablową; stacjonował w Sieradzu;
  • 20 pułk łączności WOWewn. Ziemi Kieleckiej
  • 37 pułk łączności WL – w styczniu 1951 przeformowany z 5 batalionu łączności lotnictwa; 04.05.1967 przemianowany na 6 Pułk Łączności Lotnictwa Operacyjnego. Nowy Dwór Mazowiecki i Śrem
  • Pułk łączności Ministerstwa Obrony Narodowej
Bataliony łączności
Radiostacja RD-115 – miejsce pracy operatora łączności
  • 1 batalion łączności SG – przemianowany w styczniu 1948 na 1 batalion łączności MON
  • 1 samodzielny batalion łączności Ministerstwa Obrony Narodowej
  • 1 batalion łączności – jednostka 1 DP
  • 1 batalion łączności – jednostka OW Warszawa; numerację nadano w październiku 1946; stacjonował w Mińsku Mazowieckim (1948); w 1951 przemianowany w 17 błącz;
  • 1 okręgowy batalion łączności, JW 4425, Legionowo[2]
  • 2 Samodzielny batalion łączności – jednostka 1 A WP; we wrześniu 1945 przemianowany na 2 liniowo eksploatacyjny batalion łączności; rozwiązany w 1946;
  • 2 batalion łączności – jednostka OW Pomorze; numerację nadano w październiku 1946; stacjonował w Bydgoszczy (1948); jesienią 1950 przeformowany w 2 liniowy batalion łączności; rozwiązany wiosną 1957
  • 3 batalion łączności – jednostka OW Poznań; numerację nadano w październiku 1946; powstał w 1945 na bazie 4 płacz; stacjonował w Poznaniu (1948); przeformowany na 44 błacz 2 KP
  • 4 batalion łączności – jednostka OW Wrocław; powstał w 1945 na bazie 1 płacz; numerację nadano w październiku 1946; stacjonował we Wrocławiu (1948); jesienią 1950 przeformowany w 4 Liniowy Batalion Łączności; rozwiązany wiosną 1957
  • 5 batalion łączności lotnictwa – 26 lutego 1946 przeformowany z 6 płącz lotnictwa; w styczniu 1951 przeformowany na 37 płącz WL.
  • 5 batalion łączności – jednostka OW Kraków; numerację nadano w październiku 1946; stacjonował w Krakowie (1948)
  • 7 Samodzielny batalion łączności – jednostka ND WP; rozformowany we wrześniu 1945;
  • 7 batalion łączności – jednostka OW Lublin; powstał z okręgowej 7 kłącz; numerację nadano w październiku 1946; stacjonował w Lublinie (1948)
Radiostacja R-140
  • 8 samodzielny batalion łączności – jednostka ND WP; rozformowany we wrześniu 1945;
  • 9 samodzielny batalion łączności – jednostka ND WP; we wrześniu 1945 przemianowany na 2 Liniowo Eksploatacyjny batalion łączności – rozwiązany wiosną 1946;
  • 10 samodzielny batalion łączności – jednostka 2 A WP; we wrześniu 1945 przemianowany na 5 Liniowo Eksploatacyjny batalion łączności – rozwiązany w 1946
  • 11 batalion łączności – jednostka ND WP; we wrześniu 1945 przemianowany na 3 Liniowo Eksploatacyjny batalion łączności;
  • 12 batalion łączności – jednostka 16 DP
  • 13 batalion łączności – jednostka 1 SDP
  • 15 samodzielny batalion łączności – jednostka ND WP; rozformowany we wrześniu 1945;
  • 15 batalion łączności – jednostka 6 DP; powstał w listopadzie 1945 na bazie dywizyjnej 15 kłacz; w marcu 1946 przeformowany w 26 kłącz; a w 1949 na 26 błącz; stacjonował w Krakowie
  • 16 batalion radiopelengacyjny – sformowany w maju 1951; stacjonował w Beniaminowie
  • 17 batalion łączności – jednostka OW Warszawa; powstała z przemianowania 1 bł; stacjonował w Legionowie; rozformowany w 1956 (na bazie 17 błącz i 40 lebłącz powstał 9 płącz)
  • 18 batalion łączności – jednostka 11 DP
  • 18 batalion łączności – jednostka 2 DP
  • 19 batalion łączności – jednostka 12 DP
  • 19 batalion łączności – jednostka 10 DZ; powstał z przemianowania 41 Batalionu Łączności; stacjonował w garnizonie Opole; przeformowany w 10 batalion dowodzenia.
  • 20 batalion łączności – jednostka 13 DP
  • 20 batalion łączności – jednostka 3 DP
  • 21 batalion łączności – jednostka 14 DP
  • 21 batalion łączności W)Wewn.
  • 22 batalion łączności
  • 23 batalion radiowy, JW 5584, sformowany w maju 1951; stacjonował w Warszawie; rozformowany w grudniu 1954;
Radiostacja R-105

Jednostki łączności i dowodzenia po 1989 roku

Wojska łączności
Brygady
Pułki dowodzenia i łączności
Bataliony dowodzenia i łączności
  • 1 Legionowski batalion dowodzenia 1 DZ w Legionowie (rozformowany)
  • 1 Kujawsko-Pomorski batalion dowodzenia POW w Bydgoszczy → bdow IWSZ (2010 r.)
  • batalion dowodzenia Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w Bydgoszczy ← 1 bdow POW
  • 2 batalion dowodzenia 2 PDZ (rozformowany)
  • 3 batalion dowodzenia, JW 1712, Lublin[2]
  • 5 Kresowy batalion dowodzenia
  • 5 batalion dowodzenia w Krakowie
  • 6 batalion dowodzenia Sił Powietrznych w Śremie – przeformowany w 2007 z 6 Pułku Dowodzenia WLOP
  • 7 batalion dowodzenia JW 2655 – stacjonował w Gdańsku[4]
  • 8 batalion dowodzenia 8 DOW (rozformowany)
  • 10 batalion dowodzenia 10 DZ (rozformowany)
  • 11 batalion dowodzenia 11 DKPanc w Żaganiu
  • 12 batalion dowodzenia 12 DZ
  • 14 Przemyski batalion dowodzenia 14 BZ
  • 15 Olsztyński batalion dowodzenia 15 DZ (rozformowany)
  • 16 batalion dowodzenia 16 DZ – przeformowany w 2018 w Pułk Wsparcia Dowodzenia Dowództwa Wielonarodowej Dywizji Północ – Wschód
  • 25 batalion łączności
  • 100 batalion łączności
  • Jednostka Wojskowa Nil
Szkoły i centra szkolenia
Węzły łączności
Inne jednostki i instytucje

Zobacz też

  • Jednostki Wojska Polskiego

Przypisy

  1. ↑ Historia jednostek, których tradycje kontynuuje 9 batalion dowodzenia (pol.). [dostęp 2021-05-23].
  2. ↑ a b c Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Oleśnicy.
  3. ↑ 29 kompania łączności powstała z przemianowania w 1946 16 kompanii łączności.
  4. ↑ Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Toruniu.

Bibliografia

  • Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
  • Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy. Przekształcenia organizacyjne, 1945-1956. Warszawa: Wyd. TRIO: Instytut Pamięci Narodowej, 2003. ISBN 83-88542-53-2.
  • Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
  • Sawicki, Zdzisław: Mundur i odznaki Wojska Polskiego. Czas przemian. Sawicki, Zdzisław. Warszawa: Bellona, 1997. ISBN 83-11-08588-9.
  • Zbigniew Wiśniewski: Wojska łączności w latach 1914–1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1994. ISBN 83-87103-44-6.
Wojska Łączności II Rzeczypospolitej
grupy łączności
pułki łączności
bataliony łączności
kompanie łączności
szkolnictwo
służba łączności

Media użyte na tej stronie

TZ FM.svg
NATO APP-6a Signals/ Taktisches Zeichen Fernmelder
Adk-11.jpg
Autor: Domluke, Licencja: CC BY-SA 3.0
Aparatownia ADK-11 na ciężarówce Star-266.
Radiostacja R-140M.jpg
(c) Markier z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Radiostacja jednowstęgowa KF R-140M na samochodzie Star-266. Zdjęcie pochodzi ze strony http://www.2brygada.walcz.paak.net/.
RD-115(inside).JPG
(c) I, Domluke, CC-BY-SA-3.0
Military (airborne) radio station RD-115 (interior view, radio operator´s position) on military vehicle UAZ-469, Polish Army (special version: airborne troops).
Radiostacja UKF R-105.jpg
(c) Markier z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Radiostacja przenośna UKF, małej mocy R-105D (także R-108D; R-109D). Na pokrywie widoczny zestaw słuchawkowo-mikrofonowy z przyciskiem "nadawanie". Zdjęcie pochodzi ze strony http://www.2brygada.walcz.paak.net/.
Odznaka Wojska Polskiego II RP.jpg
Autor: Zalasem1, Licencja: CC BY-SA 3.0
To zdjęcie należy do domeny publicznej, ponieważ zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 29 marca 1926 r. oraz art. 2 ustawy z dnia 10 lipca 1952 r. o prawie autorskim fotografie polskich autorów (lub fotografie, które ukazały się po raz pierwszy w Polsce lub równocześnie w Polsce i za granicą) opublikowane bez wyraźnego zastrzeżenia praw autorskich przed uchwaleniem ustawy z dnia 23 maja 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie podlegają ochronie – należy domniemywać, że są własnością publiczną.

Ta praca znajduje się domenie publicznej w Stanach Zjednoczonych Ameryki, ponieważ spełnia jednocześnie trzy warunki:

  1. została ona opublikowana po raz pierwszy poza granicami Stanów Zjednoczonych Ameryki (i nie została opublikowana w Stanach Zjednoczonych w ciągu 30 dni od daty jej pierwotnej publikacji);
  2. została po raz pierwszy opublikowana przed 1 marca 1989 roku bez zastrzeżenia praw autorskich, lub przed 1964 bez przedłużenia praw autorskich, lub przed nawiązaniem stosunków prawnych w zakresie prawa autorskiego między krajem ojczystym a Stanami Zjednoczonymi,
  3. nie podlegała ochronie prawnoautorskiej w kraju ojczystym (Polska) w dniu przywrócenia praw autorskich zgodnie z ustawą URAA (1 stycznia 1996).